Beyin travmatik bir tecrübesi (deprem) o kadar canlı yaşar ki, o denetim hissinin kaybını alarm sistemi üzere hatırlatır. Denetim hissinin kaybolduğu kanısı ile yanıp sönen bu alarm sisteminin olağan (eski) haline geçmesi biraz vakit ister.. Pekala bu vakit aralığına neleri yerleştirmeye muhtaçlık var?
-
Hayatınızın üçte birini kapsayan sürecin hijyenine dikkat ediyor musunuz? -
Uykunuzun da tıpkı parmak iziniz üzere yalnızca size mahsus olduğunu biliyor muydunuz? -
İnsanlarda 11 günlük en uzun periyodik uykusuzluğun ölümcül bir riske yaklaştırdığının farkında mısınız? -
Dünyadaki insanların 5’te 1’i uykusuzluktan şikayetçiyse? -
Pekala ya beden gücünüzün yenilenmesini ve dinlenmesini sağlayan vazgeçilmez yardımcınız ?
Bilhassa Shakespeare ‘in “Uyku hayat şöleninin ana yemeğidir” sözü tarihten bu yana uykunun insan ömründe bir tam gün içindeki kıymetinin ne kadar değerli olduğunu fark ettirmeye yardımcı olduğu söylenebilir. Bu “ana yemeğin” saati ve ritmik değişimi de pahalıdır. İnsanın uyku ile uyanıklık döngüsünde etkin rolü, sirkadiyen ritm üstlenmektedir. Sirkadiyen ritm, canlının hem biyolojik hem de fizyolojik sürecindeki değişimin bir günlük raporu üzeredir. Bu raporu ömrü ile uyumlu olacak halde sunmaya çalışır. Örneğin iç saatiniz olan biyolojik saatiniz güneşin doğuşu ile melatonin (uyku hormonu) salınımını durdururken; gece olduğunda uyumaya yakın tekrar melatonin salgılanmaya başlar. Buna misal birçok metabolik olayı kişinin ömür etrafıyla bir ortada, istikrarlı olacak formda sirkadiyen ritm üstlenmektedir.. Sirkadiyen ritm spor, sağlıklı beslenme üzere kıymetli yaşamsal faaliyetlerin sisteminden etkilense de uyku sorunları yaşayan bireylerin sirkadiyen ritmlerinin hayli fazla etkilendiği ve hastalıklara daha kolay yakalandığına yönelik bulgular mevcuttur. Bu yüzden kaliteli uyku epey değerli.. Bu durum bir taraftan azalan uyku kalitesinin neyin artırdığına yönelik soruların başta canlanmasına da sebep olmaktadır.. UYKU HİJYENİ..
Şuurun tesiri uyku sırasında yavaş yavaş kaybolurken; beyin, aktivitelerine devam ettirmeyi sürdürür. Bu süreçte beden beyin yenilenmesi gerçekleşir. Bu durumu daha uygun anlamlandırabilmek için toplumsal hayatınızı gözlemleyebilirsiniz.. Nasıl ki konutunuzda daha pak, steril bir ortam yaratmak için çeşitli paklık gereçlerini temin ediyorsanız, sağlıklı prosedürlerle beden dengenizin tertibinin bozulmaması için uykunuzun da temizlenmeye ve hijyenik bir atmosfere girmeye gereksinimi vardır.
Uyku hijyeni uygulamaları birtakım uyku bozukluklarının ve uyku bozukluğuna bağlı gelişen sıkıntıların önlenmesinde değerlidir.
Uyku Hijyenine Yönelik Teklifler
1. Her gün çok yorgun olsanız bile birebir saatte yatmaya ihtimam gösterin
2. Her gün (haftasonu yahut çalışmadığınız günler de dahil) yatağınızdan birebir saatte kalkın.
3. Uyandıktan sonra yatakta vakit kaybetmemek kıymetlidir. Uyku nizamını, bilhassa dinlenmek maksadıyla uyumaya devam etmeye çalışmak bozabilmektedir.
4. Kendinizi uyumaya zorlamamalı ve uykunuz gelmeden yatağa girmemeye itina göstermelisiniz.
5) Yattığınızda yaklaşık 45 dakikadan daha fazla uyumadan yatarsanız yatma davranışını sonlandırın ve sessiz sizi dinlendirici ve rahatlatan etkinliklerde bulunun ( ılık bir duş, loş ışık da kitap okuma, hafif enstümantal müzik olabilir), uykunuz gelmeye başladığında ise yatağınıza geri dönebilirsiniz.
6. Akşam saatlerinde kahve, çay, kola, güç içecekleri, alkol üzere içeceklerden fazla süt, ayran, melisa, papatya, ıhlamur çeşidi çaylari içecek olarak tercih edebilirsiniz.
7. Uyku saatine yakın (yatmadan yaklaşık 2 saat öncesine kadar) yemek yemeyiniz.
8. Yatak yalnızca uyku ve cinsellik hedefli kullanılmalı; yemek yeme, televizyon izleme yahut kitap okuma üzere aktiviteler yatağın dışında gerçekleştirilmelidir.
9. Yatak odanızın sessiz ve karanlık olmasına itina gösterin
10.Akşam yemeğinden sonra tertipli idman yahut yürüyüş yapın, ama yatma saatinden 2 saat öncesinde fizikî yorucu antremanlardan uzak durulabilir.
11.Gündüz saatlerinde uyku muhtaçlığı hissetiğinizde 1 saati geçirmemek kaidesiyle uyuyabilirsiniz
SİZLERDEN GELENLER
UYKU VAKTİNİ NASIL DÜZENLEYEBİLİRİM?
Uyku muhtaçlığı hayat süreci içinde şahıstan bireye değişmekle birlikte yapılan araştırma sonuçları yeni doğanların 16-18, okul öncesi çocukların 11-12 saat, okul çocuklarının en az 10 saat, yetişkinlerin bir günde ortalama bir gecede 7-8 saat uyumasının gerekliliğinin kıymetini vurgulamaktadır.
Nizamlı idman uyku muhtaçlığını olumlu olarak etkileyen bir etmendir. Antrenman beden ısısını yükseltir. İdmandan 2-4 saat sonra ise beden ısısı düşer, bu durumda uykuya dalmayı ve uykuyu sürdürmeyi sağlar. Birebir vakitte antrenman beden için fizikî bir stresör olarak algılanır ve beden buna derin uykuyu artırarak cevap verir.
Ayrıyeten yapılan araştırmalarda melatonin ergenlerde çocuk ve erişkinlerde olduğundan 3 saat kadar daha geç üretilmeye başlanmaktadır. Geç uyanma sebebi olarak da, sabah saatlerinde de melatonin üretiminin hala devam ediyor olması da uyku tertibini belirleyici bir hali olabilmektedir.
Üzerinde Düşünmenizi Beklediğim: Ortalama olarak günün 8, bir yılın 2920 saati, yılın 121,7 günü, insan ömrünün ise üçte biri uykudadır sizce nasıl yaşamalı?