Şehir Hastanelerinde yabancı parmağı! Londra'ya taşınmış

Sayıştay'ın Kent Hastaneleri Kontrol raporunda gördük ki, kent hastanelerinin muhasebe servisi yurtdışı finansörlerin ofisine, hukuk servisi ise Londra’ya taşınmış.

Sayıştay, kontrollerinin sonucunda hazırladığı raporlarla denetlenen kamu idarelerinin gelir, sarfiyat ve malları ile ait hesap ve süreçlerinin kanunlara ve öbür hukuksal düzenlemelere uygunluğunu tespit etmek, mali rapor ve tablolarının güvenilirliğine ve doğruluğuna ait görüş bildirmek, mali idare ve iç denetim sistemlerini değerlendirmekle sorumludur.

Denetlenen kamu yönetiminin idaresi ise hazırlanmış olan mali rapor ve tabloların gerçek ve sağlam bilgi içerecek şekilde vaktinde Sayıştay’a sunulmasından, ister yanılgı isterse yolsuzluktan kaynaklansın bu mali rapor ve tabloların kıymetli yanılgı yahut yanlış beyanlar içermemesinden; kamu yönetiminin gelir, sarfiyat ve malları ile bunlara ilişkin hesap ve süreçlerinin kanunlara ve öbür tüzel düzenlemelere uygunluğundan; mali tabloların desteğini oluşturan bilgi ve dokümanların kontrole hazır hale getirilmesinden ve sunulmasından sorumludur.

Sıhhat Bakanlığı kent hastanelerinin ihale dokümanı ile yatırım ve işletme devrine ilişkin mukavele ve eklerini Sayıştay’dan gizlemiştir. 



Sayıştay kontrolü sonucunda aşağıda belirtilen konularda kontrol görüşü oluşturmak üzere kâfi ve uygun kontrol ispatı elde edilmemiştir.

Kontrol raporunda ‘’Şehir hastaneleri hakkında Sıhhat Bakanlığından yazılı ve şifahi olarak talep edilen bilgi ve evraklar (Şehir hastanelerinin ihale dokümanı ile yatırım ve işletme periyoduna ilişkin mukavele ve ekleri, müşavirlik hizmetleri alımları dâhil) sağlan(a)madığından kontroller, mahallinde temin edilen ödemeye temel dokümanlar ve ekleri ile sıhhat tesisinin yönetilmesi ve işletilmesine temel alınan, ıslak imzalı olmayan dokümana (sözleşme ve ekleri ile öbür belgeler) ve yerinde yapılan tespitlere dayanılarak gerçekleştirilmiştir” denmektedir. Sayıştay’dan kontratların gizlenmesi memleketler arası kontrol standartlarının ihlalidir.

Tespit ve değerlendirmelerde yer alan birtakım usulsüzlükler;

Muhasebe hilesiyle yapılan usulsüzlüklerle şehir hastanelerine yapılan ödemeler kayıt dışı kalmış, borçlar gizlenmiş, talep garantisi kayıt dışı bırakılmıştır.

Kent hastanelerinin muhasebe süreçleri tam, yanlışsız ve gerçeğe uygun meblağları göstermemektedir.(Bulgu 1)

a)   Yapımı devam eden kent hastanelerinin taahhüt hesaplarında izlenmemesi,

b)   Hizmete giren kent hastanelerine ilişkin varlık ve yükümlülüklerin kayıt edilmemesi, kira ödemelerinin yanılgılı muhasebeleştirilmesi ve muhasebe içi envanter süreçlerinin yapılmaması,

c)   Şehir hastanelerine ilişkin varlık ve yükümlülüğe ait düzeltme kayıtlarının merkezi idare muhasebe yönetmeliğine uygun yapılmaması,

d)   Şehir hastaneleri kontratlarında vazifeli şirkete verilmesi öngörülen garanti fiyatların muhasebeleştirilip raporlanmaması;



Muhasebeleştirilmediği belirtilen konular, yalnızca kent hastanelerinin taşınır ve taşınmazları ile sonlu olmayıp, kent hastanelerinin varlıkları, kira bedeli ödemeleri üzere tüm yükümlülükleri, şirketlere taahhüt edilen garanti fiyatlarının tümünü kapsamaktadır.

Sıhhat Bakanlığı açıkça yasaya ters süreçle şirketlerin borçlarını üstlendi.

Kent hastaneleri mukavelelerinin eklerinde yer alan kararlardan, vazifeli şirketlerin, bu projeler nedeniyle finansman sağlayıcılarına ödemekle yükümlü oldukları anapara, faiz ve gibisi masraflar için yönetim tarafından, yetkisi olmadığı halde, üstlenim taahhüdünde bulunulduğu ve bu sürecin mali tablolara yansıtılmadığı görülmüştür. (Bulgu 2)

Şirketlerin ödemesi gereken Damga Vergisini de Sıhhat Bakanlığı ödedi.

“Kullanım Bedeli” ve “Hizmet Ödemeleri”ne ait olarak vazifeli şirket tarafından ödenmesi gereken damga vergisi meblağının, yönetim tarafından ödenmesi sonucunu doğuracak halde, misyonlu şirkete yapılan ödemeden kesilmesi yerine eklendiği görülmüştür.(Bulgu 17)

Olmayan üniteye garanti ödemeleri yapıldı.

Elazığ Fethi Sekin Kent Hastanesinde, tüp bebek ünitesi bulunmaması ve hizmet alınmamasına karşın bu sıhhat hizmetleri için laboratuvar hizmetleri altında belirlenen garanti ölçü ve fiyatları üzerinden ödemelerin yapıldığı görülmüştür.(Bulgu 15)

Birebir hizmet için her kent hastanesinde birbirinden farklı fiyat verildi.

Ölçüye bağlı hizmetlerin temininde, hizmet ödemeleri kapsamında ölçüye bağlı olarak ünite fiyat üzerinden ödemesi gerçekleştirilen atık, sterilizasyon, çamaşırhane, yemek ve görüntüleme hizmetlerinin temin ve hizmet ödemelerine ait alt kalemlerin belirlenmesinde, sınıf ve çeşit açısından belirlenmiş bir standardın bulunmadığı ve buna bağlı olarak ödeme kalemlerinin farklılaştığı görülmüştür.(Bulgu 18)

En düşük ünite fiyatlar ile en yüksek ünite fiyatlar ortasında %1849’a kadar farklar olduğu görülmektedir.

Kent Hastanelerine ilişkin kontratların tadillerinin yetkili makamlar tarafından tarzına uygun yapıldığına ait garanti elde edilememiştir.



Kontratların tadil edildiği yapılan kontrollerde anlaşılmış olup, istenen ihale dokümanının Sayıştaya verilmemesi nedeniyle kontrat tadilatları ile bu tadilatlara ait sürecin kontrat ve eklerine uygun yapılıp yapılmadığına yönelik tespitin mümkün olmadığı görülmüştür.(Bulgu 7)

İnşa edilen kent hastanelerinin hasar görmesi halinde, sigorta geliri yenilemeye değil şirkete verilecek.

Sıhhat tesisinin büyük bir hasar görmesi ve şirketin mali gücünün tesisi yine inşa etmeye ve kalan kredi ödemelerini yapmaya yetmemesi halinde, hasar nedeniyle sigorta mukaveleleri münasebetiyle elde edilecek gelirin, kredi sağlayanlara aktarılmasını öngörmektedir.(Bulgu 8)

Şirketler eksik, kullanışsız, kalitesiz tıbbi aygıtları kent hastanelerine teslim etmiştir.

Kent hastaneleri kontrat ve eklerinde belirlenen cins ve sayıda tıbbi aygıt ve ekipmanların sıhhat tesisinde bulunmaması.

Kent hastanesi mukavele kapsamında şirket tarafından sıhhat tesisi ile birlikte teslim edilecek olan tıbbi aygıt ve demirbaşlardan bir kısmının (özellikle tüp bebek ve lazerle göz ameliyatına ait cihazların) kontroller sırasında gerçekleştirilen fiili sayımlarda sıhhat tesislerinde bulunmadığı tespit edilmiştir. (Bulgu 14)

Yapılan incelemede, kent hastanelerindeki tıbbi aygıtların hem nitelik hem nicelik istikametinden kâfi olmaması nedeniyle kapanan hastanelerden çok sayıda tıbbi aygıtın kent hastanelerine getirildiği görülmüştür. Bununla birlikte, görevli şirket tarafından tedarik edilen kimi tıbbi aygıtların kullanılamadığına dair hekimlerce düzenlenen tutanaklar bulunmaktadır.

Yabancı yatırımcılar Türk yargısına güvenmiyor.



Mukavelenin uygulanması sırasında taraflar ortasında doğabilecek tüzel ihtilaflarda ve ihtilafların tahlilinde finansörlerden gelen talepler ile Türkiye Cumhuriyeti mahkemeleri yerine Londra Tahkimi misyonlu ve yetkili olmuştur.

Finansman Sağlayanların Direkt Mutabakatından kaynaklanan yahut direkt ona ait her türlü ihtilafın tahkim yeri Mersin Kent Hastanesinde İstanbul, öteki yedi kent hastanesinde ise Londra olarak belirlenmiştir.

Sıhhat Bakanlığı vermiş olduğu yanıtta, Kent hastaneleri projelerinin finansmanın genelde yurtdışı finansörler tarafından finanse edildiği ve türel ihtilaflarda tahkim yerinin Türkiye olması hususu yabancı yatırımcılar tarafından Türk yargı sistemindeki çeşitli problemler öne sürülerek kabul görmediği ve bu sebeple kimi Proje Kontratlarında bu istikamette değişiklikler yapıldığı tabir edilmiştir. (Bulgu 5-b)

Kontrat kararlarını ihlal eden, işini yapmayan şirkete Sıhhat Bakanlığı tazminat ödeyecek

Şirketin mukavele kararlarını ihlal etmesi sonucunda, kontratın feshedilmesi ile şirketin erken fesih sonucunda maruz kalınan her türlü ceza ve masrafın geri ödemesini karşılayacak meblağ, yönetim tarafından tazminat olarak şirkete ödenecektir. Yönetimin, şirketin kontrat kararlarını ihlal etmesi yahut mukaveleyi haksız fesh etmesi halinde doğan ceza ve masraf üzere masrafları neden ödemek zorunda olduğu anlaşılamamıştır. Yönetim kendi kusurundan kaynaklanmayan ve dahli olmayan riskleri de üstlenmiş bulunmaktadır.(Bulgu 9)

Kreditörlerin menfaati kamunun menfaatinin önüne geçmiştir.

Vazifeli şirketin menfaatlerinin mahkeme kararı gerektirecek derecede korunmasına karşılık kamunun menfaatleri için bu türlü bir müdafaa öngörülmemiştir.

Kent hastanesi kontratlarında, tarafların sorumluluklarını düzenleyen kararlar uyarınca vazifeli şirketin sorumluluğuna gidilebilmesi için katılaşmış mahkeme kararı gerekirken yönetimin sorumluluğuna gidilebilmesi için mutlaklaşmış mahkeme kararı aranmamasının hakkaniyet ve kamu faydasına karşıt olduğu bedellendirilmektedir.

Vazifeli şirketin menfaatlerinin mahkeme kararı gerektirecek derecede korunmasına karşılık kamunun menfaatleri için bu türlü bir muhafaza öngörülmemesi, tam olarak, kreditörlerin menfaatinin kamunun menfaatinin önüne geçmesidir.(Bulgu 3)



Sıhhat Bakanlığı, Sayıştay kontrol raporunda yer alan kent hastaneleri ihale, işletme ve muhasebe ile ilgili yapılan usulsüzlüklere ait kamuoyunu bilgilendirmek maksadıyla aşağıdaki sorulara cevap vermelidir.

Sıhhat Bakanlığı kent hastanelerinin ihale dokümanı ile yatırım ve işletme devrine ilişkin mukavele ve eklerini neden Sayıştay’dan gizlemiştir? Muhasebe hilesiyle yapılan usulsüzlükler ile kent hastanelerine yapılan ödemeler kayıt dışı kalmış, borçlar gizlenmiş, talep garantisi neden kayıt dışı bırakılmıştır? Neden mukavelenin uygulanması sırasında taraflar ortasında doğabilecek hukuksal ihtilaflarda ve ihtilafların tahlilinde finansörlerden gelen talepler ile Türkiye Cumhuriyeti mahkemeleri yerine Londra Tahkimi misyonlu ve yetkili olmuştur? Misyonlu şirketin menfaatlerinin mahkeme kararı gerektirecek derecede korunmasına karşılık kamunun menfaatleri için neden bu türlü bir muhafaza öngörülmemiştir? Kontrat kararlarını ihlal eden, işini yapmayan şirkete neden Sıhhat Bakanlığı tazminat ödemek durumdadır? Şirketler eksik, kullanışsız, kalitesiz tıbbi aygıtları kent hastanelerine teslim etti. Neden kabul kurulları tutanak tutmadı, şirketlere yaptırım uygulamadı? Şirketlerin ödemesi gereken damga vergisini neden Sıhhat Bakanlığı ödedi? Sıhhat Bakanlığı yasaya muhalif süreçle neden şirketlerin borçlarını üstlendi? Hastane ziyan gördüğünde sigorta geliri yenilemeye değil neden şirkete verilecek? Olmayan üniteye garanti ödemeleri neden yapıldı?

Bu sorulara verilecek karşılıklar ile kent hastaneleri için yapılan kamu spotu reklamında belirtilen sevgi, şefkat, itimat ve umudun kimlere verildiğini ortaya çıkacak ve yesyeni bir periyodun finansörler için mi yoksa vatandaşlar için mi başladığı görülecektir.

Ergün Demir / Güray Kılıç / Odatv

Kaynak;

Genel Bütçe Kapsamındaki Kamu Yönetimleri Kontrol Raporları

Sıhhat Bakanlığı 2018 Yılı Sayıştay Kontrol Raporu Eylül 2019



Bulgu Listesi; A. Kontrol Görüşünün Destekleri. B. Kontrol Görüşünü Etkilemeyen Tespit ve Değerlendirmeler