Savaşın Faturası Sofraya Gelmeye Başladı: Un Fiyatlarında Artış!

Savaşın tesiriyle artan petrol fiyatları her gün akaryakıta artırım haberiyle hayatımızı etkilerken, bir artırım haberi de undan geldi. 

Sanayici TMO'nun buğdayı hangi fiyat düzeyinden ithal edeceğini izlerken, ithalat fiyatları ekmek fiyatlarında da belirleyici olacak. Sırada bir de yağ fiyatları var, savaşın tesiri orda da tedarik zincirini kırdığı için arz derdi fiyatlara tesir ediyor.


Un fiyatlarına ne kadar artırım geldi?



Rusya’nın Ukrayna’yı işgali sonrası buğday ve petrol fiyatlarındaki sert artışlar, Türkiye’de un fiyatlarının artmasına yol açtı.

Ülke genelinde bilinen bir un markasının fabrika satış temsilcisinin Sözcü'den Gamze Bal'ın aktardığına nazaran, savaşın tesiriyle un fiyatları çuval başı 35-50 TL aralığında zamlandı. Ulusal marketlerin en az 3 aylık mutabakatlarla un almasından ötürü, bu artırımların marketlerdeki un fiyatlarına 3 ay sonra yansıması bekleniyor.

Bu mühlet zarfında maliyetleri artırıcı tesirlerin devam edecek olmasından ötürü, vatandaşı gelecek aylarda birikimli un artırımlarının beklediği belirtildi.

Diğer yandan, bitkisel yağ arzında 1-2 aylık stok kaldığını belirten Bitkisel Yağ Sanayicileri Derneği Lideri Tahir Büyükhelvacıgil, ithalattaki aksamaların arz tarafında eza yaratması durumunda yağ fiyatlarının zamlanacağına işaret etti.

Ekmek fiyatlarına tesir edecek mi?



Toprak Mahsulleri Ofisi’nin (TMO) savaş nedeniyle artan emtia fiyatlarından sonra daha değerliye buğday ithal edecek olması, iç piyasada ekmek fiyatlarında da önemli artışların gündeme gelmesine yol açacak.

Un sanayicilerinin ana telaşı ise, TMO’nun un fabrikalarına ve fırınlara ‘ucuz fiyatlı buğday ve un temini’ projesini yürütemeyecek olması…

TMO’nun dün çıktığı ihale şimdi sonuçlanmadı fakat verilen tekliflerin 517 dolara kadar çıkması, Ofis’in iç piyasaya sübvansiyonlu olarak sattığı buğday ve un fiyatlarında artışa yol açması tasaları epey yüksek.

Devletin artık uygun fiyattan buğday ve un satamaması durumunda, şu an kilosu 11 lirayı aşan un fiyatlarının daha da artacağı, 3-3,5 liradan satılan ekmek fiyatlarının ise 4-5 liraya kadar çıkacağını belirten sanayicilerin sayısı artıyor.

Buğdayı Ruslar limanlarla petrol de fiyatıyla vurdu



Bir un sanayicisi, şu an Ukrayna limanlarının birçoklarının Rusya tarafından vurulduğu; Rusya’dan Türkiye’ye mal getirecek gemilerin yüklemelerinin de yarım kaldığı bilgisini verdi.

“Bu yüzden buğdayın Türkiye’ye gelişi çok zor” diyen endüstrici, “Devlet değirmencilere ucuz buğday satıyor fakat son yaşananlardan ötürü bu uygulama da sorunlu gitmeye başladı. TMO’nun, ithal edeceği buğdayı hangi fiyattan alacağı bütün seyri değiştirecek” dedi.

Yurt içindeki un fiyatlarını etkileyen ögelerin sadece global buğday ile sonlu olmadığını, petrol fiyatlarındaki önemli artışların da tesirli olduğunu aktaran endüstrici, “Daha dün hesap ettik: İstanbul Avrupa Yakası’ndan Anadolu Yakası’na taşınan unun çuval başı maliyeti 4-5 lira iken, son petrol artırımlarıyla birlikte 10 liraya kadar çıktı” diye konuştu.

Petrol fiyatları savaş ve yaptırım kaygılarıyla dün 119,8 dolara kadar yükselmişti. Bu sayı sene başında 73 dolardı.

Buğdayda ise hafta başından bu yana gerçekleşen fiyat artışı yüzde 40 oldu. Chicago borsasında en yüksek süreç hacmine sahip olan buğday vadeli kontratları ton başına 444.2 dolar seviyesine yükseldi. İşgal başlamadan evvel bu fiyat 320 dolar düzeylerindeydi.

Henüz marketlere yansımadı lakin yolda!



Peki tüm bu olumsuz tesirler, marketlerde satılan eserlerin etiketlerine yansımaya başladı mı?

Gıda Perakendecileri Derneği (GPD) İdare Şurası Üyesi Erdal Tüfekçi, savaşın tesiriyle marketlerdeki un ve yağ fiyatlarında ‘henüz’ bir artış yaşanmadığını, lakin yeni artırımlar olacağına ait korkuların yüksek olduğunu söyledi.

Un fiyatlarının nasıl seyredeceğine ait TMO’nun ihalesinin sonuçlanmasının beklendiğini lisana getiren Tüfekçi, “Buğday ihalesinin sonuçlanmasını bekliyoruz. Fiyatları o belirleyecek. İthal ettiğimiz baklagil eserlerinin fiyatları da süreç içerisinde artabilir” dedi.

Aynı vakitte Onur Marketler İdare Heyeti Üyesi de olan Tüfekçi, savaş nedeniyle ihracatta yaşanan problemlerden ötürü iç piyasaya verilen eserlerin yaş zerzevat ve meyve fiyatlarında bir ölçü gerileme sağladığını kaydetti. Lakin, ihracatın düşmesinin üretimi de etkileyeceğine vurgu yapan Tüfekçi, bunun da yine fiyat artışları olarak vatandaşa yansıyacağına işaret etti.

Makarna fiyatları da etkilenecek!



Makarna Sanayicileri Derneği (TMSD) İdare Şurası Lideri Abdülkadir Külahçıoğlu ise, savaşın makarna fiyatlarına tesirini kıymetlendirdi.

Türkiye’nin makarnalık buğdayı Rusya ve Ukrayna’dan değil, Avrupa Birliği, Meksika ve Kanada’dan aldığını söyleyen Külahçıoğlu, bu yüzden yurt içinde üretimi etkileyecek rastgele bir aksilikle karşılaşmadıklarını anlattı.

Halihazırda depolardaki makarna stokunun da kâfi olduğunu kaydeden Külahçıoğlu, “2-3 ay yetecek stok var. Aslında 2-3 ay sonra da yeni mahsul çıkacak. Münasebetiyle savaşın makarna fiyatlarını artırıcı tesiri olmayacak” dedi.

Ancak savaştan bağımsız olarak, mevcut ekonomik meseleler nedeniyle maliyetlerin daima artması, makarna fiyatlarının 2022 Ocak prestijiyle son bir yılda yüzde 64 zamlanmasına yol açmıştı.

Şu an Rusya ve Ukrayna’ya yapılan ihracatın durduğunu, savaşın makarna ihracatçısının kayıp yaşadığını belirten Külahçıoğlu, bu kaybın da manalı bir kayıp olmadığını, bu iki ülkenin 2021 yılı makarna ihracatından aldıkları hissenin yüzde 1,5 olduğunu söz etti.

Marketlerdeki görünüm da değişti!



Öte yandan, GPD İdare Konseyi Üyesi Erdal Tüfekçi’nin yüksek enflasyon nedeniyle vatandaşın besin alışverişine ait ise şu müşahedesi dikkat çekti:

“İnsanlar artık daha sık ve daha küçük alışverişler yapıyor. Dertliler. Şubatta resmi enflasyonun yaklaşık yüzde 55 gelmesi bunda tesirli. Ekonomik uzunluk dediğimiz ambalajlardaki eserler alınmaya çalışıyor. Evvelden bu kadar sık görmediğimiz halde kasalarda bırakılan eser ölçüsü artmaya başladı.”