Sanayi İnkılabı ve Sonuçları

Sanayi İnkılabı ve Sonuçları

SANAYİ İNKILÂBI

XVIII yüzyılda ilk olarak İngiltere'de başlayan, daha sonra diğer Avrupa ülkelerine yayılan, etkileri bakımından bütün dünyayı sarsan kayda değer bir olaydır
Aletin yerini makinanın alması seslenmek olan bu devrimin başlamasında birincil önemli etken buhar gücünün sanayide uygulanmasıdır
Nedeni:
Rönesans ve Reform hareketlerinin yol açtığı özgür hafıza, bilim ve teknik alanda gelişmelere ortam hazırladı Coğrafi Keşiflerin başlattığı sömürgecilik hareketleri ile Avrupa zenginleşti Teknik gelişmelerin imal alanına uygulanmasıyla da endüstri devrimi doğdu

Birinci Sanayi Devrimi :

Sanayi, devrimlerle doğmadı Ihtilal öncesinde de vardı; işçiler, mesela dokumacılıkta, üretici tacirler hesabına evlerinde çalışıyorlardı; demirciler, dökümhanelerde de dıştan sipariş alıyorlardı Ama bütün bunlar zanaat düzeyindeydi Ama, XVIII yüzyıl sonlarına varıldığında bu konuda büyük değişiklikler ortaya çıktı Bu değişimler, imal araçlarını hem nicelik ayrıca de nitelik olarak etkiledi Makinelerin gelişimi ve dolayısıyla maliyetlerinin yükselişi, artık işçilerin bunlara tek başlarına sahip olamayacaklarını gösteriyordu Buharın kullanımı da bu makineleri bir araya getirme, yani fabrikada bir yapı içinde toplama zorunluluğu getirdi Bu Nedenle ekonominin verileri, bununla beraber da jurnal yaşamın çerçevesi değişti Hem taşımacılıktaki ilerlemeler de bazı dönüşümlere neden olacaktı

giderken teknik yenilikleri maddeler halinde sıralamak uygun olur: makinelerde buharın kullanımı, kömür ve demir sektörünü etkileyerek birinci sanayi devrimine damgasını vurdu; taşımacılık alanında, demiryolu, deniz ulaşımı ve karayollarında teknik gelişmeler görüldü; dokumacılık gelişti; nihayet petrol ve elektrik gibi yeni enerji kaynaklarının kullanımı, ikinci sanayi devrimini getirdi Kuşkusuz bu yenilikler hemencecik yaygınlaşmadı Nitekim İngiltere'de odunla çalışan son yüksek fırın fakat 1809 yılında söndürüldü Fransa'da, yeni ve geleneksel sektörler iç içe geçerek uzun vakit varlıklarını korudular Mulhouse de pamuk fabrikada eğiriliyor, lakin bez fason işçilikle evlerde dokunuyordu

Bu dönemde meydana gelen hesaplı dönüşümlerin tümünü yalnızca teknik gelişmelere bağlamak doğru olmaz Tarihçilere kadar bu gelişim, bir talebe bahşedilen cevaptır Onlar daha fazla tarım alanındaki gelişmeler üstünde dururlar: söz konusu olgu, kırsal alandan kentlere dürüst göçe neden olmuş, dolayısıyla potansiyel bir pazarın ve el emeğinin doğuşuna yol açmıştır Bu yazarlar iç sınırların ortadan kalkmasıyla istikrarlı ulusal pazarların oluşumuna, bu nedenle işletmecilik düşüncesinin ortaya çıkışına ve sermaye birikimine önem verirler

İkinci Sanayi Devrimi :
Demiryolu 1830 yılından itibaren İngiltere'de sanayileşmenin itici gücü olarak dokumacılığın yerine aldı Demiryolu çılgınlığı İngiltere'den Fransa'ya geçti, daha sonra bütün Avrupa'ya yayıldı Fransa'da, bu bölüştürme sürekli olmadı; Thiers gibi siyaset adamlarının zalim alayları ve Politeknik Okulu'ndan Arago gibi bilim adamlarının eleştirileri bunu gösterir

Fakat bu koşul, şaşılacak bir gelişmeye engel olmadı 1830 yılından 1850 yılma dek İngiltere'de 10 000 km demiryolu yapıldı; bunu izleyen 20 yıl içinde kıta Avrupası'nda birazcık daha fazla demiryolu döşendi ABD'de de benzer bir gelişme yaşandı 1869'da, doğu ve batı kıyıları birbirine bağlandı tekrar büyük teknik başarılar gerçekleştirildi 1871'de tamamlanan Frejus Tüneli ile Alpler öncelikle aşılıyordu Artık dünya, demiryolu çağım yaşamaktaydıBu değişimde makinelerdeki gelişmelerin de etkisi vardı Raylar üzerinde ilerleyen ilk buhar makinesi, 1804'te Galler'de yapıldı182Tde Fransız mühendis Marc Seguin'in borulu kazanıyla trenlerin gücü büyük ölçüde arttı Sonradan 1829'da belirlenmiş bir gelişim evresi aşıldı: İngiliz George Stephenson'ın Roket adlı lokomotifi, bir yarış atını geçti Bu başarıyı öteki gelişmeler izledi, demir raylar genelleşti, taşıyıcı şasi mükemmelleştirildi; lokomotiflerin hızı ve çekiş gücü yükseltildi Kısacası trenler maden ocağı veya dökümhaneyi bir su yoluna bağlama arabulucu olmaktan çıkarak, gerçekten yardımcı nakliye araçları haline geldi

Bunun için çelik sanayii patronlarının kendilerine sunulan bu büyük pazarı keşfetmesi ve bankalar kurularak halkın tasarruflarını toplaması ve yönlendirmesi, gereken sermayeyi bir araya getirmesi gerekiyordu Böylece demiryolu devrimi, büyük malî grupların ortaya çıkmasını sağladığı gibi, çelik sanayisini de, lokomotif, ray, viyadükler imaline teşvik etti Demiryolları sayesinde pazarlar birleşti, mesafeler kısaldı, bölgesel ekonomilerin uzmanlaşması için zorunlu koşullar oluştu, büyük kasabaköy ayrımı azaldı öte taraftan demiryolunun gelişimi, sanayi devriminin etkilerinin yayılmasına da katkıda bulundu

Çelik sanayii 1856 yılından itibaren çok büyük bir gelişim gösterdi Henry Bessemer, dökme demiri hesaplı olarak çeliğe dönüştüren bir yöntem buldu; böylece çelik, demire karşısında bir başarı kazanmış oldu Fakat ikinci sanayi devrimi, petrol ve elektrikten kaynaklandı Antik Çağ'dan beri aşina yer yağı , Amerika Birleşik Devletleri'nde XIX yüzyılın ortasında işletilmeye başladı Albay Drake ilk petrol kuyusunu 1859 yılında açtı; gerisinde Rusya devreye girdi Petrol önce aydınlanmada kullanıldı Sonra, 1866 yılından daha sonra Avrupalı mühendisler patlamalı motoru buluş ettiler Bu buluşu, Alman Rudolf Diesel'in geliştirdiği içten yanmalı motor izledi 1914 yılında trafiğe meydana çıkan iki milyon vasıta, demin demiryolunun üstünlüğünü tehdit etmese de hiç kuşkusuz yepyeni bir çağı başlatıyordu

Elektriğe gelince, bu enerji tam yüz yıldan beri incelenme konusuydu Oysa sanayide üretimi ve kullanımı, Belçikalı Zenobe Gramme'ın jeneratörü buluşundan ve Fransız Aristide Berges'nin bunu 1869 yılında bir su çavlanına yerleştirmesinden daha sonra gerçekleşti Aristide Berges bu enerji kaynağına beyaz kömür adını verdi 1882 yılında fizikçi Marcel Deprez elektriği yüksek gerilimli akıma dönüştürdü Bu gelişim elektriğin iletimi için zorunlu koşuldu ve anında pratik sonuçlar verdi: Gramme'ın tersinir makinesi ilk elektrik motorunu oluşturdu Amerikalı Thomas Edison 1878 yılında akkor lambayı buldu Bunları kısa süre içinde öteki buluşlar izledi; yeni bir sanayinin temelini oluşturan elektroliz bulundu; dolayısıyla elektrolize dayanan elektrometalürji, alüminyum üretimini sağladı

Bütün bu buluşlar, İsveç, Norveç, İsviçre, İtalya ve Güneydoğu Fransa gibi kömürü bulunmayan dağlık ülkelerin ekonomilerinin gelişmesine ihtimal verdi Aynı dönemde petrol, Amerika Birleşik Devletleri'nin ilerlemesini kolaylaştırdı öte taraftan Almanya yeni buluşlara ahenk sağladığından, sanayinin haritadaki dağılımı İngiltere aleyhine değişti Yeni enerji kaynakları olmayan bu ülke, donanımlarının eskimesi sonucu nispî bir gerilemeye uğradı

Sonuçları:
1) Üretimde aletin yerini makine aldı ; süratli üretime geçildi
2) Imal patlaması yaşandı; milletlerarası ticaret hızlandı
3) Büyük şirketler kuruldu: anapara birikimi daha da yoğunlaştı
4) Büyük üniteli fabrikalar kuruldu; yeni bir sosyal sınıf doğdu (işçi sınıfı)
5) Köyden kente göç başladı; kentleşme hızlandı; dünyanın birincil gecekonduları meydana geldi
6) Hammadde kaynakları ve pazar alanları bulma yarışı sanayileşen ülkeler arasında rekabete yol açtı
7) Emek ve anapara arasında çelişkiler yoğunlaştı; işsizlik bir yanlamasına artarken öte taraftan teknoloji alanlarında yeni yenilikler görüldü
Yorum: işsizliğin artması, işgücünün önemli bir öğe olmasına rağmen ucuz olmasına yol atı Bu durumda işçi sınıfı kendini gözetmek için sendikalaşmaya başladı Böylece egzersiz hayatında yeni bir dönem başladı
8) Uluslararası idareli ve kültürel ilişkiler arttı
9) Sosyalizm ve Liberalizm gibi hafıza akımları ortaya çıktı *