Sanayileşmenin Dunyaya Olumlu ve Olumsuz Etkileri Nedir?

Sanayileşmenin Olumlu Sonucları,
Sanayileşmenin Olumsuz Etkileri,
Sanayileşmenin Olumlu ve Olumsuz Sonucları

Sanayileşmeyle birlikte kimyasal gubre ve ilac kullanımındaki artışlar da suları kirletmeye başlamıştır Boylece ortaya cıkan kirlenmenin uretim ve tuketim faaliyetleri sonucunda oluştuğu ortaya cıkmaktadır
A) SANAYİ ATIKLARI
Sanayinin gelişmesiyle birlikte, kirletici turleri ve miktarları artmıştır Bu kirleticiler suları da kirletmeye başlamıştır Sanayi kuruluşlarının sıvı atıkları suları kirletmektedir Farklı sanayi kuruluşlarının kirletici etkileri ve dereceleri de farklıdır

SU KİRLİLİĞİ VE KİRLİLİĞE KARŞI ALINACAK ONLEMLER
Su kirliliği , doğada temiz olarak bulunan suyun insan eliyle doğrudan ya da insan yaşamı icin uretim yapan kuruluşlar tarafından kirletilmesidir20 yuzyılda sanayileşmenin hızlanması ve insan sayısının artması su kirliliğini de sonucları tehlikeli olacak kadar arttırmıştır
1 Şehirlerdeki Atık Suların Arıtma Tesisinde Arıtılmadan Nehirlere,Gollere ve Denizlere Verilmesi:
Suların hijyenik acıdan kirlenmesine neden olan organizmalar, genellikle hastalıkla veya
hastalık taşıyıcı olan hayvan ve insanların dışkı ve idrarlarından kaynaklanır Bulaşıcı etki ya bu atıklarla doğrudan temasla ya da atıklarının karıştığı sulardan dolaylı olarak gercekleşir İcme suyu temini acısından hijyenik kirlenme onemli bir sorun oluşturmaktadırSu yakınlarına hayvan barınağı yapılmamalı,mezarlıklar sulardan uzağa yerleştirilmelidir Olmuş hayvan ve bitki artıkları ile tarımsal artıkların yuzeysel sulara karışması sonucunda da kirlenme ortaya cıkmaktadır Bu yolla su kirlenmesini onlemek icin bitki ve hayvan artıklarının sulara verilmemesi ya da suların yakınlarında yok edilmemesi gerekir
Ayrıca,sentetik deterjanlar icerdikleri fosfatlar ile yuzeysel sularda kirlenmeye neden
olmaktadır Evsel atıkların mutlaka ozel tesislerde arıtılması gerekmektedir

2 Fabrikalardaki Atıklarda Bulunan Ağır Metallerin Suya Karışması:

Ceşitli endustri faaliyetleri sonucu oluşurlar ve fenol, arsenik, siyanur, krom, kadmiyum gibi toksik maddeler icerirler Onlem olarak fabrikalar sulardan uzağa kurulmalı,sanayi atıklarını sulara vermeleri onlenmeli Her fabrikanın artıklarını arıtması icin tesisler yapması sağlanmalıdır

3Tarımsal Alanlarda Kullanılan İlacların Nehirlere Karışması:
Tarımda kullanılan bocek ilaclarının suya karışması, ictiğimiz su icin tehlike yaratır Bu
sularla sulanan besinleri yediğimizde tarımsal ilacların maddeleri bizim vucudumuza girer Bu sularla sulanmış otları yiyen hayvanlar da hastalanırlar Tarlaların yeterli miktarda ve cevreye zarar vermeyen kimyasalları iceren ilaclarla ilaclanması sağlanmalıdır

4Gemilerin Coplerinin ve Atık Sularının Denize Dokulmesi:
Denizlerimizde dolaşan yerli ve yabancı gemilerin gezileri sırasında toplanan coplerini
denize boşalttıklarını gormekteyiz Ayrıca bu gemilerin atık sularını
da arıtmadan denizlerimize doktukleri gozlenmiştir Bu konuda buyuk cezalar getirilerek denizlerimizin kirlenmesi onlenmelidir

5Batmış Gemilerin Artıkları ve Petrol Kirliliği:
Denizlerde batan gemilerden denize dokulen metal parcaları ,eşyalar ,kimyasal maddeler ve sızan petrol doğayı kirletmektedir Deniz kıyılarında gemi tamir ve sokum yapılması da kirlilik yaratmaktadır Tankerler veya boru hatlarıyla taşınan petrolun kazalar sonucunda yuzeysel sulara karışmasının yarattığı olumsuz etkiler acısından onem taşımaktadır Bugun suların en ciddi ve duşundurucu kirlenme şekli, petrol ve petrol urunlerinin su uzerinde ince bir tabaka teşkil etmeleriyle meydana gelir Denilebilir ki cevre bakımından en onemli sorun da budur
Petrol ve benzeri maddeler suda erimediklerinden dağılıp buyuk su kitlelerinde kaybolmazlar Aksine suyun yuzeyine yayılırlar Kaza sonunda suya dokulen buyuk miktarlardaki petrol vs urunlerini buyuk oranda toplayabilen pek cok usuller bulunmuştur Akaryakıt sızıntısını onleyecek onlemler alınmalıdır Zararların onlenmesi icin ağır para ve işten uzaklaştırma cezaları verilmelidir Deniz kenarlarında fabrikalar yapılması engellenmelidir Gemi tamir ve sokme işletmelerinin deniz kenarlarında yapılmaması icin onlemler alınmalıdır

6Nukleer Atık Taşıyan Gemilerin Batması:
Nukleer atık taşıyan gemilerin batması sonucu sızan nukleer maddeler suya karışmakta
buyuk bir doğa kirliliği oluşturmaktadır Ayrıca radyoaktif kirlenme hastanelerden, araştırma kuruluşlarında ve bazı endustri dallarından da kaynaklanabilmektedir Nukleer silah denemeleri sonucunda artan radyoaktivite, yağmur sularım da kirletmekte ve bunun sonucu olarak yuzeysel sular, radyoaktif kirlenmeye maruz kalmaktadır Su kaynaklarından cok uzaklarda nukleer denemeler yapılmalı ,fabrikaların bu tur atıklarını suya bırakmalarına buyuk cezalar verilmelidir

7Denizlerde Acılan Petrol Kuyuları,Bu Kuyularda Meydana Gelen Yangınlar ve
Kazalar Sonucu Suya Petrol Karışması:
Deniz yuzeyinden her turlu kirletici madde surekli olarak sahillere de dağılmaktadır Ozellikle yağlar, katranlar ve benzer maddeler kıymetli sahilleri, plajları ve her turlu bina ve tesisi fiziksel olarak kirletmekte ve maddi hasarlara sebep olmaktadır Deniz icinde yapılan petrol aramaları ve petrol cıkarma kuyuları ile buralarda meydana gelen yangın ve kazalar sonucu petrol su yuzeyine dağılmaktadır

Doğada,suların yuzeyine yayılan akaryakıtın sebep olabileceği sorunları kısaca şoyledir:

1)Suların atmosferden oksijen emmesi zorlaşır, suların kalitesi duşer, yani canlı varlıklar
icin gerekli koşullar bozulur
2)Su yuzeyindeki ince zar, su ile atmosfer arasındaki ısı alışverişini de etkiler
3)Su uzerindeki ince sıvı tabakası deniz kuşlarının yuzme olanaklarını etkileyebilir, hatta
tamamen yok edebilir Son yıllarda martı vs kuş olulerine sık bir şekilde rastlanmasının
nedeni budur
4) Denizde yaşayan her turlu bitki ve hayvanın yaşamalarını surdurmeleri ve uremeleri,
sulardaki kirlenmelerle orantılı olarak zorlaşıyor
5) Deniz yuzeyinden her turlu kirletici madde surekli olarak sahillere de dağılmaktadır
Ozellikle yağlar, katranlar ve benzer maddeler kıymetli sahilleri, plajları ve her turlu bina ve
tesisi fiziksel olarak kirletmekte ve maddi hasarlara sebep olmaktadırBu etkenin ortadan
kaldırılması icin denizlerde petrol araması ve cıkarılması onlenmelidir


İnsan faaliyetlerinden kaynaklanan etmenler ise aşağıdaki gibi sıralanabilir
* Evler, iş yerleri ve taşıt araclarında; petrol, kalitesiz komur gibi fosil yakıtların aşırı ve bilincsiz tuketilmesi
* Sanayi atıkları ve evsel atıkların cevreye gelişiguzel bırakılması
* Nukleer silahlar, nukleer reaktorler ve nukleer denemeler gibi etmenlerle radyasyon yayılması
* Kimyasal ve biyolojik silahların kullanılması
* Bilincsiz ve gereksiz tarım ilacları, bocek olduruculer, soğutucu ve spreylerde zararlı gazlar uretilip kullanılması
* Orman yangınları, ağacların kesilmesi, bilincsiz ve zamansız avlanmalardır

Yukarıda sayılan olumsuzlukların onlenmesiyle cevre kirliliği buyuk olcude onlenebilir
Cevre bilimcilere gore genelde, aşağıda verilen iki ceşit kirlenme vardır
Birinci tip kirlenme; biyolojik olarak ya da kendi kendine zararsız hale donuşebilen maddelerin oluşturduğu kirliliktir Hayvanların besin artıkları, dışkıları, oluleri, bitki kalıntıları gibi maddeler birinci tip kirlenmeye neden olur Kolayca ve kısa zamanda yok olan maddelerin meydana getirdiği kirliliğe gecici kirlilik de denir
İkinci tip kirlenme: biyolojik olarak veye kendi kendişne yok olmayan ya da cok uzun yıllarda yok olan maddelerin oluşturduğu kirliliktir Plastik, deterjan, tarım ilacları, bocek olduruculer (DDT gibi), radyasyon vb maddeler ikinci tip kirlenmeye neden olur
Kalıcı kirlenme de denilen ikinci tip kirlenmeye neden olan maddeler bitki ve hayvanların vucutlarına katılır Sonra besin zincirinin son halkasını oluşturan insana gecerek insanın yaşamını tehlikeye sokar Orneğin; Marmara denizine sanayi atıkları ile cıva ve kadminyum iyonları bırakılmaktadır Zararlı atıklar besin zincirinde alglere, balıklara ve sonunda insana gecerek onemli hastalıklara ve ani olumlere neden olmaktadır
Koy gibi kırsal yaşama birliklerindeki insanlar genellikle buyuk kentlerde yaşayan insanlardan daha sağlıklı ve daha uzun omurludur Cunku kırsal ekosistemler, cevre kirliliği yonunden kentsel ekosistemlerden daha iyi durumdadır Bunu bilen kent insanı fırsat buldukca, cevre kirliliği en az olan kırlara, koylere koşmaktadır
Gunumuzde en yaygın olan kirlilik su, hava, toprak, ses ve radyasyon kirliliğidir

SU KİRLİLİĞİ
Yeryuzundeki icme ve kullanma suyunun miktarı sınırlıdır Zamanla su kaynaklarının azalması, insan nufusunun artması ve daha onemlisi, suların kirlenmesi yaşamı giderek zorlaştırmaktadır
Su kirliliğini oluşturan etmenlerin başında lağım sularıyla sanayi atık suları gelmektedir Bunun yanında petrol atıkları, nukleer atıklar, katı sanayi ve ev atıkları da onemli kirleticilerdir Bunlar deniz kenarındaki bitki ve alg gibi kaynakları yok etmektedir Kirlenme sonucu denizlerde hayvan soyu tukenmeye başlamıştır Orneğin; Marmara denizi, kirlilik nedeniyle balıkların yaşamasına uygun ortam olmaktan cıkmıştır Karadeniz'deki kirlenme nedeniyle hamsi ve diğer balık turleri giderek azalmaktadır İstakozların larva halindeyken temiz su bulamamaları nedeniyle nesilleri tukenmektedir Nehir ve gollerimizde kirlilik nedeniyle canlılar tukenmek uzeredir
Yeni yeni kurulmaya başlanan arıtma tesisleri, lağım ve sanayi atık sularını hem kimyasal hem de biyolojik olarak temizlemektedir Boylece hem sulama suyu gibi yeniden kullanılabilir su kazanılmakta hem de denizlerin kirlenmesi onlenmektedir Bu nedenle sanayileşme mutlaka iş yerleri planlanırken arıtma tesisleri ile birlikte duşunulmelidir

HAVA KİRLİLİĞİ
Hava, icinde yaşadığımız gaz ortamı oluşturmanın yanında yaşam icin temel bir gaz olan oksijeni tutar Oksijen yanma olaylarını da sağlayan temel bir maddedir
Temiz hava olarak nitelendirilen atmosferin alt katmanı; azot, oksijen, karbondioksit ve cok az miktarda diğer gazlardan oluşur Ayrıca atmosferin ust katmanında bir de ozon gazının (O3) oluşturduğu tabaka vardır Ozon, guneşten gelen zararlı ışınların coğunu yansıtıp bir kısmını tutarak yeryuzune ulaşmasını engeller
Evler, iş yerleri, sanayi kuruluşları ve otomobillerin cevreye verdikleri gaz atıklar havanın bileşimini değiştirir Havaya karışan zararlı maddelerin başlıcaları kukurt dioksit (SO3), karbon monoksit (CO), karbon dioksit (CO2), kurşun bileşikleri, karbon partikulleri (duman), toz vb kirleticilerdir Ayrıca deodorant, sac spreyleri ve bocel olduruculerde kullanılan azot oksitleri, freon gazları ile supersonik ucaklardan cıkan atıklar da havayı kirletir
Zararlı gazların (ozellikle kukurt bileşikleri); yağmur, bulut, kar gibi ıslak ya da yarı ıslak maddelerle karışmaları sonucunda asit yağmurları oluşur Asit yağmurları da bir yandan orman alanları vb yeşil alanları yok etmekte bir yandan da suları kirletmektedir
Aşırı artan CO2, atmosferin ust katmanlarında birikerek ısının, atmosfer dışına cıkmasını engeller Boylece yeryuzu giderek daha fazla ısınır Bu da buzulların eriyerek denizlerin yukselmesine kıyıların sularla kaplanmasına neden olabilecektir Sera etkisidenilen bu olay sonucu denizlerin 16 metre kadar yukselebileceği tahmin edilmektedir
Freon, kloroflorokarbon (CFC) gibi gazların etkisiyle ozon tabakası incelmektedir Bunun sonunda guneşin zararlı ışınlarıyeryuzune ulaşarak cilt kanseri gibi hastalıklara ve olumlere neden olmaktadır Sonucta, biyosferin canlı kitlesini yok etme tehlikesi vardır
Buyuk yangınlar da onemli olcude hava kirliliği yaratır Orneğin; orman yangınları, korfez savaşında olduğu gibi petrol yangınları vb

Hava kirliliği aşağıda verilen uygulamalarla onlenebilir:
* Hava kirliliğinin en onemli nedenlerinden olan fosil yakıtlar olabildiğince az kullanılmalı Bunun yerine doğalgaz, guneş enerjisi, jeotermal enerji vb enerjilerin kullanımı yaygınlaştırılmalıdır
* Karayolu taşımacılığı yerine demiryolu ve deniz taşımacılığına ağırlık verilmelidir Buyuk kentlerde toplu taşıma hizmetleri yaygınlaştırılmalıdır Boylece, otomobil egzozlarının neden olduğu kirlilik azaltılabilir
* Sanayi kuruluşlarının atıklarını havaya vermeleri onlenmelidir
* Yeşil alanlar artırılmalı, orman yangınları onlenmelidir
* Ozon tabakasına zarar veren maddeler kullanılmamalıdır

TOPRAK KİRLİLİĞİ
Canlılığın kaynağı sayılabilecek toprağın yapısına katılan ve doğal olmayan maddeler toprak kirliliğine neden olur Boyle topraklarda bitkiler yetişmez ve toprağı havalandırarak yarar sağlayan solucan vb hayvanlar yaşayamaz duruma gelir Topraktan bitkilere gecen kirletici maddeler, besin zinciri yoluyla insana kadar ulaşır Hastahane atıkları gibi mikroplu atıklar, hastalıkların yayılmasına neden olur

Toprak kirliliğine neden olan başlıca etmenler:
* Ev, iş yeri, hastahane ve sanayi atıkları
* Radyoaktif atıklar
* Hava kirliliği sonucu oluşan asit yağmurları
* Gereksiz yere ve aşırı miktarda yapay gubre, tarım ilacı vb kullanılması
* Tarımda gereksiz ya da aşırı hormon kullanımı
* Suların kirlenmesi Su kirliliği toprak kirliliğine neden olurken, toprak kirliliği de ozellikle yer altı sularının kirlenmesine neden olur

Toprak kirliliğinin onlenmesi icin aşağıdaki uygulamalar yapılmalıdır
* Verimli tarım topraklarında yerleşim ve sanayi alanları kurulmamalı, yeşil alanlar artırılmalıdır
* Ev ve sanayi atıkları, toprağa zarar vermeyecek şekilde toplanıp depolanmalı ve toplanmalıdır
* Yapay gubre ve tarım ilaclarının kulanılmasında yanlış uygulamalar onlenmelidir
* Nukleer enerji kullanımı bilincli şekilde yapılamlıdır

SES KİRLİLİĞİ
Sanayileşme ve modern teknolojinin gelişmesiyle ortaya cıkan cevre sorunlarından biri de ses kirliliğidir Gurultu de denilen ses kirliliği, istenmeyen ve dinleyene bir anlam ifade etmeyen sesler ya da insanı rahatsız eden duzensiz ve yuksek seslerdir Ses kirliliğini yaratan onemli etmenler;

* Sanayileşme
* Plansız kentleşme
* Hızlı nufus artışı
* Ekonomik yetersizlikler
* İnsanlara, gurultu ve gurultunun yaratacağı sonucları konusunda yeterli ve etkili eğitimin verilmemiş olmasıdır

Ses kirliliği, insan uzerinde cok onemli olumsuz etkiler yaratır Bu etkileri aşağıdaki gibi sıralayabiliriz
İşitme sistemine etkileri: Ses kirliliği işitme sistemi uzerinde, gecici ve kalıcı etkiler olmak uzere iki ceşit etki yapar Ses kirliliğinin gecici etkisi, duyma yorulması olarak da bilinen işitme duyarlılığındaki gecici kayıplar şeklinde olur Duyma yorulması duzelmeden tekrar gurultuden etkilenilmesi ve etkileşmenin cok fazla olması durumunda işitme kaybı kalıcı olur
Fizyolojik etkileri: İnsanlarda gorulen stresin onemli bir kaynağı ses kirliliğidir Ani olarak oluşan gurultu insanın kalp atışlarında (nabzında), kan basıncında (tansiyonunda), solunum hızında, metabolizmasında, gorme olayında bozulmalar yaratır Bunların sonucunda uykusuzluk, migren, ulser, kalp krizi gibi olumsuz durumlar ortaya cıkar Ancak en onemli olumsuzluk kulakta yaptığı tahribattır
Psikolojik etkileri: Belirli bir sınırı aşan gurultunun etkisinde kalan kişiler, sinirli, rahatsız ve tedirgin olmaktadır Bu olumsuzluklar, gurultunun etkisi ortadan kalktıktan sonra da surebilmektedir
İş yapabilme yeteneğine etkileri: Ozellikle beklenmeyen zamanlarda ortaya cıkan ses kirliliği, iş veriminin duşmesi, kendini işine verememe ve hareketlerin engellenmesi şeklinde performansı duşurucu etkiler yapar Gurultunun oğrenmeyi ve sağlıklı duşunmeyi de engellediği deneylerle saptanmıştır
Ulkemizde, insanları gurultunun zararlı etkilerinden korumak icin gerekli onlemleri iceren ve cevre yasasına gore hazırlanmış olan Gurultu kontrol yonetmeliğiuygulanmaktadır Ancak yonetmeleğin hedeflerine ulaşabilmesi icin insanların bu konuda eğitilmeleri ve bilinclendirilmeleri gerekir
Ses kirliliğinin saptanmasında ses şiddetini olcmek icin birim olarak desibel (dB) kullanılır İnsan icin 3565 dB sesler normaldir 6590 dB sesler, surekli işitildiğinde zarar verebilecek kadar risklidir 90 dB'in uzerindeki sesler tehlikelidir
Ses kirliliği aşağıdaki uygulamalarla onlenebilir:
* Otomobil kullanımını azaltacak onlemler alınmalıdır
* Ev ve iş yerlerinde ses gecirmeyen camlar (ısıcam gibi) kullanılmalıdır
* Eğlence yerleri vb ortamlarda yuksek sesle muzik calınması engellenmelidir
* Gurultu yapan kuruluşlar, şehirlerin dışında kurulmalıdır

RADYASYON
Radyoaktif element denilen bazı elementlerin atom cekirdeğinin kendiliğinden parcalanarak etrafa yaydığı alfa, beta ve gama gibi ışınlara radyasyon denir Cevreye yayılan bu ışınlar, canlı hucreleri doğrudan etkileyerek mutasyon denilen genlerdeki bozulmaya neden olur Cok yoğun olmayan radyasyon, canlının bazı ozelliklerinin değişmesne neden olurken yoğun radyasyon, canlının olumune neden olabilir Orneğin; 1945'te Japonya'ya atılan atom bombası, atıldıktan sonraki 7 gun icinde, vucutlarının tamamı 10 saniye radyasyon almış insanların % 90'ı hic bir yara ve yanık izi olmadan oldu 26 Nisan 1986'da Cernobil'deki nukleer kazanın; ani olumler, gebe kadınlarda duşuk olayları, kan kanseri, sakat doğumlar gibi olumsuz etkileri oldu
Bir cevredeki belli bir dozun uzerinde olan radyasyon, canlının vucut hucrelerini etkileyerek doku ve organlarda bozulmalara, anormalliklere, ureme hucrelerini etkileyerek doğacak yavrularda sakatlıklara neden olur Uzun sure radyasyon etkisinde kalmanın yaratacağı sonuclar aşağıdaki gibi sıralanabilir:

* Kanser oluşması,
* Omrun kısalması (erken olumler),
* Katarakt oluşması,
* Sakat ve olu doğumlar şeklinde sıralanabilir

Radyasyonun zararlı etkilerinden korunmak icin, alınabilecek başlıca onlemler şunlardır:
* Ozel giysiler (kurşun onluk, ozel maske) kullanılmalıdır
* Radyasyon kaynağından uzak durulmalı, en kısa surede radyas
* yonlu ortam terk edilmelidir Radyasyonlu cihazlarla yapılan teşhis ve tedaviye sık sık başvurulmamalıdır

Radyasyon, doğadaki radyoaktif maddelerden cok, bunların kullanıldığı ortam ve olaylardan cıkar Bunlar; nukleer santraller, nukleer enerjiyle calışan gemiler ve nukleer denemelerdir Ayrıca teşhis ve tedavide kullanılan bazı cihazlar, tıbbi malzemelerin ve suların dezenfekte edilmesi icin kullanılan araclardanda radyasyon yayılmaktadır

Alıntı