Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
Şaşılık- Kayma Muayenesi için Hazırlanmak
Doktor çocuğunuzun göz problemleri hakkında bazı önemli detayları bilmek isteyecektir. Sıklıkla bunlar önceden bunlar hakkında düşünmeden hemen cevaplayamayacağınız sorulardır. Göz doktorunu ziyaret etmeden önce şu konulara dikkat etmek akıllıca olacaktır.
Problem nasıl ortaya çıktı?
Bu sizin veya diğer akrabalarınızın fark ettiği bir şey miydi veya sadece aile doktorunuz veya çocuk doktorunuz mu fark etti?
Çocuğunuzun bir gözünde mi problem var gibi görünüyor, yoksa ikisinde birden mi?
Eğer öyleyse, hangisi?
Gözünde anormal olan ne oluyor?
İçe mi, dışa mı, aşağı mı yoksa yukarı mı kayıyor?
Problem sürekli mi var veya ara sıra mı oluyor?
Eğer ara sıra oluyorsa, belirli bir aktivite oluşmasına sebep oluyor mu?
Mesela, yakına bakınca mı, uzağa bakınca mı, bir tarafa bakınca mı veya yorgun olunca mı daha çok oluyor?
Ne kadar süre önce problem başladı ve önemli olan daha iyileşiyor mu yoksa kötüleşiyor mu?
Çocuğunuzun normal gördüğünü hissediyor musunuz?
Büyümesi ve gelişmesi normal mi?
Eğer daha büyük çocuklarınız varsa, bu konu hakkında göz problemi olan oğlunuzu diğer daha büyük kardeşleri ile karşılaştırmak faydalı olabilir. Oturuyor mu veya ilk adımını daha büyük kız kardeşi ile aynı zamanda mı attı?
Ayrıca diğer akrabalarında çapraz göz (gözün buruna doğru kayması), ayrık göz (gözün dışa kulağa doğru kayması), veya ‘tembel’ veya gözlükler ile düzeltilemeyen bir gözde az görme (ambliyopi) gibi gözün normal hizasından çıkması ile ilgili bir problemi var mı?.
Eğer öyleyse, onlar nasıl tedavi edilmiş?
Gözlükle, kapamayla, egzersizle veya cerrahi ile mi?
Eğer çocuğunuz çift görmeden şikayetçi ise, (gerçekte bir iken bir şeyi iki görme) görüntülerin dikey mi (biri diğerinin üstünde), yatay mı (yan yana), yoksa her ikisi birden olacak şekilde mi ayrıldığını tarif etmek önemlidir. Bir gözü kapatınca çift görme geçiyor mu? Peki ya diğer göz kapatılınca?
Fotoğraflarda çocuğunuzun gözünün ‘kaydığını hissediyorsanız, doktora örnek fotoğraflar getirmek faydalı olabilir, böylece ne anlattığınızı doktorunuz tam olarak görebilir.
Randevunuzdan önce tüm bu sorular (ve elbette cevaplar) hakkında düşünmek göz doktorunun doğru tanı ve tedavi planına ulaşmasına yardımcı olacaktır.
Ayrıca çocukta kayma varlığından şüphelenilmesi durumunda damlalı muayene yapmak gerekecektir. Damlalı muayene çok keyifli olmamakla birlikte göz bozukluğunun tespiti için zorunludur. Damlatılan damladan sonra bazı çocuklarda hafif bir ateş yükselmesi olabilir. Dolayısıyla damlalı muayenenin yapılacağı gün çocuğunuzda hafif de olsa bir üst solunum yolu enfeksiyonu ve diğer ateş yükselmesine sebep olabilecek bir enfeksiyon olmadığından, diş çıkarmadığından ve çocuğun sağlıklı sıradan bir gün geçirdiğinden emin olmakta fayda vardır.
Eğer enfeksiyöz bir durum varsa, damlalı muayeneyi başka bir güne ertelemek daha mantıklı olur, yoksa ateşin yükselmesi damla damlatılan çocuğu fazlasıyla yorabilir.
Damlalı muayeneden sonra çocuğu evine götürüp dinlenmesine izin vermek, hem ailenin hem çocuğun konforu için çok daha makul bir çözüm. Damla damlatılıp yapılan muayeneden sonra naçizhane, aileye ek bir program yapmadan mümkün olan en kısa zamanda evlerine ulaşıp, çocuğu ve kendilerini dinlendirmelerini öneriyorum.
İÇE KAYMALAR
Çocuklarda içe şaşılığın genellikle 1 yaş sonrasında başladığını görmekteyiz. Bunun nedeninin akomodasyon adını verdiğimiz yakına odaklanma sırasında devreye giren sistem olduğunu biliyoruz. Bu mekanizma aynı zamanda her iki gözün bir miktar içe dönmelerini de sağlayan konverjans mekanizması ile birlikte çalışır ve gözün yakına odaklanmasına yardım eder. İşte bu sistemin çalışmasındaki kusurlar ile birlikte içe kaymalar da ortaya çıkmaya başlar. Bazı bebeklerde doğumsal ve devamlı içe kaymalar mevcuttur. Bazı bebeklerde ise kayma bebekte doğumsal olarak başlar devamında gelişen yakın adaptasyonu (akomodasyon) ile kayma artar.
İçe kayma durumlarında en önemli ayrıntı göz numaralarının titizlikle düzeltilmesinden geçer. Muhakkak damlalı muayene yapılmalıdır.
DIŞA KAYMALAR
Çocukta dışa kaymalar genellikle aralıklı ortaya çıkan ve ailenin ara ara dikkatini çeken kaymalardır. Bu durum güneşli havada veya aydınlık ortamlarda çocuğun kayan gözünü kendiliğinden kapaması ile farkedilebileceği gibi, yorgun veya ateşli iken kaymanın gözlemlenmesiyle de anlaşılabilir. Bebeklerde sabit geniş açılı dışa şaşılık çok nadirdir ve böyle bebeklerin mutlaka beraberinde farklı bir nörolojik hastalık hastalığı açısından incelenmesi gerekmektedir.
Görme tembelliğinin derin olduğu ve tembel gözün çok az gördüğü durumlarda da dışa kayma olabilir.
YALANCI KAYMALAR
Yenidoğanda burun kökünün basık olması ve gözkapağı iç kıvrımlarındaki farklılıklar gözde içe kayma varmış gibi görünmesine neden olabilir. Ayrıca görme ekseni ve gözün geometrik ekseni arasında önemli bir fark olması da şaşılık izlenimi yaratabilir. Bu durumun ayırd edilebilmesi için muhakkak bir göz hekimi kontrolü gerekir.
KIRMA KUSURUNUN DÜZELTİLMESİ VE ŞAŞILIK
Çocuklarda ortaya çıkan şaşılıkta, kırma kusurunun mutlaka damlalı muayene ile ortaya konması gerekir.
Çocuğumun Gözleri Niçin Kayıyor?
Sebep genellikle tek değildir. En sık sebep kalıtımdır. Şaşılığı olan çocukların yaklaşık yarısında, benzer bir problem, kardeşlerde, ebeveynlerde, büyükbaba veya büyükannede mevcuttur. Nörolojik anomalileri olan çocuklarda şaşılığın daha sık görüldüğünü biliyoruz. Hamilelikte geçirilen kızamıkçık gibi bazı hastalıklar, bazı ilaçlar almak veya alkol tüketimi, bir bebeğin beyin gelişimini etkileyebilir. Bu vakalarda şaşılık, izole bir anomali olarak meydana gelmez, beyin disfonksiyonunun diğer bulguları da eşlik eder. Şaşılık diğer nörolojik problemlerle birlikte meydana gelebilir. Ayrıca kazalar, sakatlıklar, ciddi hastalıklar şaşılık gelişimine sebep olabilir.
Kayma çocuğumun psikolojisini bozar mı?
Kayan gözler sadece yanlış bir şekilde çalışmaz, aynı zamanda faklı görünürler. Diğer çocuklar için, şaşılığı olan bir oyun arkadaşı ‘komik’ görünebilir. Şaşılığı olan bir çocuğa gülünebilir, dalga geçilebilir veya isim lakap takılabilir, bunların her biri çocuğun özgüveni üzerinde yıkıcı bir etkiye sahiptir. Böyle olaylarla karşı karşıya kalmasının ardından, şaşılığı olan bir çocuk, kusurunu kapatmak için insanlardan kaçmayı veya kendini küçük görmeyi, değersizleştirmeyi öğrenebilir. Kişiliği sonuç olarak utangaç ve içine kapanık olacak şekilde gelişebilir. Bir bebekteki şaşılık tedavisini, problemin kendiliğinden düzeleceği beklentisiyle erteleyen ebeveynler sadece iyi bir füzyon elde etme olasılığını düşürmezler aynı zamanda çocuklarının duygusal bir sıkıntıyla karşı karşıya kalmasını da tehlikeye atarlar. Bunlar şaşılığın erken tedavisi için önemli sebeplerdir. Bilim, şaşılığın bir bebeğin gelişimini ne derecede engellediğini tam olarak anlayamamıştır. Biliyoruz ki, şaşılığı olan bebeklerin büyük bir kısmı normal gelişime sahiptir ve normal bir zekaya sahip olacak şekilde büyürler. Ama oftalmologların birçoğu, cerrahi olarak gözleri düzeltildikten hemen sonra bebeğin gelişimsel yapıtaşlarında ani bir sıçrayış gösterdiğine dair kişisel bildirimler duymuştur.
Üç yaşındaki kızımın gözlerinde tembellik var. Bir yaşındaki oğlumun da muayene edilmesi gerekli midir?
Göz tembelliği ailesel seyredebilir. Kızınız haricinde göz tembelliği tanısı olan kimse olmasa da, ailesel aktarım ihtimali nedeniyle diğer çocuklarınızda şaşılık veya göz tembelliği görülme riski artmıştır. Oğlunuz normal görünse de, gözünde görme tembelliği olabilir. Bu durumda, gözündeki problemin tespit edilebilmesi için muayene gereklidir.
İçe kaymanın genellikle 6 aydan sonra başladığını duyduk, doğru mu?
Evet doğru. Çünkü bu aylarda bebek daha güçlü odaklanma (akomodasyon) yeteneğine sahiptir ve görsel ilgisi giderek artmaktadır. Görsel odaklanmadaki bu artış, eğer bebek hipermetrop ise, gözlerin içe kaymasına sebep olabilir. Sıklıkla içe kayma çocuk yakındaki bir objeye bakarken daha belirgindir, çünkü yakın objelere bakmak için gözlerin daha çok odaklanması gereklidir.
Kızımı parka götürdüğümde, güneşli günlerde bir gözünü hep kapatıyor. Bu bir sıkıntı mıdır?
Evet bu ciddiye alınması gereken bir durumdur. Güneş ışığının yarattığı kamaşma, çocuktaki füzyonu bozarak dışa kaymayı tetikliyor ve çocuk da bu kaymadan dolayı oluşan çift görmeyi engellemek için bir gözünü kapatıyor olabilir. Bir göz doktoruna götürülüp durumu hakkında doktora bilgi verilmesi ve muhakkak şaşılık için muayene edilmesi gerekmektedir.
Çocuğumun başı bir tarafa doğru genellikle eğik duruyor. Gözleriyle de ilgili bir problem de olabilir mi?
Evet böyle durumlarda gözlerde dikey (vertikal) kayma olup olmadığına bakmakta fayda vardır. Zira çocuk bunu telafi etmek için başını eğerek çift görmeyi telafi etmeye çalışıyor olabilir.
Çocuğumun şaşılık problemi var. 6 yaşında. Göz muayenesi sırasında göz bebeğine damla damlatılıp büyütüldüğünü duyduk. Bu damlalı muayene şart mıdır?
Evet gereklidir. Göz kaslarında problem olan çocukların çoğu (ve hatta erişkinlerin de büyük bir bölümü), muayene sırasında gözlerindeki odaklanmayı sağlayan kasları tamamen gevşetebilme yeteneğine sahip değildir. Bu durum da kırma kusurunun yanlış değerlendirmelerine sebep olabilir. Ek olarak, damla ile büyütülmüş büyük gözbebekleri, çocuğunuzun gözlerinin içinin dikkatli muayenesine olanak sağlar. Bu nedenle, şaşılığı olan hastaların çoğu, tam bir göz muayenesi için gözbebeklerinin büyütülmesine ihtiyaç duyarlar.
Oğlumda şaşılık var. Göz doktorunda takipteyiz. Ne kadar sürede bir damlalı muayene ile gözbebeklerinin büyütülmesi gerekir?
Genel literatürde kayması olan bir çocuğun gözbebeklerinin yılda bir büyütülmesi gerekir. Doktorunuz çocuğunuzun gelişimine göre yıllık olarak bazen iki veya üç kez damla koymak da isteyebilir. Göz bebeklerini büyütmenin temel amacı, gözlük gerekip gerekmediğini ve gerekiyorsa tam değerlerini belirlemektir. Büyüyen çocuğunuza her yıl farklı boyutta ayakkabı gerekebileceği gibi, gözlük değerlerinin de yıllık olarak tekrar değerlendirilmesi gerekecektir.
Doktorun muayenehanesinde gözbebeğini büyüten damlaların etkisini göstermesi için 40 dakika beklemek istemiyorum. Çocuk sıkılıyor. Yıllık göz muayenesinden 40 dakika önce evde çocuğumun gözlerine damlayı damlatıp gelsem olur mu?
Genellikle hayır. Göz muayenesinin bazı bölümleri (görmenin test edilmesi, göz kaslarındaki dengenin değerlendirilmesi ve pupil fonksiyonunun kontrolü, vs) çocuğunuzun gözbebekleri büyütülmeden önce yapılmak zorundadır. Sonuç olarak göz doktorunuzun, çocuğunuzu gözbebekleri büyümeden önce muayene etmesi gerekecektir. Bazen hastalar muayenenin 2 parça halinde yapılmasını daha uygun bulmaktadır. İlk muayenede gözbebeğini büyütmeden önceki tüm bölümleri içeren bir muayene ardından bir hafta veya daha sonra ikinci bir muayene gününde, öncesinde gözbebeklerine evde damla damlatılıp getirilerek muayene ile tamamlanabilir. Bunun doktorun ofisinde 40 dakika beklememek gibi bir avantajı olmakla birlikte, çocuğunuzun gözünün durumu hakkında tam bir bilgi edinmek için ikinci defa muayene edilmek üzere tekrar gelmesi gibi bir dezavantajı bulunmaktadır.
Benim bir gözümde ambliyopi var ve çocukken tedavi edilmemiş. Eğer benim sağlam gözüm bir kaza sonucu hasar görürse, benim tembel gözümün düzelme olasılığı nedir?
Belki mümkün olabilir. bu konu henüz tam olarak netleşmiş bir durum değildir. Sağlam olan gözler hasar gördüğü zaman tembel olan gözlerde düzelme olduğunu söyleyen yayınlar olmakla birlikte, hiçbir düzelme olmadığını söyleyen de birçok yayın mevcuttur. Görme tembelliğinin mümkün olduğunca erken tanısının koyularak tedavi edilmeye çalışılmasının sebeplerinden biri de budur.
Benim bir gözümde çocukken tedavi edilmemiş görme tembelliği mevcut ve diğer gözüm normal. Doktorum koruma amaçlı numarasız gözlük takmamı önerdi. Neden?
Size tedbirli olmak için tavsiyede bulunulmuş. Zira görme tembelliği olan bir kişinin sağlam gözünün hasar görmesi gerçek bir trajedi olabilir. Ve maalesef göze alınan hasarların büyük bir kısmı, çoğunluğu ev çevresindeki basit kazalardan meydana gelir. Gözlükler tembel gözü hasara karşı korurlar. O yüzden numarasız da olsa koruyucu gözlük takmakta fayda vardır.
Bana çocuğumun bir gözünde görme tembelliği olduğu ve diğer gözünün normal olduğu söylendi. Doktor gözlük yazdı ancak kızım gözlük kullanmak istemiyor. Madem gözlük görmeye yardımcı, çocuğum neden gözlük takmıyor?
Vakaların büyük bir kısmı, hatta bir yaş altındaki çocuklar bile görmede bir düzelme sağlıyorsa gözlük takmak isteyecektir. Sadece bir gözünde görme tembelliği olan çocuklar, iki gözleri açık olduğu sürece, bulanık gördüklerini fark etmezler. Ancak, eğer kızınızın sağlam gözünü kapatırsanız, kızınızın gözlüklü ve gözlüksüz görmesi arasındaki belirgin farkı siz de görürsünüz. Çocuğunuzun bir gözü tamamen normal olduğundan ve o gözü gözlüksüz de mükemmel derecede iyi gördüğünden önceki zamanlarda hep o gözüyle görmüştür, ancak diğer tembel gözünü fark etmemiştir. Çocuğunuzun gözlüğü tembel gözüne yardım için verilmiştir. O yüzden bu konuda daha sıkı olmanız ve gözlük kullanması konusunda ısrar etmeniz önemlidir.
Doktor gözlerindeki kayma için 1,5 yaşındaki oğluma gözlük yazdı. Çocuğuma ben gözlükleri nasıl sürekli taktıracağım?
Vakaların büyük bir çoğunluğunda, akomodatif esotropyası olan çocuklar gözlük takmayı severler ve gözlükleri takılı tutarlar (sıklıkla ailelere sürpriz olan bir durumdur). Çocukların sadece küçük bir bölümünde, çocuğa bu konuda yardımcı olmak için önlemler alınmasına ihtiyaç duyulur. Gözlüğü yerinde tutmaya yardımcı olmak için bant şeritler kullanışlı olabilir. Ayrıca çocuklar taklit etmeyi severler, bu yüzden aile bireylerinin geçici olarak evde taktıkları gözlükler de çocuğun gözlüğe özenmesine yardımcı olabilir.
