Şamanizm Nedir?

Şamanizm nedir sorusu ile geçmişten bugüne sık sık karşılaşılmış ve kimi zamanlarda farklı cevaplar alınmıştır. Bu konu ile ilgili pek çok kitapta, gazete ve dergilerde, online ortamlarda birbirinden farklı açıklamalar yapılmış ve yazılmıştır. Fakat bu kavram öznel yorumların yapılabileceği bir kavram olmamakla birlikte net ve spesifik bir cevabı olan bir kavramdır. Yani Şamanizm nedir sorusunun herkes tarafından kabul edilen kesin çizgileri olan bir cevabı olmalıdır.

Şimdi Şamanizm nedir sorunun cevabına gelecek olursak, öncelikle kavramın ne zaman ve nerede ortaya çıktığından bahsetmemiz konunun daha doğru şekilde açıklanmasına yardımcı olacaktır. Şamanizm kavramının ortaya çıkış tarihi net şekilde belli olmamakla birlikte İlk Çağ gibi çok eski dönemlerden beri yaygın olduğu araştırmacılar ve insanlar tarafından söylenmektedir.

O zamanlardan itibaren Eski Türklerin de benimsediği bu dini anlayışı pek çok millet benimsemiş ve kültürlerinden gündelik yaşantılarına kadar bu anlayışı entegre etmişlerdir. Şamanizm nedir sorusunu açıklayan bazı kaynaklarda bu anlayışın Türkler ile herhangi bir ilgisinin olmadığının yazılması objektif bir yaklaşım değildir. Çünkü Eski Türk topluluklarında yer alan pek çok durum, Şamanizm’de de bulunmaktadır.

Şamanizm kültü geçmişten bugüne pek çok toplulukta kendisini göstermiş ve bu kültür tek bir temele bağlı kalarak farklı coğrafyalarda, bazı küçük farklılıklarla birlikte varlığını devam ettirmiştir. Eski Türkler de bu topluluklara dahildir. Şimdi Şamanizm nedir sorusunun alt başlıklarında değerlendireceğimiz, Türkler ve Şamanizm arasındaki ilişkiye dair örnekler verecek olursak; Türklerin kendi çocuklarına “Dursun, Durmuş veya Satılmış” isimlerini vermeleri.

Bu isimlerin kökeni Şamanizm inanışına dayanmaktadır. Daha açık şekilde ifade edecek olursak Şamanist inanışa mensup insanlar eski zamanlarda çocuk ölümlerini, kötü ruhların çocuklara musallat olmasına dayandırmışlar ve çocuklarını kötü ruhlardan korumak adına bu gibi isimler kullanmışlardır.

Ayrıca Türk kültüründe yer alan ölüler için mezar taşı yaptırmak, ağaçlara çaput bağlayarak dilek tutmak, kurşun döktürmek ve türbe ibadetleri gerçekleştirmek de kökenine bakıldığında Şamanizm inancından gelmektedir. Yani sonuç olarak inanç isimlerine bakıldığında Gök Tanrı inancı ile Şamanizm birbirinden farklı olsa da iki inancın gerekleri birbirine oldukça benzemektedir.

Şamanizm İnancının Özellikleri Nelerdir?​

Şamanizm nedir sorusuna cevap arama yolunda incelememiz gereken en önemli konulardan birisi de Şaman inancının temel özellikleri olmalıdır. Neticede bir dini anlamak, o dinin gereklerini de bilmeyi beraberinde getirir. Şamanizm inancının kökeni halen tam bir açıklığa kavuşturulamamış fakat bu konuda pek çok farklı görüş ortaya atılmıştır.

Hindistan’da konuşulan dillerden biri olan Pali dilinde “ruhlardan etkilenen insan” anlamına gelen “samana” kelimesi, Mançu dilinde “oynayıp zıplayan” anlamını taşıyan “saman” kelimesi ve Tunguz kökeninden gelen Yuçen dilinde “büyücü” anlamını taşıyan “şanman” kelimelerinden doğmuş olabileceği bu görüşler arasındadır.

Şaman dini tarihsel süreçte var oluşunun ardından dünyada birçok bölgede yayılım göstermiş ve bu, bölge halklarının inanç sistemine yerleşmeyi başarmıştır. Hristiyanlığın ortaya çıkışı ile yaygınlığına gölge düşse de Şamanizm halen Eskimolar, Kızılderililer ve Sibiryalılar arasında varlığını sürdürmektedir. Bulunduğu bölgelere göre farklılık göstermesiyle birlikte aslında Şamanizm inancı “iyi – kötü ruh, 3 alem, translar” gibi aynı üç temele dayanmaktadır.

Bu temel ögeleri açmamız gerekirse, Şamanizm inancı kapsamında insanlar dünyanın iyi ve kötü ruhların etkisinde olduğuna inanmaktadırlar ve Şaman adını verdikleri kişiler de bu ruhlarla iletişime geçmekte ve insanları korumak adına ayinler düzenlemektedirler. Bu ayinlerde ise şamanlar transa geçerek iyi ve kötü ruhlarla iletişim kurmaktadır.

Ayinler sırasında özel kıyafetler ve birtakım eşyalar da kullanılmaktadır. Zil takılı asalar, davul ve kopuz gibi eşyalar ve cübbe, beyaz koyun derisinden yapılan ceketler vb. kıyafetler bunlara örnek olarak sıralanmaktadır.

Şaman Ayinlerinde Olmazsa Olmaz Bir Rutin: Ayahuasca​

Şamanizm nedir sorusunu cevaplandırırken bu noktayı atlamak doğru olmayacaktır. Çünkü ayahuasca içeceği şaman ayinlerinde vazgeçilmez bir öneme sahiptir. Brezilya ve Peru topraklarında yetişen bu bitkinin ayinlerde kullanılma amacı ise şamanların transa geçişini kolaylaştırmaktır.

İçerisinde bulunan DMT molekülü ile birlikte hayatlarının hızla akan bir film şeridi gibi gözlerinin önünden geçtiği ve bunu da yeniden doğuş olarak adlandırdıkları bilinmektedir. Ayrıca bu içeceği içenlerde kusma belirtileri de görülmekte ve şamanlar bunu ruhun arınması olarak tanımlamaktadır.