iltasyazilim
FD Üye
EUROFIGHTER
Multi purpose Çok maksatlı
Britanya, İtalya, Almanya ve İspanya tarafından yürütülen en son çok uluslu Avrupa projesidir Başlangıçta Fransa da katılımcılardan biri iken kendi ihtiyaçlarına daha iyi cevap verebilecek bir uçak (Rafale) geliştirmek üzere ayrılmıştır İki motorlu bu uçak F22’nin yeteneklerinin %90’ına sahip olacak, “Stealth yeteneği olmayacak ancak %50 daha ucuza mal olacaktır Başlangıçta MiG29 ve Su27’lerin tehdidine karşı planlanan uçak Sovyetler Birliği’nin çöküşünden sonra Körfez Savaşı benzeri “evden uzak görevler için geliştirilmiştir MFD dijital göstergeler, “flybywire, HUD gibi modern teknoloji içeren “Eurofigther 2002’den itibaren göreve girmeye başlıyacaktır RAF 232 adet, Almanya 180, İtalya 121 ve İspanya 87 adet satın alacaktır Yunanistan da projeye ilgi duymaktadır
Specificationsdonelerrewmürettebat: 1 (2), EnginesPowerplant: 2 x Eurojet EJ200 Turbofans, Thrustİtiş gücü: 90kN,WingspanKanat açıklığı:10,50m,LengthUzunluk:1450m, max speed:2125 kmh (at 11000m),
Armament: 1 x 27mm Mauser cannontop, standart
Air InterdictionHava önleme: 2 x Storm Shadow, 2 x ALARM, 4 x AMRAAM, 2 x ASRAAM AAM rocketsfüze, 1 x 1,500lt, 1 x 1000lt fuel tankyakıt tankı
Close Air SupportYakın Hava Destek: 18 x Brimstone, 4 x AMRAAM, 2 x ASRAAM AAM rocketsfüze, 1 x 1000lt fuel tankyakıt tankı
SEAD: 6 x ALARM, 4 X amraam, 2 x ASRAAM AAM rocketsfüze, 1 x 1000lt fuel tankyakıt tankı
Maritime AttackDeniz Saldırı: 4 x Penguin ASM, 4 x AMRAAM, 2 x ASRAAM AAM rocketsfüze, 1 x 1500lt, 1 x 1000lt fuel tankyakıt tankı
Dassault “Rafale Fighter Av
Fransa başlangıçta Avrupa Ortak Avcı Uçağı projesinin bir parçasıydı Ancak geliştirilen modelin kendi ihtiyaçlarını karşılamadığı gerekçesiyle projeden ayrıldı 1985’den itibaren kendine uygun daha hafif ve daha küçük bir çok maksatlı uçak geliştirmeye başladı Dassault tarafından yapılan ilk prototip uçuşu 1986’da gerçekleşti Bu prototip üzerinde yapılan gelişmelerle meydana gelen Rafale C 01 ilk uçuşunu 19 Mayıs 1991’de gerçekleştirdi HUD, HOTAS, MFD, flybywire gibi modern donanımları olan bu uçaklardan Fransız Hava Kuvvetleri için 95 adet bir kişilik, 140 adet iki kişilik, Fransız Deniz Kuvvetleri için de 86 adet 1 kişilik alınması düşünülmektedir Rafale’ler 2002 yılından itibaren servise girmeye başlamış olacaktır
Fighter, attack Av, bombardıman
1960’lı yıllarda İngiliz, Alman, İtalyan işbirliği ile geliştirilmiş, değişken kanat geometrili, günümüzde halen kullanılan çok maksatlı bir uçaktır Saldırı ve hava savunma olarak iki değişik tipde geliştirilen bu uçağın saldırı tipi ilk uçuşunu 1974’de, hava savunma tipi ise 1979’da yaptı Saldırı tipi 1980’den itibaren, hava savunma tipi ise 1985’den itibaren hizmete girmeye başladı Her üç ülkenin hava kuvvetlerinde halen görev yapmaktadır
Fighterbomber Avbombardıman
F117 “Nighthawk Dünya’nın ilk düşük görünebilirlik teknolojisini kullanan “stealthgizli uçağıdır Benzersiz tasarımı tek kişilik F117A’a üstün kombat yetenekleri sağlamaktadır Yaklaşık F15 büyüklüğünde, iki motorlu olan uçak iki adet General Electric F404 turbofan motorları ile tahrik edilmektedir Dörtlü “flybywire kontrol sistemine sahiptir Aynı zamanda havada yakıt ikmali yapma yeteneğine de sahiptir
F117A dijital avioniklerle entegre edilmiş sofistike navigasyon ve taarruz sistemlerine sahiptir Bu sistem görev verimliliğini arttırdığı gibi pilot üzerindeki yükü azaltır ve değişik silahların kullanılmasına imkan sağlar
İlk F117A teslimatı 1982’de son teslimat ise 1990 Yaz’ında yapılmıştır F117A’nın üretim kararı 1978’de Burbank, California’da bulunan Lockheed Advanced Development Projects’e verilen bir ihale ile yapılmıştır İlk uçuş ise kararın verilmesinden yalnız 31 ay sonra, 1981’de gerçekleşmiştir USAF Hava Muharebe Komutanlığı’nın tek F117A birliği olan 4450’nci Taktik Grup ise operasyonel yeteneğini 1983 Ekim’inde kazanmıştır
OcakŞubat 1991’deki “Çöl Fırtınası harekatında F117A’lar en ağır korunmuş hedeflere saldırdılar Bağdat şehir hudutları içindeki hedeflere taarruz etmesine izin verilen tek müttefik jetiydi F117A normal durumlarda iki adet 2000 librelik GBU27 lazer güdümlü bomba taşır ve bunlarla Irak’ın elektrik istasyonlarını, askeri karargahları, haberleşme merkezlerini, hava savunma noktalarını, hava alanlarını, cephanelikleri, kimyasal, biyolojik ve nükleer silah tesislerini vurdu veya paralize etti
Yugoalavya’nın entegre hava savunma sistemlerine yönelik Müttefik Kuvvetler’in harekatının başlangıç safhasında NATO hava güçleri 400’den fazla sorti gerçekleştirdiler İlk iki gece içinde müttefik birlikler havadan ve karadan Yugoslavya ve Kosova’daki 90 hedefi vurdular Balkan’lardaki bu harekatta F117A “Nighthawklarda yer aldı 27 Mart 1999’da bir F117A Yugoslavya üzerinde düşürüldü
Yalnız 54 adet F117A üretilmiştir
“StealthFighter GörünmezAv
F22 programı, gelişmekte olan global tehlikeler karşı USAF’ın gelecek jenerasyon hava üstünlük savaş uçağını yaratmaktır Bu uçak düşman hava sahasına sızmak, ilk görünme, birden fazla hedeflere karşı ilk “öldürme görevlerini ifa etmek üzere tasarlanmıştır F22 düşük saptanabilme yeteneği, yüksek manevra kabiliyeti, gelişmiş entegre avionikleri ve “afterburnersız süpersonik seyir sağlayan aerodinamik performansı ile öne çıkmaktadır F22’nin motoru uzun süreli olarak süpersonik hızlarda uçarken “afterburner kullanmayıp yüksek verim sağlayan, ve bunu düşük hızlarda da gerçekleştiren bir uçaktır
Havadan havaya görevlerde F22 6 adet AIM120C ve 2 adet AIM9 güdümlü AA füze taşıyacaktır Havadan karaya görevlerede ise 2 adet AIM120C ve 2 adet AIM9’a ilaveten gövde içinde 2 adet 100lb JDAM mühimmat bulunduracaktır GPS kumandalı JDAM’larla F117’lerin kapasitesine sahip olacaktır
F22’nin kombat yapımı “temizdir, yani bütün silahlar gövde içinde taşınmakta ve gövde dışında hiçbir yük bulunmamaktadır Bu F22’nin görünmezlik özelliği için önemli bir husustur çünkü bu tip yüklerin olmaması hava direncini azaltacağı gibi menzilini de arttırır F22’nin kanat altına dört yükleme noktası vardır, herbiri 5000lb yük taşıyabilir
Tümüyle gövde dışı füzelerle donatılmış bir tasarım (her istasyonda iki füze) uygun görünmekle birlikte ve bunun teknik olarak zor olmayacağına rağmen henüz bu uygulama ile ilgili onay USAF’tan gelmemiştir
USAF bu uçaktan toplam 866 milyar ABD Dolarına 648 adet almayı planlamaktadır Şu anda F15’ler avionik parça sıkıntısı ile karşılaşmaktırlar ve son F22 servise girdiğinde yaşları 30’un üzerinde olacaktır
F16
FighterBomber Avbombardıman
F16 “Fighting Falcon derlitoplu, çok maksatlı bir avcı uçağıdır Çok yüksek manevra yetenekli olup havadanhavaya kombat ve havadan yere saldırı görevlerinde kendini ispatlamıştır ABD ve müttefikleri için düşük maliyetli, yüksek performanslı bir silah sistemi temin etmektedir Havadan havaya görevde, F16’nın kombat yarıçapı mevcut potensiyel tehlike uçaklarının çoğundan fazladırHer türlü hava şartlarında hedef tespit etme, alçak irtifada uçan uçakları yakalıyabilmektedir Havadankaraya görevlerde ise km’den fazla uçup silahlarını çok yüksek bir hassasiyetle sevk edebilmekte, kendini düşman uçaklarına karşı koruyabilmekte ve ilk kalkış noktasına dönebilmektedir Bütün hava şartlarında görev yapabilme yeteneği görüş ötesi koşullarda da silah yükü hassasiyetle sevk edebilme olanağı vermektedir
F16’nın tasarımında gelişmiş havacılık ve uzay bilimi ve F15 ile F111 gibi uçakların ispatlanmış sistemleri kullanılmıştır Bütün bunlar uçağın sadeleştirilmesi ile ölçülerinin, sipariş ve bakım maliyetlerinin küçültülmesi, ağırlığının azaltılması için kullanılmıştırF16 tam dahili yakıt yüküyle 9 G’ye dayabilir
1972 Ocak’ında birkaç Amerikan imalatçısından “LFP (Lightweight Fighter Program Hafif Avcı Programı) için dizayn spesifikasyonları talep etti Bütün katılımcılardan spesifikasyonlarını mutlaka hakiki bir hava üstünlük savaşçısına yönelik hazırlamaları istendi Sonuçta General Dynamics ve Northrop firmalarından, hiçbir üretim taahhüdü içermeksizin, prototip yapmaları istendi Bu prototipler yalnızca teknoloji “sergileyiciler olacaklardı Her iki imalatçı birkaç belirlenmiş performans kriteri dışında yaratıcı tasarımları konusunda tamamen serbest bırakıldılar Northrop iki motorlu YF17’yi, klasik aerodinamik teknolojileri kırıp geçen ve iki motor kullanan bir uçak olarak üretti General Dynamics buna karşılık olarak daha derli toplu, motor olarak F100 turbofanı kullanan tek motorlu YF16’nın prototipini ortaya koydu “LFP projesi 1975 başlarında tamamlandığında YF16 ve YF17’nin her ikisi de büyük bir gelecek vaad ettiler İkisin de performansı o kadar iyiydi ki her ikisi de hizmete uygun görüldüler 13 Ocak 1975’de USAF YF16’nın performansı itibariyle “ACFnin (Air Combat FighterHava Muharebe Uçağı) kazanıcısı olduğunu ilan etti
Orijinal F16 gündüz görev yapabilen hafif avcı uçağı olarak tasarlanmıştır Havadankaraya görevlerinin eklenmesiyle F16’lar çok maksatlı avcı uçaklarına dönüştüler Blok 10 F16A’sının boş ağırlığı 7,052 kg, blok 50 F16C’ninki ise 7,680 kg’dir F16A’daki “A Blok1 ila 20 arasındaki tek kişilik uçaklar için kullanılmaktadır F16B’nin “Bsi ise aynı serinin iki, kişiliğini tarif etmektedir Blok 25’den başlıyarak bu harfler ayrı sıra içinda “C ve “D ile değiştirildiler “Blok tabiri F16’ları takip etmede çok önemli bir terimdir Esasen her blok sayısı bir kilometre taşıdır Blok sayısı ne zaman imalat nedeniyle F16’da bir geliştirme yapılırsa değişmektedir
Multi purpose Çok maksatlı
Britanya, İtalya, Almanya ve İspanya tarafından yürütülen en son çok uluslu Avrupa projesidir Başlangıçta Fransa da katılımcılardan biri iken kendi ihtiyaçlarına daha iyi cevap verebilecek bir uçak (Rafale) geliştirmek üzere ayrılmıştır İki motorlu bu uçak F22’nin yeteneklerinin %90’ına sahip olacak, “Stealth yeteneği olmayacak ancak %50 daha ucuza mal olacaktır Başlangıçta MiG29 ve Su27’lerin tehdidine karşı planlanan uçak Sovyetler Birliği’nin çöküşünden sonra Körfez Savaşı benzeri “evden uzak görevler için geliştirilmiştir MFD dijital göstergeler, “flybywire, HUD gibi modern teknoloji içeren “Eurofigther 2002’den itibaren göreve girmeye başlıyacaktır RAF 232 adet, Almanya 180, İtalya 121 ve İspanya 87 adet satın alacaktır Yunanistan da projeye ilgi duymaktadır
Specificationsdonelerrewmürettebat: 1 (2), EnginesPowerplant: 2 x Eurojet EJ200 Turbofans, Thrustİtiş gücü: 90kN,WingspanKanat açıklığı:10,50m,LengthUzunluk:1450m, max speed:2125 kmh (at 11000m),
Armament: 1 x 27mm Mauser cannontop, standart
Air InterdictionHava önleme: 2 x Storm Shadow, 2 x ALARM, 4 x AMRAAM, 2 x ASRAAM AAM rocketsfüze, 1 x 1,500lt, 1 x 1000lt fuel tankyakıt tankı
Close Air SupportYakın Hava Destek: 18 x Brimstone, 4 x AMRAAM, 2 x ASRAAM AAM rocketsfüze, 1 x 1000lt fuel tankyakıt tankı
SEAD: 6 x ALARM, 4 X amraam, 2 x ASRAAM AAM rocketsfüze, 1 x 1000lt fuel tankyakıt tankı
Maritime AttackDeniz Saldırı: 4 x Penguin ASM, 4 x AMRAAM, 2 x ASRAAM AAM rocketsfüze, 1 x 1500lt, 1 x 1000lt fuel tankyakıt tankı
Dassault “Rafale Fighter Av
Fransa başlangıçta Avrupa Ortak Avcı Uçağı projesinin bir parçasıydı Ancak geliştirilen modelin kendi ihtiyaçlarını karşılamadığı gerekçesiyle projeden ayrıldı 1985’den itibaren kendine uygun daha hafif ve daha küçük bir çok maksatlı uçak geliştirmeye başladı Dassault tarafından yapılan ilk prototip uçuşu 1986’da gerçekleşti Bu prototip üzerinde yapılan gelişmelerle meydana gelen Rafale C 01 ilk uçuşunu 19 Mayıs 1991’de gerçekleştirdi HUD, HOTAS, MFD, flybywire gibi modern donanımları olan bu uçaklardan Fransız Hava Kuvvetleri için 95 adet bir kişilik, 140 adet iki kişilik, Fransız Deniz Kuvvetleri için de 86 adet 1 kişilik alınması düşünülmektedir Rafale’ler 2002 yılından itibaren servise girmeye başlamış olacaktır
Fighter, attack Av, bombardıman
1960’lı yıllarda İngiliz, Alman, İtalyan işbirliği ile geliştirilmiş, değişken kanat geometrili, günümüzde halen kullanılan çok maksatlı bir uçaktır Saldırı ve hava savunma olarak iki değişik tipde geliştirilen bu uçağın saldırı tipi ilk uçuşunu 1974’de, hava savunma tipi ise 1979’da yaptı Saldırı tipi 1980’den itibaren, hava savunma tipi ise 1985’den itibaren hizmete girmeye başladı Her üç ülkenin hava kuvvetlerinde halen görev yapmaktadır
Fighterbomber Avbombardıman
F117 “Nighthawk Dünya’nın ilk düşük görünebilirlik teknolojisini kullanan “stealthgizli uçağıdır Benzersiz tasarımı tek kişilik F117A’a üstün kombat yetenekleri sağlamaktadır Yaklaşık F15 büyüklüğünde, iki motorlu olan uçak iki adet General Electric F404 turbofan motorları ile tahrik edilmektedir Dörtlü “flybywire kontrol sistemine sahiptir Aynı zamanda havada yakıt ikmali yapma yeteneğine de sahiptir
F117A dijital avioniklerle entegre edilmiş sofistike navigasyon ve taarruz sistemlerine sahiptir Bu sistem görev verimliliğini arttırdığı gibi pilot üzerindeki yükü azaltır ve değişik silahların kullanılmasına imkan sağlar
İlk F117A teslimatı 1982’de son teslimat ise 1990 Yaz’ında yapılmıştır F117A’nın üretim kararı 1978’de Burbank, California’da bulunan Lockheed Advanced Development Projects’e verilen bir ihale ile yapılmıştır İlk uçuş ise kararın verilmesinden yalnız 31 ay sonra, 1981’de gerçekleşmiştir USAF Hava Muharebe Komutanlığı’nın tek F117A birliği olan 4450’nci Taktik Grup ise operasyonel yeteneğini 1983 Ekim’inde kazanmıştır
OcakŞubat 1991’deki “Çöl Fırtınası harekatında F117A’lar en ağır korunmuş hedeflere saldırdılar Bağdat şehir hudutları içindeki hedeflere taarruz etmesine izin verilen tek müttefik jetiydi F117A normal durumlarda iki adet 2000 librelik GBU27 lazer güdümlü bomba taşır ve bunlarla Irak’ın elektrik istasyonlarını, askeri karargahları, haberleşme merkezlerini, hava savunma noktalarını, hava alanlarını, cephanelikleri, kimyasal, biyolojik ve nükleer silah tesislerini vurdu veya paralize etti
Yugoalavya’nın entegre hava savunma sistemlerine yönelik Müttefik Kuvvetler’in harekatının başlangıç safhasında NATO hava güçleri 400’den fazla sorti gerçekleştirdiler İlk iki gece içinde müttefik birlikler havadan ve karadan Yugoslavya ve Kosova’daki 90 hedefi vurdular Balkan’lardaki bu harekatta F117A “Nighthawklarda yer aldı 27 Mart 1999’da bir F117A Yugoslavya üzerinde düşürüldü
Yalnız 54 adet F117A üretilmiştir
“StealthFighter GörünmezAv
F22 programı, gelişmekte olan global tehlikeler karşı USAF’ın gelecek jenerasyon hava üstünlük savaş uçağını yaratmaktır Bu uçak düşman hava sahasına sızmak, ilk görünme, birden fazla hedeflere karşı ilk “öldürme görevlerini ifa etmek üzere tasarlanmıştır F22 düşük saptanabilme yeteneği, yüksek manevra kabiliyeti, gelişmiş entegre avionikleri ve “afterburnersız süpersonik seyir sağlayan aerodinamik performansı ile öne çıkmaktadır F22’nin motoru uzun süreli olarak süpersonik hızlarda uçarken “afterburner kullanmayıp yüksek verim sağlayan, ve bunu düşük hızlarda da gerçekleştiren bir uçaktır
Havadan havaya görevlerde F22 6 adet AIM120C ve 2 adet AIM9 güdümlü AA füze taşıyacaktır Havadan karaya görevlerede ise 2 adet AIM120C ve 2 adet AIM9’a ilaveten gövde içinde 2 adet 100lb JDAM mühimmat bulunduracaktır GPS kumandalı JDAM’larla F117’lerin kapasitesine sahip olacaktır
F22’nin kombat yapımı “temizdir, yani bütün silahlar gövde içinde taşınmakta ve gövde dışında hiçbir yük bulunmamaktadır Bu F22’nin görünmezlik özelliği için önemli bir husustur çünkü bu tip yüklerin olmaması hava direncini azaltacağı gibi menzilini de arttırır F22’nin kanat altına dört yükleme noktası vardır, herbiri 5000lb yük taşıyabilir
Tümüyle gövde dışı füzelerle donatılmış bir tasarım (her istasyonda iki füze) uygun görünmekle birlikte ve bunun teknik olarak zor olmayacağına rağmen henüz bu uygulama ile ilgili onay USAF’tan gelmemiştir
USAF bu uçaktan toplam 866 milyar ABD Dolarına 648 adet almayı planlamaktadır Şu anda F15’ler avionik parça sıkıntısı ile karşılaşmaktırlar ve son F22 servise girdiğinde yaşları 30’un üzerinde olacaktır
F16
FighterBomber Avbombardıman
F16 “Fighting Falcon derlitoplu, çok maksatlı bir avcı uçağıdır Çok yüksek manevra yetenekli olup havadanhavaya kombat ve havadan yere saldırı görevlerinde kendini ispatlamıştır ABD ve müttefikleri için düşük maliyetli, yüksek performanslı bir silah sistemi temin etmektedir Havadan havaya görevde, F16’nın kombat yarıçapı mevcut potensiyel tehlike uçaklarının çoğundan fazladırHer türlü hava şartlarında hedef tespit etme, alçak irtifada uçan uçakları yakalıyabilmektedir Havadankaraya görevlerde ise km’den fazla uçup silahlarını çok yüksek bir hassasiyetle sevk edebilmekte, kendini düşman uçaklarına karşı koruyabilmekte ve ilk kalkış noktasına dönebilmektedir Bütün hava şartlarında görev yapabilme yeteneği görüş ötesi koşullarda da silah yükü hassasiyetle sevk edebilme olanağı vermektedir
F16’nın tasarımında gelişmiş havacılık ve uzay bilimi ve F15 ile F111 gibi uçakların ispatlanmış sistemleri kullanılmıştır Bütün bunlar uçağın sadeleştirilmesi ile ölçülerinin, sipariş ve bakım maliyetlerinin küçültülmesi, ağırlığının azaltılması için kullanılmıştırF16 tam dahili yakıt yüküyle 9 G’ye dayabilir
1972 Ocak’ında birkaç Amerikan imalatçısından “LFP (Lightweight Fighter Program Hafif Avcı Programı) için dizayn spesifikasyonları talep etti Bütün katılımcılardan spesifikasyonlarını mutlaka hakiki bir hava üstünlük savaşçısına yönelik hazırlamaları istendi Sonuçta General Dynamics ve Northrop firmalarından, hiçbir üretim taahhüdü içermeksizin, prototip yapmaları istendi Bu prototipler yalnızca teknoloji “sergileyiciler olacaklardı Her iki imalatçı birkaç belirlenmiş performans kriteri dışında yaratıcı tasarımları konusunda tamamen serbest bırakıldılar Northrop iki motorlu YF17’yi, klasik aerodinamik teknolojileri kırıp geçen ve iki motor kullanan bir uçak olarak üretti General Dynamics buna karşılık olarak daha derli toplu, motor olarak F100 turbofanı kullanan tek motorlu YF16’nın prototipini ortaya koydu “LFP projesi 1975 başlarında tamamlandığında YF16 ve YF17’nin her ikisi de büyük bir gelecek vaad ettiler İkisin de performansı o kadar iyiydi ki her ikisi de hizmete uygun görüldüler 13 Ocak 1975’de USAF YF16’nın performansı itibariyle “ACFnin (Air Combat FighterHava Muharebe Uçağı) kazanıcısı olduğunu ilan etti
Orijinal F16 gündüz görev yapabilen hafif avcı uçağı olarak tasarlanmıştır Havadankaraya görevlerinin eklenmesiyle F16’lar çok maksatlı avcı uçaklarına dönüştüler Blok 10 F16A’sının boş ağırlığı 7,052 kg, blok 50 F16C’ninki ise 7,680 kg’dir F16A’daki “A Blok1 ila 20 arasındaki tek kişilik uçaklar için kullanılmaktadır F16B’nin “Bsi ise aynı serinin iki, kişiliğini tarif etmektedir Blok 25’den başlıyarak bu harfler ayrı sıra içinda “C ve “D ile değiştirildiler “Blok tabiri F16’ları takip etmede çok önemli bir terimdir Esasen her blok sayısı bir kilometre taşıdır Blok sayısı ne zaman imalat nedeniyle F16’da bir geliştirme yapılırsa değişmektedir