Sağlıklı beslenme,

Beslenme, açlık hissini bastırmak ya da canımızın çektiği şeyleri yemek, içmek, karın doyurmak demek değildir. Beslenme; insanın büyümesi, gelişmesi, sağlıklı ve üretken olarak uzun vade yaşaması için gerekli olan besin öğelerinin metabolizma tarafından kullanılmasıdır. Bugüne dek yapılan araştırmalarda insanın ömrü için 50’yi aşkın cinste besin öğesine gereksinimi olduğu ortaya konulmuştur. Başkaca ilmî araştırmalar insanın sağlıklı büyüme ve gelişmesi, üretken olarak uzun vade yaşaması için bu öğelerin her birinden günlük ne kadar alınması gerektiğini de belirtilmiştir. Bu besin ögeleri en son belli başlı başlıklar altında toplanarak çeşitleri altıya düşürülmüştür.

Vücudun büyümesi, yenilenmesi, sıhhatin korunması ve çalışması için gerekli olan bu besin öğelerinin her birinin ehliyetli ölçüde alınması ve vücutta iyi biçimde kullanılması durumuna “yeterli ve istikrarlı beslenme” denir. Yerinde ve istikrarlı beslenme sağlanmadığı vakit kimi illetler meydana gelir. Bunların en kıymetlileri protein ve güç malnütrisyonu (marasmus, kwashıorkor, marasmik kwashıorkor), anemiler, raşitizm, avitaminozlar ve endemik guatr olarak sıralanabilir.

Istikrarsız beslenme, besin öğelerinin gereğinden çokça tüketildiği devirlerde meydana gelir. Çok çokça alınan bu besin öğeleri vücutta yağ olarak biriktiğinden sıhhat için zararlıdır ve yağ depolarının da artmasına yol açar. En sık karşılaştığımız tablo “şişmanlıktır”. Şişmanlık, yağ dokularının vücut tartısını en az %10 orantısında arttırdığı hengam tedavi gerektirir. Tedavi edilmediği takdirde diabetus mellitus, aterosklerotik kalp marazları, hipertansiyon, damar içi bozukluklar, kolesterol üzere kronik illetlere taban hazırlamaktadır.

Kişilerin gereksinimi olan besin öğeleri 6 öbekte toplanır: Proteinler, yağlar, karbonhidratlar, mineraller, vitaminler ve su. Birinci beş öbeğin her birinde farklı özellikte, münferit cinste besin öğeleri vardır. Bu besin öğelerinden rastgele biri sağlanamayınca vücut çalışmasındaki aksamalar meydana gelir ve bunun sonucunda büyüme, gelişme ve sıhhat sıkıntıları görülür. Bu bozukluklar dolaylı olarak bireyin çevre ve ekonomik hayatını da etkilemektedir. Bu bakımdan beslenmedeki gaye bireyin yaşı, cinsiyeti ve içinde bulunduğu fizyolojik duruma nazaran gereksinimi olan bütün besin öğelerini yerinde ölçüde sağlayabilmektir.

Karbonhidratlar, yağlar ve proteinler güç sağlayan besin öğeleridir. 1 gr karbonhidrat ve protein, vücuda 4 kalorilik bir kuvvet sağlarken; 1 gr yağ, 9 kalorilik kuvvet sağlamaktadır. Günlük beslenme programımızda kesinlikle bu 3 besin kümesinin da bulunması gerekmektedir. Kimi besin öğeleri (yağ, şeker, nişasta vs.) alındıklarında kuvvet gereksinimini karşılarken protein, vitamin ve minerallerin eksikliği yeniden büyüme ve gelişme üzere sıhhat sıkıntılarına yol açar.

Proteinler, vücuda kuvvet sağlamalarının yanında hücrelerin esas imalat öğesi olduklarından büyüme, gelişme, yıpranan hücrelerin yenilenmesi, yaraların uygunlaşması için de gereklidirler.

Minerallerin kimileri vücudun yapı taşıdır. Kimileri da vitaminlerle birlikte vücutta düzenleyici olarak vazife alırlar.

Su; besinlerin vücuda alınmasını, sindirimin kolaylaşmasını, hücrelere taşınmasını, hücrelerde metabolizma sonucu oluşan zararlı öğelerin dışarı atılmasını, vücut ısısının murakabesini sağlar.