Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
Saçlarımız, velev cildimizin tüm hücreleri belli frekanslarla dökülmektedir. Cildimizin hücreleri ortalama 28-45 günde bir dökülürken saçlarımızın döngüsü 4-6 yıldır. Gelgelelim saçların döküldüğüne derhal her gün şahit olmaktayız. Zira dökülme evresine giren kesinlikle 50-100 saç teli bulunmaktadır. Bu demektir ki günlük saç dökülme ölçüsü 50-100 saç teli için olağan olarak kabul edilebilmektedir. Dökülen saçın mahallini saç kökünün yeni ürettiği bir saç teli almaktadır.
Her gün kaç saç telinin döküleceği, kişinin yekun terminal saç sayısı, saçlarının hayat döngüsünün ortalama mühleti, genetik özelliklerimiz, metabolik özelliklerimiz ve yanı sıra, saçlarının maruz kaldığı fizikî tesirler (şampuanlama, fırçalama) üzere faktörlere bağlıdır. Kopan ve kırılan saç telleri de dikkate alınmalıdır, zira bunlar görünürde dökülen saç sayısını arttırmaktadırlar. Aslında, döküldüğü sanılan saçların birçok kimi sebeplerden dolayı kırılmış olan saç telleri olabilmektedir.
Bazen bilhassa vücudun gerilim altındayken gösterdiği yansılar dışında, saçlarda haddinden fazla dökülme tariflenir. Bu durum hatunlarda erkeklere nazaran daha sık görülebilir yahut bayanların saçlarına olan ilgisi yüzünden daha çokça göze çarpabilir.
Hatunlarda saç dökülmesi aylık periodları ile bağlantılı olarak, adetten acilen evvelki günlerde, menapoz devirlerinde, hamilelik bitiminden 4-6 ay sonrasında görülebilir. Bu tip hormonlara bağlı dökülmeler de fizyolojik hudutlar içindedir. Mevsim döngülerinde, ateşli illetler sırasında, ruhsal gerilim durumlarında, tiroid (guatr) hastalıklarında, çeşitli ilaçların tasarrufuna bağlı olarak, demir eksikliğine yahut vitamin ya da folik asit eksikliğine bağlı olan kansızlık durumlarında da saç dökülmesi görülebilir.
Kişisel bir dökülme tipi olan erkek tipi saç dökülmesi hatunlarda da görülebilir. Saçların umumunda bir dökülme olmadan yalnızca tepesinde görülen saçlarda seyrelme durumudur. Bu durumda bayan marazları açısından tarama yapılır. Bazen “polikistik over” denilen kistik yumurtalık sorunu ile birliktelik gözlenebilir. Bazen de prolaktin (süt hormonu) ile ilişkilendirilir. Neticede hormonal bir hastalık kelam konusu olması halinde bu tip saç dökülmesinden laf edilmektedir.
İnsanoğlu tarih boyunca saç dökülmesinin nedenlerini araştırmıştır. Saç dökülmesi hem erkeklerde, hem de hatunlarda görülebilir; lakin erkeklerde erkek tipi saç dökülmesi orantısının yüksekliği saç dökülme sorunu açısından daha çokça göze çarpmaktadır. 25 yaşındaki erkeklerin %25’inin saçı biraz da olsa dökülmeye başlamıştır. Bu nispet 50 yaşındaki erkekler arasında %50’ye çıkar.
Fizyolojik saç dökülmesi
Bu tip saç dökülmesi çoklukla geri dönüşümlüdür. Yeni doğan bebeklerin birinci birkaç gününde görülen ani saç dökülmesi yahut gebe bir bayanda tevellüdün sonrasındaki 4.aylarda görülen yaygın saç dökülmesi fizyolojiktir. Erişkinliğe sahih düz ön saç çizgisinin kaybolması da fizyolojik saç dökülmesi olarak kabul edilir, ancak bu saç dökülmesi geri dönüşümlü değildir.
Androgenetik saç dökülmesi (Erkek tipi saç dökülmesi)
Androgenetik saç dökülmesi tüm yerkürede erkek ve bayanlarda en sık görülen saç dökülmesi tipidir. Androjenik saç dökülmesi yahut kellik, ya da erkek tipi saç dökülmesi olarak da isimlendirilir.
Çok eski tarihi evraklardan de anlaşıldığı üzere, androgenetik saç dökülmesi tarih boyunca insanoğlu için bir sorun olagelmiştir. Üstelik evrimsel kanıtlar androgenetik saç dökülmesinin insan ırkının tarihinden de eski bir sorun olduğunu ortaya koymaktadır.
Uzun yıllar boyunca androgenetik saç dökülmesinin cinsî gelişimle kontaklı, ırsi bir sistemik hastalık olduğu düşünülmüştür. Nihayet günümüzde, genetik bilimindeki gelişmeler ve erkeklik hormonlarının kimyası hakkındaki haberlerin artması sayesinde androgenetik saç dökülmesinin temelinde erkeklik hormonlarının genetik olarak hassas kimseler üzerinde yaptığı tesirlerin olduğu çok net olarak bilinmektedir.
“Erkek tipi saç dökülmesi” olarak isimlendirilse da, androgenetik saç dökülmesi hatunları da etkileyebilir ve bu, bayanlarda da en sık görülen saç dökülmesi tipidir. Sebepleri ve mekanizmaları birebir olsa da, bayanlardaki androgenetik saç dökülmesi birtakım taraflarıyla erkeklerdeki androgenetik saç dökülmesinden farklıdır.
Hatunlarda saç dökülmesi erkeklerdekinden daha geç başlar. Erkeklerde yaş ilerledikçe androgenetik saç dökülmesinin görülme sıklığı artarken, hatunlarda bu türlü bir artış gözlenmez.
Bayanlardaki saç dökülmesi geniş yerleri tesirler ve saçlı derinin çabucak acilen bütünündeki saç yoğunluğu azalır. Erkeklerde ise çoğunlukla art ve yanlardaki saçlar korunur, buna karşılık önleri ve tepe ortamları açılır.
Hatunlarda çoğunlukla ön saç çizgisi korunur. Erkeklerde ise ergenliğin başlamasıyla birlikte ön saç çizgisinin gerilemesi karakteristiktir. Bu, bayanlarda erkeklerdekinin yarısı kadar 5-alfa redüktaz enziminin bulunmasıyla açıklanabilir. Birebir vakitte hatunların ön saç çizgisi nahiyesinde aromataz isimli enzim daha yüksek ölçüde bulunmaktadır. Aromataz dihidrotestosteronu en önemli kadınlık hormonu olan östrojene çevirir ve böylelikle o ortamda güçlü dihidrotestosteron hormonu azalmış olur. Öte yandan östrojenler androjenlerle yarışma ederek, onların saç kökleri üzerindeki tesirlerini azaltabilmektedirler.
Bayanlardaki saç sökülmesinin tedavisi
Daha sık biçimde “modelli” bir tipe (arka kısım ve yanların kaldığı saç dökülmesi) sahip olan erkeklerin tersine hatunlarda ekseriyetle daha yaygın bir seyrelme (genel olarak daha az saç bulunması) görülür. Tablo erkeklerdekinden çok farklıdır ve saç dökülmesi yaşayan bayanlar için yapılması gerekenler hem tanıda hem de tedavide kıymetli seviyede bilirkişilik gerektirir.
Bayanların ön saç çizgisi ekseriyetle olduğu üzere kalırken erkekler karakteristik olarak baş derilerinin ön kısmından, başlangıçtan itibaren kıymetli ölçüde saç kaybederler. Bayanlarda saç kaybı çoğunlukla nispeten yavaştır ve gebelik sırasında ve menopozda suratı artar.
Erkeklerdekine kıyasla daha büyük bir sıklıkla periyodiktir, kendilerini geri çeviren mevsimsel değişiklikler gösterir ve hormonal değişikliklerden, tıbbi koşullardan ve dış faktörlerden daha kolay halde etkilenir. Bu nedenle tiroid fonksiyon testleri ve hormon tetkikleri ile bu durum incelenmelidir.
Hastanın saç ve baş derisi karakteristiklerinin nakil için elverişli olması durumunda bayanlardaki androgenetik saç dökülmesinde saç nakli sıklıkla tercih edilecek tedavidir ve devir vakit androgenetik saç dökülmesinin cerrahi olmayan tedavisi için Besin ve İlaç Yönetimi (FDA) tarafından onaylanmış olan minoksidille kombine edilebilir.
Saç dökülmesinin tıbbi tedavileri büyük ölçüde erkeklerde görülen androgenetik saç dökülmesine yöneliktir.
Alopesi Areata (Saçkıran) nedir?
Saç kıran olarak da bilinen alopesi areata en çok her iki cinsten genç ve orta yaşlı erişkinlerde görülür. Birden fazla vaka resen düzgünleşir; yani gelip muvakkattir ve kişisel bir tedavi gerektirmez. Bu marazın nedeni tam olarak bilinmese de, bu saç dökülmesinden, sadece saçları etkileyen bir otoimmün süreç sorumlu tutulmaktadır. Bu süreçte gerilim de kıymetli bir rol üstlenmiştir. Hastalarda çoklukla madeni para büyüklüğünde, yani 2.5 santimetre çapında bir yahut daha çokça dairesel sahada saç dökülmesi görülür. İlerlemeye meyilli yahut uzun vadeli olgularda kortizon tedavisi önerilmektedir. Bu tedavi saçsız olan alan sulandırılmış kortizonun lokal enjeksiyonu yahut mezoterapi tekniği ile prokain enjeksiyonları, ya da kalçadan enjeksiyonlar halinde olabilmektedir.
Insana bağlı saç dökülmesi
Bilinçli yahut bilinçsiz olarak, kişinin kendi saçına verdiği zarar bazen saç dökülmesine neden olabilir.
Bu saç dökülmesi iki biçimde gerçekleşebilir:
Trikotillomani: Bu tip saç dökülmesi daha çok çocukluk çağında görülür. Kız çocuklarda, erkek evlatlara nazaran daha yaygındır. Trikotillomani mütemadi saçlarıyla oynayan yahut saçlarını çekiştiren insanlarda görülür. Bu da bu rahatsızlığın ruhsal bir temeli olduğunu düşündürmektedir.
Traksiyon kelliği: Bu tip saç dökülmesine, kimi saç modellerinin yahut saça tespit edilen saç sistemlerinin saç tellerine uyguladığı mütemadi çekme ve germe kuvvetleri neden olmaktadır.
Her gün kaç saç telinin döküleceği, kişinin yekun terminal saç sayısı, saçlarının hayat döngüsünün ortalama mühleti, genetik özelliklerimiz, metabolik özelliklerimiz ve yanı sıra, saçlarının maruz kaldığı fizikî tesirler (şampuanlama, fırçalama) üzere faktörlere bağlıdır. Kopan ve kırılan saç telleri de dikkate alınmalıdır, zira bunlar görünürde dökülen saç sayısını arttırmaktadırlar. Aslında, döküldüğü sanılan saçların birçok kimi sebeplerden dolayı kırılmış olan saç telleri olabilmektedir.
Bazen bilhassa vücudun gerilim altındayken gösterdiği yansılar dışında, saçlarda haddinden fazla dökülme tariflenir. Bu durum hatunlarda erkeklere nazaran daha sık görülebilir yahut bayanların saçlarına olan ilgisi yüzünden daha çokça göze çarpabilir.
Hatunlarda saç dökülmesi aylık periodları ile bağlantılı olarak, adetten acilen evvelki günlerde, menapoz devirlerinde, hamilelik bitiminden 4-6 ay sonrasında görülebilir. Bu tip hormonlara bağlı dökülmeler de fizyolojik hudutlar içindedir. Mevsim döngülerinde, ateşli illetler sırasında, ruhsal gerilim durumlarında, tiroid (guatr) hastalıklarında, çeşitli ilaçların tasarrufuna bağlı olarak, demir eksikliğine yahut vitamin ya da folik asit eksikliğine bağlı olan kansızlık durumlarında da saç dökülmesi görülebilir.
Kişisel bir dökülme tipi olan erkek tipi saç dökülmesi hatunlarda da görülebilir. Saçların umumunda bir dökülme olmadan yalnızca tepesinde görülen saçlarda seyrelme durumudur. Bu durumda bayan marazları açısından tarama yapılır. Bazen “polikistik over” denilen kistik yumurtalık sorunu ile birliktelik gözlenebilir. Bazen de prolaktin (süt hormonu) ile ilişkilendirilir. Neticede hormonal bir hastalık kelam konusu olması halinde bu tip saç dökülmesinden laf edilmektedir.
İnsanoğlu tarih boyunca saç dökülmesinin nedenlerini araştırmıştır. Saç dökülmesi hem erkeklerde, hem de hatunlarda görülebilir; lakin erkeklerde erkek tipi saç dökülmesi orantısının yüksekliği saç dökülme sorunu açısından daha çokça göze çarpmaktadır. 25 yaşındaki erkeklerin %25’inin saçı biraz da olsa dökülmeye başlamıştır. Bu nispet 50 yaşındaki erkekler arasında %50’ye çıkar.
Fizyolojik saç dökülmesi
Bu tip saç dökülmesi çoklukla geri dönüşümlüdür. Yeni doğan bebeklerin birinci birkaç gününde görülen ani saç dökülmesi yahut gebe bir bayanda tevellüdün sonrasındaki 4.aylarda görülen yaygın saç dökülmesi fizyolojiktir. Erişkinliğe sahih düz ön saç çizgisinin kaybolması da fizyolojik saç dökülmesi olarak kabul edilir, ancak bu saç dökülmesi geri dönüşümlü değildir.
Androgenetik saç dökülmesi (Erkek tipi saç dökülmesi)
Androgenetik saç dökülmesi tüm yerkürede erkek ve bayanlarda en sık görülen saç dökülmesi tipidir. Androjenik saç dökülmesi yahut kellik, ya da erkek tipi saç dökülmesi olarak da isimlendirilir.
Çok eski tarihi evraklardan de anlaşıldığı üzere, androgenetik saç dökülmesi tarih boyunca insanoğlu için bir sorun olagelmiştir. Üstelik evrimsel kanıtlar androgenetik saç dökülmesinin insan ırkının tarihinden de eski bir sorun olduğunu ortaya koymaktadır.
Uzun yıllar boyunca androgenetik saç dökülmesinin cinsî gelişimle kontaklı, ırsi bir sistemik hastalık olduğu düşünülmüştür. Nihayet günümüzde, genetik bilimindeki gelişmeler ve erkeklik hormonlarının kimyası hakkındaki haberlerin artması sayesinde androgenetik saç dökülmesinin temelinde erkeklik hormonlarının genetik olarak hassas kimseler üzerinde yaptığı tesirlerin olduğu çok net olarak bilinmektedir.
“Erkek tipi saç dökülmesi” olarak isimlendirilse da, androgenetik saç dökülmesi hatunları da etkileyebilir ve bu, bayanlarda da en sık görülen saç dökülmesi tipidir. Sebepleri ve mekanizmaları birebir olsa da, bayanlardaki androgenetik saç dökülmesi birtakım taraflarıyla erkeklerdeki androgenetik saç dökülmesinden farklıdır.
Hatunlarda saç dökülmesi erkeklerdekinden daha geç başlar. Erkeklerde yaş ilerledikçe androgenetik saç dökülmesinin görülme sıklığı artarken, hatunlarda bu türlü bir artış gözlenmez.
Bayanlardaki saç dökülmesi geniş yerleri tesirler ve saçlı derinin çabucak acilen bütünündeki saç yoğunluğu azalır. Erkeklerde ise çoğunlukla art ve yanlardaki saçlar korunur, buna karşılık önleri ve tepe ortamları açılır.
Hatunlarda çoğunlukla ön saç çizgisi korunur. Erkeklerde ise ergenliğin başlamasıyla birlikte ön saç çizgisinin gerilemesi karakteristiktir. Bu, bayanlarda erkeklerdekinin yarısı kadar 5-alfa redüktaz enziminin bulunmasıyla açıklanabilir. Birebir vakitte hatunların ön saç çizgisi nahiyesinde aromataz isimli enzim daha yüksek ölçüde bulunmaktadır. Aromataz dihidrotestosteronu en önemli kadınlık hormonu olan östrojene çevirir ve böylelikle o ortamda güçlü dihidrotestosteron hormonu azalmış olur. Öte yandan östrojenler androjenlerle yarışma ederek, onların saç kökleri üzerindeki tesirlerini azaltabilmektedirler.
Bayanlardaki saç sökülmesinin tedavisi
Daha sık biçimde “modelli” bir tipe (arka kısım ve yanların kaldığı saç dökülmesi) sahip olan erkeklerin tersine hatunlarda ekseriyetle daha yaygın bir seyrelme (genel olarak daha az saç bulunması) görülür. Tablo erkeklerdekinden çok farklıdır ve saç dökülmesi yaşayan bayanlar için yapılması gerekenler hem tanıda hem de tedavide kıymetli seviyede bilirkişilik gerektirir.
Bayanların ön saç çizgisi ekseriyetle olduğu üzere kalırken erkekler karakteristik olarak baş derilerinin ön kısmından, başlangıçtan itibaren kıymetli ölçüde saç kaybederler. Bayanlarda saç kaybı çoğunlukla nispeten yavaştır ve gebelik sırasında ve menopozda suratı artar.
Erkeklerdekine kıyasla daha büyük bir sıklıkla periyodiktir, kendilerini geri çeviren mevsimsel değişiklikler gösterir ve hormonal değişikliklerden, tıbbi koşullardan ve dış faktörlerden daha kolay halde etkilenir. Bu nedenle tiroid fonksiyon testleri ve hormon tetkikleri ile bu durum incelenmelidir.
Hastanın saç ve baş derisi karakteristiklerinin nakil için elverişli olması durumunda bayanlardaki androgenetik saç dökülmesinde saç nakli sıklıkla tercih edilecek tedavidir ve devir vakit androgenetik saç dökülmesinin cerrahi olmayan tedavisi için Besin ve İlaç Yönetimi (FDA) tarafından onaylanmış olan minoksidille kombine edilebilir.
Saç dökülmesinin tıbbi tedavileri büyük ölçüde erkeklerde görülen androgenetik saç dökülmesine yöneliktir.
Alopesi Areata (Saçkıran) nedir?
Saç kıran olarak da bilinen alopesi areata en çok her iki cinsten genç ve orta yaşlı erişkinlerde görülür. Birden fazla vaka resen düzgünleşir; yani gelip muvakkattir ve kişisel bir tedavi gerektirmez. Bu marazın nedeni tam olarak bilinmese de, bu saç dökülmesinden, sadece saçları etkileyen bir otoimmün süreç sorumlu tutulmaktadır. Bu süreçte gerilim de kıymetli bir rol üstlenmiştir. Hastalarda çoklukla madeni para büyüklüğünde, yani 2.5 santimetre çapında bir yahut daha çokça dairesel sahada saç dökülmesi görülür. İlerlemeye meyilli yahut uzun vadeli olgularda kortizon tedavisi önerilmektedir. Bu tedavi saçsız olan alan sulandırılmış kortizonun lokal enjeksiyonu yahut mezoterapi tekniği ile prokain enjeksiyonları, ya da kalçadan enjeksiyonlar halinde olabilmektedir.
Insana bağlı saç dökülmesi
Bilinçli yahut bilinçsiz olarak, kişinin kendi saçına verdiği zarar bazen saç dökülmesine neden olabilir.
Bu saç dökülmesi iki biçimde gerçekleşebilir:
Trikotillomani: Bu tip saç dökülmesi daha çok çocukluk çağında görülür. Kız çocuklarda, erkek evlatlara nazaran daha yaygındır. Trikotillomani mütemadi saçlarıyla oynayan yahut saçlarını çekiştiren insanlarda görülür. Bu da bu rahatsızlığın ruhsal bir temeli olduğunu düşündürmektedir.
Traksiyon kelliği: Bu tip saç dökülmesine, kimi saç modellerinin yahut saça tespit edilen saç sistemlerinin saç tellerine uyguladığı mütemadi çekme ve germe kuvvetleri neden olmaktadır.
