Sarımsak (Allium Sativum L.) yetiştiriciliği

Sarımsak (Allium Sativum L) yetiştiriciliği Kültür sebzeleri aralarında yemeklik ve hap olarak kullanılan sarımsak fazla eski zamanlardan beri tanıdık ve evlerimizde kademeli olarak da olsa sürekli olarak tükettiğimiz bir sebzedir Ana Vatanı: Batı Asya'dan geldiği söylenen sarmısağın çok eski kültür bitkileri aralarında yeri vardır Sert kokulu olan sarmısağın tıbbi önemi büyüktür BESLENME DEĞERİ: Yiyeceklerimizde çeşni veren sarmısağın 100 gramında 638 su, 282 gr karbonhidrat, 53 gr protein, 02 gr yağ, l 1 gr selüloz vardır Kalori değeri 140'tır içerisinde A, Bj, 82, Niasin ve C vitamini bulunur (Dr Ekinci) Belirgin kokusunu Aliyisulfit verir ancak kükürtsü ve eterli yağlardan oluşmuştur Sindirimi kolaylaştıran bu yağlar tıpta yararlı sayılmıştır Sarmısağın kokusu solunum sistemim temizlemektedir Yüksek tansiyona iyi gelen sarmısağın sindirim sisteminde faydalı olduğu, damar şişkinliklerini iyileştirdiği kabul edilirken, her sabahtan bir diş sarmısağın cildi koruduğu, ömrü uzattığı öne sürülür Bizim kokusunu istemediğimiz sarmısağın kokmayanı da üretilmiştir (Japonya'da 1970) Toprak ve iklim istekleri: Sarmısak, süzek, millikumlu, orta ağırlıkta bereketli toprakları tercih eder Soğana eş isteklerini daha ayrıntılı olarak bir önceki bölümden anımsamalı; gübre için de aynı soğan gibi davranmalıdır Sarımsak ılımlı iklimden hoşlanır Sıcaklığın 15 – 20 oC olması yeterlidir sarımsaklarda çiçeklenme 15 – 20 oC arasında olur Bu çiçekler tohum bağlamaz Bitkinin yeşil aksamı, 15 oC üzerindeki sıcaklıklar gelişmeyi yavaşlatır Sarımsak diş halinde iken –10 oC ye değin dayanabilir Bitki halinde ise ama 3, –4 oC ye kadar zarar görmez Düşük sıcaklıklar uzun zaman devam ederse 0 oC nin anında aşağıda donma başlar iklim yanına sarımsağın toprak istekleri de yük taşır Fazla ağır, killi ve su tutan topraklarda başlar hoş teşekkül etmez Sarımsak, toprakta bir arz organik madde istemesine karşın, organik gübrelemeden hoşlanmaz Bu yüzden çiftlik gübresi bir önceki ürüne atılırsa daha iyi sonuç alınır Sarımsağın seçim ettiği topraklar, eksik miktarda humus ihtiva eden kumlutınlı topraklar olup, toprak asitliğinin nötr olması gerekir Sarımsak ticari gübrelerden hoşlanan bir sebzedir Gelişmenin ilk dönemlerinde fazla olan azot ihtiyacı gitgide artarak azalarak son dönemde potasyuma olan ihtiyaç artar İyi bir mahsul için tınlıkumlu bir toprağa 20 kgda azotlu 25 kgda potaslı ve 10 kgda da fosforlu gübre atılmalıdır Gida maddeleri yetkisiz olunca dişler küçük kalıp, sayıları çoğalır ve depolama müddeti kısalır Toprak Hazırlığı: Taze çiftlik gübresi kullanmaktan kaçınılmalıdır Dikimden asgari 3 ay önce yanmış çiftlik gübresi ile dekara 34 ton gelecek şekilde gübrelenmesi ve gübrenin 25 cm derinliğe sürümle karıştırılması gerekir Kış döneminde mümkünse ikinci bir sürüm yapılmalıdır Başarılı bir yetiştiricilik için dikim öncesi yapılan toprak işlemesiyle dekara saf olarak 78 kg Azot, 10 kg Fosfor ve 2025 kg Potasyum toprağın 1012 cm derinliğine karıştırılmalıdır Bitki Örtüsü 3040 cm yükseklik aldıktan sonradan dekara 1213 kg Potasyum nitrat verilmelidir Dikim: Dikimde kullanılacak dişlerin bulunduğu sarımsak başları genel özelliklerine bakılarak seçilir ve dişleri ayrılır sonra iriliklerine tarafından 23 grupta toplanır Dişleri ayırma sırasında zarar görenleri çıkartılır ve kullanılmazlar Gruplandırılan dişler bambaşka partiler halinde dikilmelidir Bu yapılmazsa gelişme ve olgunlaşma yeknesak olmaz, üretilen başlar irili ufaklı olur id Dişler kapama olarak ya da veya 120 cm genişliğinde hazırlanan ve arasında 30 cm gezinti yolu bırakılan tahtalara dişlerin uçları görülecek şekilde elle tek tek dikilirler Dişlerin zıt dikilmemesine özen gösterilmelidir 1 m² alana baş sarımsak üretiminde 80100 adet diş dikilir Bu değerle dekara kullanılacak diş miktarı diş iriliğine yan olarak 6080 kg arasında değişir Tanıdık Olmayan otlardan pak bir tarlada dişler arasındaki dikim mesafesi 1012 cm olarak verilir Yabancı ot sorunu olan tarlalarda sıravari dikim yapmak ve sıralar aralarında tanıdık olmayan otla mücadelenin kolaylaştırılması için 2530 cm sıra arasına 68 cm sıra üzeri mesafe ile dikim gerçekleştirmek gerekir Çapalama: Dikimden sonradan dişler hemen kök ve sürgün meydana getirerek gelişirler Bitki Örtüsü 1520 cm doruk aldıklarında tanıdık olmayan ot gelişmesini durdurmak ve bitkilerin daha iyi gelişmesini karşılamak için 34 cm derinliği geçmeyecek şekilde üstünkörü bir çapa yapılır Hafif karakterli topraklar ile tanıdık olmayan ot sorunu olmayan tarlalarda çapalamaya da lüzum kalmaz Çapalama epeyce emek isteyen bir iştir Sarımsakta maliyeti etkileyen en önemli öğe imal materyali (dişler), dikim ve çapalama işçilikleridir Bu kalemde yapılacak tasarruflar maliyeti kayda değer ölçüde azaltacaktır Sulama: Yetiştiricilik döneminde yağan yağış su ihtiyacını karşılamaz ise, sızdırma metodu ile sulandırma yapılmalıdır Sızdırma amacı ile boğaz doldurma işlemi yapılması gerekir Gübreleme: Bitki Örtüsü 3040 cm doruk aldıklarında 78 kg azotla beraber verilmesi gereken potasyum, potasyum nitrat olarak yapraklara değmeyecek şekilde 23 parti halinde toprak yüzeyine serilerek üzerinden su verilir Hasat: Sarımsaklarda hasat bitkinin yapraklarının iyice kurumaya başladığı dönemde yapılır Sarımsaklar hevenkler halinde asılarak depolanacaksa hasatta yaprakların tamamiyle kuruması beklenmez, bitkilerde örmeye olanak verecek şekilde solduğu dönemde yapılır Hasat genellikle çapa ile yapılmaktadır Sıravari dikim yapılmış ise soğan hasat makineleri ile de hasat yapılabilir Hasat edilen sarımsaklar kurumak üzere birkaç gün zaman iel tarlada bırakılır Sonra yapraklar ovularak uzaklaştırılıp depolanır ya da pazarlanır Hasat miktarına tesir eden faktörlerin başında diş seçimi gelmektedir Muhtemel olduğu kadar eksik sayıda ve daha kocaman diş meydana getiren, sürükleyici şekilli, çeşidin özelliğini taşıyan başlar tohumluk materyal olarak alınmalı ve 1820 ºC sıcaklıklarda saklanmalıdır