Serbest Zaman etkinliklerinde amaç

Bağımsızlık Vakit etkinliklerinde hedef
Özgür Zaman etkinlikleri nedir

Özgürlük zaman etkinlikleri çocuğun;

• Yaratıcılığını geliştirme
• Paylaşma
• İşbirliği
• Başladığı işi sonuçlandırma konusunda istikrarlı olma
• Yükümlülük alma
• Aldığı sorumluluğu yerine getirme
• Problem çözme
• Olaylar aralarında niçin sonuç bağlantıları kurma
• Adale becerilerini geliştirme açısından önemlidir

Hür zaman etkinliklerinde öğretmen, jurnal eğitim programında bulunan niyet, kazanılması beklenen davranışlar ve araç olarak seçilen konu ile ilgili uyarıcıları daha önceden hazırlayarak, bunları çocuklara en iyi şekilde arzetmek için düzenlemeler yapmalıdır Hoca, çocuklar geldiklerinde onlarla yeterince ilgilenebilmek için hazırlıklarını son başlıca bırakmamalı, çocuklar okula geldiklerinde derslik ortamını çalışmaya hazırlanmış bulmalıdırlar (Oğuzkan ve diğ 1993; Kandır 2001 b)

Öğretmen bu etkinliklerde çocukların bireysel ayrıcalıklarına, ilgi ve ihtiyaçlarına yönelik çok sayıda seçeneği aynı anda sunmalıdır Çocuklar istekleri doğrultusunda, hangi çalışmaya katılacaklarına kendileri karar vermelidir

• Öğretmenin, çocukları araştırmalar sırasında bağımsızlık bırakması bağımsız alıştırma alışkanlığı kazanması açısında önemlidir Bağımsız çalışma alışkanlığını şampiyon çocukların kendilerine güven duyguları güçlenir

Buna rağmen öğretmenin müdahale anlamı taşıyan yönergeleri doğrultusunda çalışan çocuklar yaratıcıklarını ortaya koyamayacakları gibi hoca yanlarından ayrıldığında çalışmayı yarım bırakabilirler

Özgür süre etkinlikleri boyunca çocukların pat diye fazla çalışmaya katılmaları desteklenmeli, faaliyet süresince başarısızlık endişesi nedeniyle her zaman aynı çalışmaya katılan ve bu çalışmada çoğu zaman kararlı olan çocuklara öteki incelemeler tanıtılmalı ve düzeyine uygun en kolay çalışmalardan başlayarak, daha ileri çalışmalara geçilmelidir

Hür vakit etkinlikleri, öğretmenin çocukları tanıması açısından doğal bir gözlem ortamı oluşturmaktadır Bu ortamda çocuklar jurnal yaşantılarında etkilendikleri, olayları ve kişilere ilişkin rolleri üstlenerek ilgi köşelerinde dramatik oyunlar yoluyla canlandırırlar Öğretmenler bu yolla çocukları daha iyi tanırlar

• Özgür zaman etkinliklerinin sonunda çocukların ortaya çıkardıkları ürünler sergilenmeli daha sonrada bu araştırmalar çocuklarla birlikte değerlendirilmelidir Bağımsızlık vakit etkinlikleri sırasındaki gözlemlerin öğretmen açısından önemli bir yer tutmaktadır

• Özgür süre etkinlikleri ilgi köşelerinde oyun ve sanat etkinliklerinden oluşmaktadır

1 Ilgi köşeleri

• Mektep öncesi dönemde çocuklara gelişimsel hedeflerin kazandırılabilmesi için uyarıcı ortamın, onların ilgi ve ihtiyaçlarına yerinde bir şekilde düzenlenmesi gereklidir Uyarıcı ortamın düzenlenmesindeki özellikler, çocukların gelişimleri, yeni ve benzersiz ürünler oluşturmaları, yeni davranışlar ortaya koyabilmeleri ve bilhassa yamatıcılığa yöneltilmeleri açından önemlidir

• Çocukların alaka köşelerinden gereği gibi yararlanabilmeler için göz önünde bulundurulması gereken özelliklerin başında, çocuklara yönelik güvenlik önlemlerinin gücenmiş olması gelmektedir

Öğretmen hangi alaka köşesine ne süre yer vereceğine alacağı maksat, gaye davranış ve seçtiği konuları dikkate alarak karar verebilir bununla birlikte hoca çocukların ilgilerini arttırabilmek için, zaman zaman ilgi köşelerinin yerlerini değiştirebilir ve köşelerdeki, araç gereçleri gözden geçirerek gerektiğinde yenilerini ek edebilir (Kandır,2001)

2 Evcilik Köşesi

Evcilik köşesi çocukların, hayal güçlerini diledikleri gibi kullandıkları, duygularını doğal bir şekilde dile getirdikleri, düşüncelerini kendilerini ifade ederek paylaştıkları alaka köşelerinden biridir Çocuklar burada günlük yaşantılarında etkileşimde bulundukları yetişkinlerin rollerini canlandırırlar Bu çocukların empati yeteneğinin oluşmasına katkıda bulunur

Çocuklar evcilik köşesinde;

• Bebeklerini besleme ve onlarla ilgilenme,
• Yemek Yemek pişirme
• Bulaşık yıkama
• Ütü yapma v b ev işlerine ilişkin oyunlar oynar

Oyunlarında sorumluluklar üstlenerek ve sorumlulukları paylaşarak yetişkin davranışları ile özdeşim kurarlar Bu da sosyal davranışların kazanılmasını kolaylaştırır

Bu köşede çocuklar,arkadaşlarıyla ve oyuncaklarıyla oynarken,kendilerini etkileyen birey,durum ve nesnelerle ilgili duygu düşüncelerini dile getirirler Öğretmenin bir gözlemci olması, çocukları tanıması ve anlaması açısından ona ipucu verebilir

Bu köşedeki araçların seçimi de fazla önemlidir Bu araçlar yetişkinlerin kullandığı araçlar ya da onların küçükleri olabilir Bunlar; dolaplar, sandalyeler masa yastık, bebe kıyafetleri gibi

Seçilen hedeflere tarafından kültürel kıyafetler ve aksesuarlar konulabilir

3 Kukla köşesi

Kukla köşesi; çocukların ilk kez yaratıcıklarını ortaya koymalarını karşılayan köşelerden biridir

Kuklalar; el kuklası, parmak kukla,çomak kukla ve ipli kuklalardır Öğretmen kuklaları, hazır alarak, kendisi hazırlayarak ya da çocuklarla birlikte hazırlayarak tedarik edebilir Öğretmen hazırladığı kuklalar için takıp çıkarabilen özellikte aksesuarlar(gözlükler, şapkalar, papyon vb ) kullanarak pek fazla kişilik yaratabilir

Çocukların kuklalarla hikayeler oluşturabilmeleri ve bunları canlandırabilmeleri için kesintisiz bir kukla köşesi bulundurmalıdır Mukavva kutuları kullanarak yapabilir

4 Kitap Köşesi

Mektep öncesi kurumlarında kitap köşesinin oluşturulması,çocukların kitap sevgisi kazanması açışından ağırlık taşımaktadır Kitap köşesindeki kitaplar çocukların okuma ilgilerini geliştirmede etkilidir böylece ufak yaşlardan itibaren ilgiyi kitaplara yönlendirmek için bir kitap köşesine gereklilik duyulmaktadır

Bu köşede çocuklar alaka duydukları kitapların resimlerine bakarak hikayeler oluşturabilirler Bu onların düş güçlerini geliştirerek, yaratıcıklarını ve dil gelişimlerini desteklemektedir

• Kitap köşesindeki kitaplar çocuklar okuma bilmedikleri bol resimli olmalıdır Resimler hikayelerin içeriğini açıklayacak nitelikte olmalı, kullanılan çizgiler ve renkler yuvarlak, yumuşak, gözü yormayacak ve fotoğraf bütünlüğü açıklayacak şekilde düzenli olmalıdır Resimlerde geveze ayrıntılara yer verilmemesine uyarı edilmelidir Çünkü bunlar çocuğun ilgisini konudan uzaklaştırabilir Kitap köşesindeki kitaplar, hikaye anlatma etkinliğinde de kullanabilir

• Çocuklar kitaptaki kahramanlarla özdeşim kurabilecekleri için kahramanların iyi birer model olma özelliği taşımaları da önemlidir (Gönen,1994;Dodge ve Colker,1995;Oğuzkan ve diğ ,1999;Nesil ve Turla,1999;Aral ve Gürsoy 2000)

Kitap köşesinde kitapların nasıl sunulduğu da onların ilgilerini çekmede kayda değer rol oynar Öğretmen köşeyi düzenlerken sınıfın gürültüsüz ve aydınlık bir yerini seçim etmeli ve çocukların kitaplara rahatlıkla bakıp, inceleyebilmeleri için burada küçük bir masa ve sandalyeler,halı veya minderlerden yararlanılmalıdır

Kitap köşesinde popüler kitaplardan ansızın artı olmasında da yarar vardır (Sükan, 1993; Dodge ve Colker, 1995;Oğuzkan ve diğ , 1999; Aral ve Bulut 2001)

5 Blok Köşesi

Blok Köşesi çocukların yaratıcıklarını sergiledikleri, hayal güçlerini kullanarak ve denemyanılmalarla özgün ürünler oluşturdukları bir alaka köşesidir Bu köşede bloklarla oynadıkları oyunlar,çocukların kas gelişimleri,arkadaşlarıyla birlikte oynama,yardımlaşma,işbirliği yapma gibi sosyal davranışları göstermeleri açısından yararlıdır (Dodge ve Colker,1995;Oğuzkan ve diğ ,1999)

Bloklar büyüklük ve tartı yönünden çocukların sıcacık taşıyabilecekleri ölçülerde olmalıdır

Blok köşesinde ayrıca, boyut olarak daha ufak ve ahşaptan yapılmış değişik geometrik şekiller ve birbirlerini bütünleyici parçalardan oluşan bloklar bulunmalıdır

Hoca bu köşede oynarken iyi bir gözlemci olmalı, yalnızca güvenli olmayan olabilecek durumlarda müdahale etmeli ve çocukları bloklarla oynarken çok ses çıkararak öteki etkinlerde çalışan arkadaşlarını rahatsız etmemeleri konusunda gerektiğinde uyarmalıdır (Dodge ve Colker,1995;Oğuzkan ve diğ ,1999)

6 Müzik Köşesi

Çocukların müziğe olan ilgi ve sevgilerini geliştirerek estetik duyarlık kazanmalarına olanak tanıyan bir köşedir Bu köşede ritm sopaları, çelik üçgenler, davullar, tefler, çıngıraklar, ziller, kastaniyetler, marakaslar, darbukalar, çanlar, tahta kaşıklar vb müzik aletleri hazırlanmış alınarak gerek hoca kadar yapılarak gerekse çocuklar ile birlikte yapılarak hazırlanabilir Ritm aletlerinin yanı sıra keman, mandolin, trampet, armonika, metalofon, ksilefon vb çalgılar da bulunabilir Bir müzik köşesinde bütün çalgıları bulundurmak muhtemel değildir Bunların bir kısmı ara sıra çalan kişi tarafından tanıtılırsa çocuklar için daha ilgi çekici olacaktır (Mertoğlu, 1993; Sükan, 1993; Dodge ve Colker, 1995Oğuzkan ve diğ ,1999)

• Müzik köşesindeki tüm müzik aletlerini kullanarak çocuklar sesler arasındaki farklılıkları tanırlar, kendilerine özgü ritmler geliştirirler ve müziğin ritmine uygun olarak özgün cisim hareketleriyle müziğe eşlik edebilirler

7 Eğitici Oyuncak Köşesi

Çocukların oynayarak öğrenmelerini sağlayan ve bu sırada bazı kavramları geliştirmelerine, obje ve olayları daha iyi anlamalarına yani daha fazla çocukların düşünce gelişimlerine muavin olan oyuncaklar öğretici oyuncak köşesinde yer almalıdır

Olaylar ve objeler aralarında niçin netice, benzerlik, parça tüm gibi ilişkiler kurarak ya da onları belirli bir nitelik ya da oluş sırasına tarafından sıralayarak ya da gruplayarak zihinsel yeteneklerini geliştirirler Eğitici oyuncaklarla oynanan oyunlar çocuğun algılamasını, bir konuda belirli bir süre dikkatini toplayabilmesini, problemlere test yanılma aracılığıyla çözümler bulmasını sağlamaktadır Grupla oynanan eğitici oyuncaklar ise çocukların birbirleriyle iletişim kurmalarına, işbirliği içinde bir oyunu sürdürebilmelerine fırsat verdiği için dil gelişimi ve sosyal gelişimi açısından da önemlidir Keza bu oyuncaklar gözel koordinasyonunu ve minik adale becerilerinin gelişimini de desteklemektedir

Bütün eğitici oyuncaklar çocukların gelişimine paralel olarak değiştirilmeli ve bunların yerine oyuncakların daha üst basamakları konulmalıdır Böylece gelişim düzeyleri ayrı çocuklar için oyuncakların değişik basamaklarını, köşede aynı anda bulundurmak doğru olacaktır Oyuncaklar öğretmen kadar durmadan gözden geçirilmeli, yıpranan ve parçaları azalan oyuncakların tamamlanması ve onarılması unutulmamalıdır (Demiral, 1987;Dodge ve Colker,1995)

8 FenDoğa ve Matematik Köşesi

Fendoğa ve matematik köşesinde bulundurulması gereken vasıta gereçler ve bunlarla yapıla faaliyetler, çocukların zihinsel yönden uyararak, onların çevrelerine karşısında daha aklıselim olmalarına,fendoğa ile araçları faydalanma becerisi kazanmalarına yardım etmektedir(Akman, 1994; Dikmen, 1994; Şahin, 1998; Oğuzkan ve diğ ,1999)

Fendoğa ve matematik köşesinde çocuklara garip gelebilecek materyaller, tadabilecekleri, koklayabilecekleri, dokunabilecekleri, seslerini dinleyebilecekleri kısacası duygularını geliştirecek öbür materyaller bulundurulmalıdır

• Fendoğa ve matematik köşesinde sınıfın somut koşullarına kadar kedi, köpek, tavşan, balık gibi hayvanlar da yer alabilir
• Fendoğa ve matematik köşesindeki materyalleri zenginleştirmek için düzenlenen doğa gezileri sırasında çocuklarda ayrıca ara sıra da ailelerden takviye alınabilir (Demiral,1986Akman,1994; Oğuzkan ve diğ ,1999)

9 Geçici Alaka Köşeleri

Geçici alaka köşeleri, diğer köşelerden bambaşka olarak günlük eğitim programında kesintisiz bulundurulması gerekli köşelerden değildir Amaç, kazanılması beklenen davranışlar ve araç olarak seçilen konuya emrindeki olarak zaman zaman yer verilebilen, insanların toplumsal yaşamlarıyla ilgili mesleklere ve onların çalıştıkları yerlere ilişkin oluşturulan köşelerdir Bu köşeler; bakkal, manav, market vb köşelerdir Bu köşeler bakkal, manav veya market köşesi, tesisatçı köşesi, postane köşesi, hekim köşesi vb köşeler olabileceği gibi o bölgenin yöresel özelliklerini yansıtan, bastonculuk köşesi, balıkçılık köşesi, dericilik köşesi, halıcılık köşesi vb köşeler de olabilir

Geçici ilgi köşelerinde çocukların oyunlar aracılıyla sosyal gelişimleri, dil gelişimleri, yaratıcıkları ve proje çalışmalarındaki ürünleriyle adale gelişimleri desteklenir

Bu köşelere malzemeler rastgele konulmamalı, o köşenin özelliğini yansıtarak, çocuğun ilgisini çekecek şekilde düzenlenmelidir *