iltasyazilim
FD Üye
Sayı Sistemleri
A SAYI BASAMAĞI
Bir sayıyı yaratıcı rakamlardan adam başına bu sayının basamağı denir
Bir doğal sayıda kaç tane sayı varsa sayı öyle basamaklıdır 243 üç basamaklı
bir sayıdır
B TAHLIL
Doğal sayıyı oluşturan rakamların bulunduğu yerdeki değerine basamak değeri denir
Basamak değerlerinin toplamına o sayının çözümlenmiş biçimi denir
a b c 103 a + 10 b + c
| | |
| | |
| | |
100 lar (birler) basamağı
| |
| |
101 ler (onlar) basamağı
|
|
102 ler (yüzler) basamağı
ab 10 a + b
abc 100 a + 10 b + c
aaa 111 a
ab + ba 11 (a + b)
ab – ba 9 (a – b)
abc – cba 99 (a – c)
C TABAN
Bir sayı sisteminde sayının basamak değerlerini uygulamak için kullanılan düzene
taban denir
T taban olmak üzere,
(abcd)T a T3 + b T2 + c T + d dir
Burada,
T, 1 den büyük doğal sayıdır
a, b, c, d rakamları T den küçüktür
Taban belirtmeden kullandığımız sayılar 10 luk tabana göredir
(abc, de)T a T 2 + b T + c + d T – 1
+ e T – 2 dir
1 Onluk Tabanda Verilen Sayının Herhangi Bir Tabana Çevrilmesi
Onluk tabanda verilen sayı, hangi tabana çevrilmek isteniyorsa, o tabana bölünür
Bölüm tekrar tabana bölünür Bu işleme birim 0 olana değin devam edilir
Birbirini Izleyen olarak yapılan bu bölmelerden kalanlar sondan başlayarak (birincil kalan son
sayı olacak şekilde) sıralanmasıyla istenen rakam oluşturulur
2 Herhangi Bir Tabanda Bahşedilen Sayının 10 luk Tabana Çevrilmesi
Herhangi bir tabandan 10 luk tabana geçirilirken verilen rakam, ait olduğu tabana
kadar çözümlenir
3 Herhangi Bir Tabanda Verilen Sayının Diğer Bir Tabanda Yazılması
Herhangi bir tabanda bahşedilen sayı önce 10 tabanına çevrilir Bulunan değer istenen
tabana dönüştürülür
4 Taban Aritmetiğinde Toplama, Tümdengelim, Çarpma İşlemleri
Değişik tabanlarda yapılacak işlemler 10 luk sistemdekine benzer biçimde yapılır
T tabanında bahşedilen sayılarda toplama ve çarpma işlemleri tanıdık cebirsel operasyon
gibi yapılır, oysa sonuç T den büyük çıkarsa içinden T ler atılıp kalan alınır
Atılan T adedi elde olarak bir sonraki basamağa ilave edilir
Tümdengelim işlemi yapılırken 10 luk sistemdekine aynı biçimde, bir soldaki basamaktan
1 (bir) elde etmek gerektiğinde, bu 1 in aktarıldığı basamağa katkısı tabanın sayı değeri
kadardır Ama alındığı basamaktaki sayı 1 azalır *
A SAYI BASAMAĞI
Bir sayıyı yaratıcı rakamlardan adam başına bu sayının basamağı denir
Bir doğal sayıda kaç tane sayı varsa sayı öyle basamaklıdır 243 üç basamaklı
bir sayıdır
B TAHLIL
Doğal sayıyı oluşturan rakamların bulunduğu yerdeki değerine basamak değeri denir
Basamak değerlerinin toplamına o sayının çözümlenmiş biçimi denir
a b c 103 a + 10 b + c
| | |
| | |
| | |
100 lar (birler) basamağı
| |
| |
101 ler (onlar) basamağı
|
|
102 ler (yüzler) basamağı
ab 10 a + b
abc 100 a + 10 b + c
aaa 111 a
ab + ba 11 (a + b)
ab – ba 9 (a – b)
abc – cba 99 (a – c)
C TABAN
Bir sayı sisteminde sayının basamak değerlerini uygulamak için kullanılan düzene
taban denir
T taban olmak üzere,
(abcd)T a T3 + b T2 + c T + d dir
Burada,
T, 1 den büyük doğal sayıdır
a, b, c, d rakamları T den küçüktür
Taban belirtmeden kullandığımız sayılar 10 luk tabana göredir
(abc, de)T a T 2 + b T + c + d T – 1
+ e T – 2 dir
1 Onluk Tabanda Verilen Sayının Herhangi Bir Tabana Çevrilmesi
Onluk tabanda verilen sayı, hangi tabana çevrilmek isteniyorsa, o tabana bölünür
Bölüm tekrar tabana bölünür Bu işleme birim 0 olana değin devam edilir
Birbirini Izleyen olarak yapılan bu bölmelerden kalanlar sondan başlayarak (birincil kalan son
sayı olacak şekilde) sıralanmasıyla istenen rakam oluşturulur
2 Herhangi Bir Tabanda Bahşedilen Sayının 10 luk Tabana Çevrilmesi
Herhangi bir tabandan 10 luk tabana geçirilirken verilen rakam, ait olduğu tabana
kadar çözümlenir
3 Herhangi Bir Tabanda Verilen Sayının Diğer Bir Tabanda Yazılması
Herhangi bir tabanda bahşedilen sayı önce 10 tabanına çevrilir Bulunan değer istenen
tabana dönüştürülür
4 Taban Aritmetiğinde Toplama, Tümdengelim, Çarpma İşlemleri
Değişik tabanlarda yapılacak işlemler 10 luk sistemdekine benzer biçimde yapılır
T tabanında bahşedilen sayılarda toplama ve çarpma işlemleri tanıdık cebirsel operasyon
gibi yapılır, oysa sonuç T den büyük çıkarsa içinden T ler atılıp kalan alınır
Atılan T adedi elde olarak bir sonraki basamağa ilave edilir
Tümdengelim işlemi yapılırken 10 luk sistemdekine aynı biçimde, bir soldaki basamaktan
1 (bir) elde etmek gerektiğinde, bu 1 in aktarıldığı basamağa katkısı tabanın sayı değeri
kadardır Ama alındığı basamaktaki sayı 1 azalır *