Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
Serebral Palsy Rehabilitasyonun Planlanması
Rehabilitasyonun planlanması Rehabilitasyon üç yanda planlanır: evladın ayağa kaldırılması, mobilizasyonu ve deformitelerin önlenmesi. Terapi programında fonksiyonel emeller doğrultusunda uygulanacak egzersiz, ortez ve sair aktiviteler saptanır. Terapist günlük hayat aktiviteleri üzerine ağırlaşmalı ve tüm egzersizleri bu aktivitelere yönelik formda planlamalıdır.Uygulanan terapinin gayeleri ailenin istekleri doğrultusunda net olarak belirlenmeli ve bu gayelere ulaşma müddetleri bilinmelidir. İstenilenSürede bu amaçlara ulaşılamazsa terapi planı tekrar gözden geçirilmelidir. Doktor ve terapist arasında verimli işbirliği kurulabilmesiİçin hastanın tanısı, ailenin durumu, motor bozukluklar fonksiyonel emeller, dikkat edilecek hususlar ve terapi programı yazılı olarak Belirtilmelidir.
Terapinin planlanmasında rehabilitasyon doktoruna düşen hizmet :
1. Beklenilen prognoz doğrultusunda terapi ile elde edilecek maksat belirlenir. Örnek: bağımsız ayakta durma fizyoterapi seansları mümkünse hastane noktasına konutta ve mektepte sürdürülmelidir. Terapi prosedürleri var olan kapasitenin hudutları içinde fonksiyonu
Arttırmayı hedeflemelidir.
2. Bu emele ulaşılması beklenen vade saptanır.
Örnek: 4 hafta
3. Uygulanacak teknikler saptanır. Örnek: ayakta durma bacası, gövde istikrarını arttırıcı egzersizler
4. Sonuç kıymetlendirilir. Fizyoterapi başarılı değilse ek teşebbüsler planlanır.
Terapi formülleri
Fizyoterapi usulleri iki kümede incelenir.
Bunlardan birincisi germe ve güçlendirme egzersizlerini içeren konvansiyonel egzersiz programları,
İkincisi ise nörofasilitasyon teknikleridir. Hangi tekniğin daha tesirli olduğu, kaç yaşında başlanıp ne sıklıkta uygulanması gerektiği ve sonuçların ne biçimde ölçülüp değerlendirileceği hala tartışmalıdır. Seçilen metot aileye kesinlikle öğretilmeli ve aile egzersiz programını meskende uygulamalıdır.
Konvansiyonel formül konvansiyonel egzersiz programları eklem hareket açıklığına yönelik faal ve pasif egzersizler, güçlendirici egzersiz programları ve kardiyovasküler kapasiteyi arttırıcı egzersiz programlarından oluşur.
Eklem hareket açıklığını arttırıcı ve kasları güçlendirici egzersizler evladın tüm hayatı boyunca uygulanmalıdır. Mahsusen cerrahi teşebbüs sonrası güzelleşme devrinde, kontraktür riskinin arttığı süratli büyüme periyotlarında ve tekerlekli iskemle kullanan tüm vücut tutulumlu çocuklarda bu egzersizler büyük ehemmiyet taşır. Kontraktür gelişimini engellemek için germe egzersizlerinin aileye de öğretilmesi ve nizamlı bir formda uygulanması gerekir. Gelgelelim ağır tutlumlu çocuklarda çok ağır germe egzersizlerine karşın kontraktür gelişimi engellenemeyebilir.
W halinde oturma, diz üstü oturma üzere evladın rahat ettiği oturma konumları önlenmemelidir. Konvansiyonel teknikte germe egzersizleri kıymetli bir mekan fiyat.
Güçlendirici egzersizler oyun aktiviteleri içinde yaptırılmalıdır. Erken çocukluk devrinden itibaren güçlendirici egzersizlere başlanmalıdır.
Moral anteversiyonu ve kalça çıkığını arttırmaz, bilakis femoral anteversiyonu olan evlatlar bu halde oturmayı tercih ederler. Evladı aksi tarafta zorlamak oturmasına ve ellerini rahat kullanmasına beis olacağından daha zararlıdır.
Yalnızca germe ve gece atelleri kontraktür oluşumunu engellemez, kaslar hem spastik hem de zayıf olduğu için güçlendirici egzersizler de uygulanmalıdır. Güçlendirici egzersiz programı spastisiteyi azaltıcı cerrahi teşebbüslerden sonra kesinlikle ağırlaştırılmalıdır.
Mahsusen tekerlekli iskemlede oturan çocuklarda spor faaliyetleri kontraktürleri ve tutukluğu azaltmaktadır. Nörofasilitasyon usulleri Merkez hudut sistemine çeşitli metotlarla gönderilen duysal ihtarların refleks olarak motor cevap oluşturduğu bilinmektedir. Sp'de ağır olarak kullanılan nörofasilitasyon tekniklerinin tümü bu prensibe dayanan gelgelelim farklı ikaz durum ve modaliteleri uygulayan terapilerdir. Tüm tekniklerin umumi hedefi kas tonusunu sıradanlaştırmak,
Gövdede ileri istikrar reaksiyonlarını geliştirmek ve alışılagelmiş hareket paternlerini fasilite etmektir.
Bobath nörodevelopmental terapi (ndt) Yerkürede en sık kullanılan prosedürdür. Evlat spastisiteyi azaltmak gayesiyle sınırlı postürlerde pozisyonlanır. Bu konumlara rıp (refleks inhibitör pozisyon) denir. Daha sonra olağan hareket hissini geliştirmek için makul refleks ve reaksiyonlar uyarılır. Terapistler ikazları gövdedeki anahtar denetim noktalardan verirler. Bu ihtarlar sonucu baş ve gövde denetimini sağlayan refleksler ortaya çıkar. Bebeklik devrinde terapi konut ortamında ailenin manipülasyonuna dayanır, aileye pozisyonlama W stilinde oturmak kıymetli bir deformiteye neden olmaz, bu biçimde oturan evlat ellerini rahat kullanmakta ise engellenmemelidir.
Bobath topları
Bebeği spastisiteyi azaltıcı ve kontraktürleri önleyici durumda tutma öğretilir. Çocukluk periyodunda ise pozisyonlama günlük ömür aktivitelerinde devam ettirilir. 1940'larda bu sistem birinci geliştirildiğinde
Sıradan evladın gelişim eğrisi takip edilmeye çalışılmış ve sp'li evladın tüm motor gelişim basamaklarından geçmesi gerektiği savunulmuştur.
Kimi terapistler sırasıyla dönme, oturma, dizüstü durma, emekleme, ayakta durma ve en son aşamada yürüme biçiminde bir sıra izlemek gerektiğine inanmış ve başını tutamayan evlatların oturmasını, oturamayan evlatların çok isteseler de ayakta durmalarını önlemeye çalışmışlardır. Gelgelelim geçtiğimiz onyıllarda bu tavrın yanlış olduğu ve potansiyeli olan tüm evlatların yardımcı cihazlar kullanılarak ayağa kaldırılmasının daha yararlı olduğu bobath'ın kendisi tarafından da kabul edilmiştir. Evladın mümkün olduğunca mobilize olmaya teşvik edilmesi ve terapinin buna yönelik olarak planlanması gereklidir.
Vojta sistemi
Vojta tekniği de bobath prensibine benzeri bir varsayımdan kaynaklanır. Vojta refleks sürünme ve dönme için sırtüstü ve yan konumlarda 18 tetik nokta belirlemiştir. Bu refleks hareketlerin sistemli formda uyarılmasıyla merkez had sisteminde sıradan gelişim sağlanabileceği öne sürülmektedir. Bu usulle evlat anormal hareketler noktasına sıradan hareket paternlerini öğrenebilir. Vojta prosedürü umumide bobath formülüne benzemekle birlikte ihtar durumları ve ikaz tekniği
Açısından farklılıklar gösterir. Vojta metodunda terapi konutta ana tarafından günde 4-5 defa yapılmalı ve bir yıl içinde sonuç alınamayan vakalarda terapi durdurulmalıdır.
Bobath yolunda top, salıncak üzere aletler yardımı ile istikrar refleksleri uyarılmaya çalışılır. Vojta prosedüründe refleks dönme
Çalışması vojta metodu pratiği
Iş-uğraşı terapisi
Evladın yaşına iyi el becerilerini geliştirmeyi maksatlar. Evlat bir yaş civarında kaşık tutarak beslenmeye ve ince beceri gerektiren oyuncaklarla oynamaya başladığında terapi planlanır. Terapi seanslarında evlada yaşına münâsib ferdî sorumluluk gerektiren aktiviteler (giyinme, yıkanma, diş fırçalama üzere ) öğretilmeye çalışılır. Evlat bunları bağımsız olarak
Yapamayacak olsa bile en azından bir kısmına yardımcı olması istenir.
Iş-uğraşı terapisinde en sık ayres duysal entegrasyon terapisi kullanılır.
Ayres tekniğinde evlatların ekstremitelerinden gelen duyusal girdilerin merkezi hudut sisteminde algılanma ve yorumlanma kusuru terapistin sistemli ikazlarıyla giderilmeye çalışılır. Bu sayede evlatların motor hareket planlama becerilerini geliştirecekleri varsayılır.
İletişimsel eğitim
Peto'nun geliştirdiği bu prosedürde terapi seanslarını iletişimci denilen hususî insanlar yönetir. İletişimci tıp, psikoloji, eğitim, fizik tedavi açılarından 4 yıllık bir eğitim gördükten sonra bu programı yürütür. Sistem eğitime ve maksimum bağımsızlığın geliştirilmesine dayalıdır. Evladın eğitimi, fizyoterapisi ve iş-uğraşı terapisi tıpkı kişi tarafından küme içinde uygulanır. Kişisel bir teknik olmayıp prensipler mevcuttur. Öğrenme eforu evlattan gelmeli ve evladın gereksinimlerine nazaran belirlenmelidir. Evlat kendisi için en makul olan usulü kendisi bulmalıdır, buna ortofonksiyon denir.
At binmeyi taklid eden cihazlar yardımıyla hipoterapiden yararlanılabilir.
Yüzme sp'li evlatta güçlenmeyi ve spastisitede azalmayı sağlayan kıymetli bir spordur.
Spor ve rekreasyon
Sp'li evlatta aktifliği gösterilmiş rekreasyonel terapi tekniklerinden biri at binme başkası ise yüzmedir. At binme memleketimiz koşullarında çok mümkün olmamakla birlikte baş denetimi ve gövde istikrarını arttırdığı, kas tonusunu olağanlaştırdığı gösterilmiştir. Başkaca evlatta kendine inanç hissini da geliştirmektedir. Yüzmeye havuz içi kolay egzersizlerle başlamalıdır. Tüm vücut tutulumlu olgularda kas tonusu ve kontraktür gelişimi üzerine olumlu tesirleri vardır. Hemiplejik ve diplejik sp'de ise buna ek olarak hem kasları güçlendirir, hem de kardiovasküler kapasiteyi ve yürüme aktifliğini arttırır.
Yaşa nazaran rehabilitasyon amaçları
Birinci dört yılda fizyoterapi ve ortez tasarrufu, 46 yaş arası cerrahi, mektep çağında ise (7-18 yaş) eğitim ve psikososyal gelişim eforları kıymet kazanır. Sekiz yaş sonrası ağır fizyoterapinin aktifliği tartışmalıdır. Bu periyoda kadar geçen vadede kazanılması beklenen mobilizasyon maksatlarına ulaşılmış olması gerekir. Bundan sonra daha çok muhabere, mental beceriler ve rekreasyon üzerinde durulmalıdır.
Erken teşebbüs (early intervention) bebeklik devrinde başlanan erken fizyoterapinin dimağ hasarını düzeltebileceği öne sürülmekle birlikte yararı kanıtlanmamıştır. Bobath çok erken terapinin problemli olduğunu zira evlatta sp tanısının 4 ay altında konulamadığını Ve 8 aydan evvel de pek m ümkün olmadığını belirtmektedir. Erken teşebbüs kapsamı altında çeşitli tedavi formülleri denenmektedir. Belir özürlüler Olimpiyatları'ndan görünüm bebeklik periyodunda egzersizler anaya öğretilir lenmiş bir erken teşebbüs tekniği olmamakla birlikte yeniden de gelişim geriliği görülen bebekleri erkenden tanımak ve terapiye başlamak önerilmektedir.
Aile ve bakıcın erkenden eğitilmesi uzun devirde anne-babanın evladın durumunu kabullenmesini ve meselelerle başa çıkma konusunda uğraş göstermesini kolaylaştırır. Ebeveynin yapıcı davranışının evladın fonksiyonel gelişimini hızlandırdığı gösterilmiştir. Bebeklik devri bu periyotta maksat ana bebek münasebetini geliştirmek, validenin bebeğe bakabilmesini kolaylaştırmak ve bebeğin nöromotor gelişimini hızlandırmaktır. Bebeğin muhitini araştırabilmesi ve öğrenme
Sürecini hızlandırabilmesi için mobiliteyi arttırıcı birçok teknik geliştirilmiştir. Bu teknikler erken teşebbüs programı içinde aileye öğretilmelidir.
Çocukluk periyodu bu devirde oturma istikrarına yönelik destekler verilmeli, gerekli ortezler yaptırılmalı, mobilizasyon ve mümkünse ambülasyon sağlanmalıdır. Mektep çağına gelen evlatta eğitim gereksinimi üzerinde durulur ve mektepteki hoca ile işbirliği yapılır. Evladın mektepteki aktivitelerine yönelik oyun ve sefalı faaliyetlerde bulunması özendirilmeli ve evlat bu tarafta hazırlanmalıdır.egzersizler vakit alan ve toplumsallaşmayı inhibe eden fizyoterapi seansları alanına oyun
Aktiviteleri içinde yapılmalıdır.
Ergenlik devri
Bu periyotta ergenin bağımsızlığını kazanabilmesi için çevre ve mesleksel rehabilitasyona yük verilmelidir. Başkaca toplumsal yaşama entegrasyon için ruhsal destek sağlanmalıdır. Bebeklik periyodunda ananın evlatla çalışması çocukluk periyodu ergenlik devrinde güçlendirici egzersizlere ek olarak spor aktiviteleri de özendirilmelidir.
Terapi sonuçları
Hafif spastik hemiplejili çocuklarda tedavi yapılsın yahut yapılmasın evlatta gelişme gözlenir. Daha ağır tutulumlu spastik olgularda terapi sonrası daha düzgün bir yürüme ve daha az kontraktür gelişimi sağlanabilir. Fakat atetozlu hastalarda istemsiz hareketlerin önlenmesi bakımından fizyoterapi çok faal olamamaktadır.
Fizikî sorun ruhsal gelişimi olumsuz etkilemekte ve tüm aileyi bir ömür uzunluğu ilgilendirmektedir. Aileler daima desteğe gereksinim hisseder, sorunu manaya ve kabullenme aşamasında güçlükler çeker, kendilerini yahut tabipleri suçlama eğiliminde olurlar. Doktor tanıya yönelik gerekli araştırmayı yapmalı, sorunu yavaşça lakin tüm boyutlarıyla aileye aktarmalı, sabırlı olmalı ve tedavi planına aileyi de dahil etmelidir. Tedaviden fazla meseleyle başa çıkma teknikleri üzerinde durulmalı, yapıcı olmalı ve bir plan doğrultusunda hareket edilmelidir. Aileye birçok defalar tıpkı açıklamaların yapılması gerektiği unutulmamalıdır.
Uzun müddetli ağır terapi programları nedeniyle evladın topluluktan kopması, doğal toplumsal gelişiminin geri kalması sık gözlenen bir derttir. Terapi programlarının yaz kampları, mesken içi aktiviteler ve mektep içi terapi ile günlük yaşama entegre edilmesi gerekir. Tedavinin yoğunluğu aileyi marazdan çok yıpratmamalı, aileye yük olmamalıdır. Hastane yahut kişisel fizyoterapi merkezlerine yıllarca taşınan çocuklarda ve ailelerde vakit içinde hayal kırıklığı, topluluk hayatına yabancılaşma ve anksiyete nörozu oluşur. Tedavi tonusun postüral karşılıkların nöral nizamın riskli bağımsız mobiliteamaçları normalizasyonu aktivasyonu(stabilite) aktifliğini bebekte sp'yi kazanmak ılkel reflekslerin stabilite arttırmak önlemek motor uyumu inhibisyonu kazanıldıktan sonra adaptif karşılıkları sp'li bebekte arttırmak otomatik hareketin organize etmek hareketi muhabere becerilerini reaksiyonların ve (mobilitenin) düzeltmek düzeltmek olağan hareket aktivasyonu zekayı arttırmak paternlerinin fasilitasyonu
Tedavi pozisyonlama, duysal ikaz terapistin pozisyonlama duysal ve refleks ikaz aktiviteleri tutma, duysal uyarısı, ve refleks pasif hareket paternleri canlı hareketin evladın denetimi noktaların kolaylaştırılması.
Rehabilitasyonun planlanması Rehabilitasyon üç yanda planlanır: evladın ayağa kaldırılması, mobilizasyonu ve deformitelerin önlenmesi. Terapi programında fonksiyonel emeller doğrultusunda uygulanacak egzersiz, ortez ve sair aktiviteler saptanır. Terapist günlük hayat aktiviteleri üzerine ağırlaşmalı ve tüm egzersizleri bu aktivitelere yönelik formda planlamalıdır.Uygulanan terapinin gayeleri ailenin istekleri doğrultusunda net olarak belirlenmeli ve bu gayelere ulaşma müddetleri bilinmelidir. İstenilenSürede bu amaçlara ulaşılamazsa terapi planı tekrar gözden geçirilmelidir. Doktor ve terapist arasında verimli işbirliği kurulabilmesiİçin hastanın tanısı, ailenin durumu, motor bozukluklar fonksiyonel emeller, dikkat edilecek hususlar ve terapi programı yazılı olarak Belirtilmelidir.
Terapinin planlanmasında rehabilitasyon doktoruna düşen hizmet :
1. Beklenilen prognoz doğrultusunda terapi ile elde edilecek maksat belirlenir. Örnek: bağımsız ayakta durma fizyoterapi seansları mümkünse hastane noktasına konutta ve mektepte sürdürülmelidir. Terapi prosedürleri var olan kapasitenin hudutları içinde fonksiyonu
Arttırmayı hedeflemelidir.
2. Bu emele ulaşılması beklenen vade saptanır.
Örnek: 4 hafta
3. Uygulanacak teknikler saptanır. Örnek: ayakta durma bacası, gövde istikrarını arttırıcı egzersizler
4. Sonuç kıymetlendirilir. Fizyoterapi başarılı değilse ek teşebbüsler planlanır.
Terapi formülleri
Fizyoterapi usulleri iki kümede incelenir.
Bunlardan birincisi germe ve güçlendirme egzersizlerini içeren konvansiyonel egzersiz programları,
İkincisi ise nörofasilitasyon teknikleridir. Hangi tekniğin daha tesirli olduğu, kaç yaşında başlanıp ne sıklıkta uygulanması gerektiği ve sonuçların ne biçimde ölçülüp değerlendirileceği hala tartışmalıdır. Seçilen metot aileye kesinlikle öğretilmeli ve aile egzersiz programını meskende uygulamalıdır.
Konvansiyonel formül konvansiyonel egzersiz programları eklem hareket açıklığına yönelik faal ve pasif egzersizler, güçlendirici egzersiz programları ve kardiyovasküler kapasiteyi arttırıcı egzersiz programlarından oluşur.
Eklem hareket açıklığını arttırıcı ve kasları güçlendirici egzersizler evladın tüm hayatı boyunca uygulanmalıdır. Mahsusen cerrahi teşebbüs sonrası güzelleşme devrinde, kontraktür riskinin arttığı süratli büyüme periyotlarında ve tekerlekli iskemle kullanan tüm vücut tutulumlu çocuklarda bu egzersizler büyük ehemmiyet taşır. Kontraktür gelişimini engellemek için germe egzersizlerinin aileye de öğretilmesi ve nizamlı bir formda uygulanması gerekir. Gelgelelim ağır tutlumlu çocuklarda çok ağır germe egzersizlerine karşın kontraktür gelişimi engellenemeyebilir.
W halinde oturma, diz üstü oturma üzere evladın rahat ettiği oturma konumları önlenmemelidir. Konvansiyonel teknikte germe egzersizleri kıymetli bir mekan fiyat.
Güçlendirici egzersizler oyun aktiviteleri içinde yaptırılmalıdır. Erken çocukluk devrinden itibaren güçlendirici egzersizlere başlanmalıdır.
Moral anteversiyonu ve kalça çıkığını arttırmaz, bilakis femoral anteversiyonu olan evlatlar bu halde oturmayı tercih ederler. Evladı aksi tarafta zorlamak oturmasına ve ellerini rahat kullanmasına beis olacağından daha zararlıdır.
Yalnızca germe ve gece atelleri kontraktür oluşumunu engellemez, kaslar hem spastik hem de zayıf olduğu için güçlendirici egzersizler de uygulanmalıdır. Güçlendirici egzersiz programı spastisiteyi azaltıcı cerrahi teşebbüslerden sonra kesinlikle ağırlaştırılmalıdır.
Mahsusen tekerlekli iskemlede oturan çocuklarda spor faaliyetleri kontraktürleri ve tutukluğu azaltmaktadır. Nörofasilitasyon usulleri Merkez hudut sistemine çeşitli metotlarla gönderilen duysal ihtarların refleks olarak motor cevap oluşturduğu bilinmektedir. Sp'de ağır olarak kullanılan nörofasilitasyon tekniklerinin tümü bu prensibe dayanan gelgelelim farklı ikaz durum ve modaliteleri uygulayan terapilerdir. Tüm tekniklerin umumi hedefi kas tonusunu sıradanlaştırmak,
Gövdede ileri istikrar reaksiyonlarını geliştirmek ve alışılagelmiş hareket paternlerini fasilite etmektir.
Bobath nörodevelopmental terapi (ndt) Yerkürede en sık kullanılan prosedürdür. Evlat spastisiteyi azaltmak gayesiyle sınırlı postürlerde pozisyonlanır. Bu konumlara rıp (refleks inhibitör pozisyon) denir. Daha sonra olağan hareket hissini geliştirmek için makul refleks ve reaksiyonlar uyarılır. Terapistler ikazları gövdedeki anahtar denetim noktalardan verirler. Bu ihtarlar sonucu baş ve gövde denetimini sağlayan refleksler ortaya çıkar. Bebeklik devrinde terapi konut ortamında ailenin manipülasyonuna dayanır, aileye pozisyonlama W stilinde oturmak kıymetli bir deformiteye neden olmaz, bu biçimde oturan evlat ellerini rahat kullanmakta ise engellenmemelidir.
Bobath topları
Bebeği spastisiteyi azaltıcı ve kontraktürleri önleyici durumda tutma öğretilir. Çocukluk periyodunda ise pozisyonlama günlük ömür aktivitelerinde devam ettirilir. 1940'larda bu sistem birinci geliştirildiğinde
Sıradan evladın gelişim eğrisi takip edilmeye çalışılmış ve sp'li evladın tüm motor gelişim basamaklarından geçmesi gerektiği savunulmuştur.
Kimi terapistler sırasıyla dönme, oturma, dizüstü durma, emekleme, ayakta durma ve en son aşamada yürüme biçiminde bir sıra izlemek gerektiğine inanmış ve başını tutamayan evlatların oturmasını, oturamayan evlatların çok isteseler de ayakta durmalarını önlemeye çalışmışlardır. Gelgelelim geçtiğimiz onyıllarda bu tavrın yanlış olduğu ve potansiyeli olan tüm evlatların yardımcı cihazlar kullanılarak ayağa kaldırılmasının daha yararlı olduğu bobath'ın kendisi tarafından da kabul edilmiştir. Evladın mümkün olduğunca mobilize olmaya teşvik edilmesi ve terapinin buna yönelik olarak planlanması gereklidir.
Vojta sistemi
Vojta tekniği de bobath prensibine benzeri bir varsayımdan kaynaklanır. Vojta refleks sürünme ve dönme için sırtüstü ve yan konumlarda 18 tetik nokta belirlemiştir. Bu refleks hareketlerin sistemli formda uyarılmasıyla merkez had sisteminde sıradan gelişim sağlanabileceği öne sürülmektedir. Bu usulle evlat anormal hareketler noktasına sıradan hareket paternlerini öğrenebilir. Vojta prosedürü umumide bobath formülüne benzemekle birlikte ihtar durumları ve ikaz tekniği
Açısından farklılıklar gösterir. Vojta metodunda terapi konutta ana tarafından günde 4-5 defa yapılmalı ve bir yıl içinde sonuç alınamayan vakalarda terapi durdurulmalıdır.
Bobath yolunda top, salıncak üzere aletler yardımı ile istikrar refleksleri uyarılmaya çalışılır. Vojta prosedüründe refleks dönme
Çalışması vojta metodu pratiği
Iş-uğraşı terapisi
Evladın yaşına iyi el becerilerini geliştirmeyi maksatlar. Evlat bir yaş civarında kaşık tutarak beslenmeye ve ince beceri gerektiren oyuncaklarla oynamaya başladığında terapi planlanır. Terapi seanslarında evlada yaşına münâsib ferdî sorumluluk gerektiren aktiviteler (giyinme, yıkanma, diş fırçalama üzere ) öğretilmeye çalışılır. Evlat bunları bağımsız olarak
Yapamayacak olsa bile en azından bir kısmına yardımcı olması istenir.
Iş-uğraşı terapisinde en sık ayres duysal entegrasyon terapisi kullanılır.
Ayres tekniğinde evlatların ekstremitelerinden gelen duyusal girdilerin merkezi hudut sisteminde algılanma ve yorumlanma kusuru terapistin sistemli ikazlarıyla giderilmeye çalışılır. Bu sayede evlatların motor hareket planlama becerilerini geliştirecekleri varsayılır.
İletişimsel eğitim
Peto'nun geliştirdiği bu prosedürde terapi seanslarını iletişimci denilen hususî insanlar yönetir. İletişimci tıp, psikoloji, eğitim, fizik tedavi açılarından 4 yıllık bir eğitim gördükten sonra bu programı yürütür. Sistem eğitime ve maksimum bağımsızlığın geliştirilmesine dayalıdır. Evladın eğitimi, fizyoterapisi ve iş-uğraşı terapisi tıpkı kişi tarafından küme içinde uygulanır. Kişisel bir teknik olmayıp prensipler mevcuttur. Öğrenme eforu evlattan gelmeli ve evladın gereksinimlerine nazaran belirlenmelidir. Evlat kendisi için en makul olan usulü kendisi bulmalıdır, buna ortofonksiyon denir.
At binmeyi taklid eden cihazlar yardımıyla hipoterapiden yararlanılabilir.
Yüzme sp'li evlatta güçlenmeyi ve spastisitede azalmayı sağlayan kıymetli bir spordur.
Spor ve rekreasyon
Sp'li evlatta aktifliği gösterilmiş rekreasyonel terapi tekniklerinden biri at binme başkası ise yüzmedir. At binme memleketimiz koşullarında çok mümkün olmamakla birlikte baş denetimi ve gövde istikrarını arttırdığı, kas tonusunu olağanlaştırdığı gösterilmiştir. Başkaca evlatta kendine inanç hissini da geliştirmektedir. Yüzmeye havuz içi kolay egzersizlerle başlamalıdır. Tüm vücut tutulumlu olgularda kas tonusu ve kontraktür gelişimi üzerine olumlu tesirleri vardır. Hemiplejik ve diplejik sp'de ise buna ek olarak hem kasları güçlendirir, hem de kardiovasküler kapasiteyi ve yürüme aktifliğini arttırır.
Yaşa nazaran rehabilitasyon amaçları
Birinci dört yılda fizyoterapi ve ortez tasarrufu, 46 yaş arası cerrahi, mektep çağında ise (7-18 yaş) eğitim ve psikososyal gelişim eforları kıymet kazanır. Sekiz yaş sonrası ağır fizyoterapinin aktifliği tartışmalıdır. Bu periyoda kadar geçen vadede kazanılması beklenen mobilizasyon maksatlarına ulaşılmış olması gerekir. Bundan sonra daha çok muhabere, mental beceriler ve rekreasyon üzerinde durulmalıdır.
Erken teşebbüs (early intervention) bebeklik devrinde başlanan erken fizyoterapinin dimağ hasarını düzeltebileceği öne sürülmekle birlikte yararı kanıtlanmamıştır. Bobath çok erken terapinin problemli olduğunu zira evlatta sp tanısının 4 ay altında konulamadığını Ve 8 aydan evvel de pek m ümkün olmadığını belirtmektedir. Erken teşebbüs kapsamı altında çeşitli tedavi formülleri denenmektedir. Belir özürlüler Olimpiyatları'ndan görünüm bebeklik periyodunda egzersizler anaya öğretilir lenmiş bir erken teşebbüs tekniği olmamakla birlikte yeniden de gelişim geriliği görülen bebekleri erkenden tanımak ve terapiye başlamak önerilmektedir.
Aile ve bakıcın erkenden eğitilmesi uzun devirde anne-babanın evladın durumunu kabullenmesini ve meselelerle başa çıkma konusunda uğraş göstermesini kolaylaştırır. Ebeveynin yapıcı davranışının evladın fonksiyonel gelişimini hızlandırdığı gösterilmiştir. Bebeklik devri bu periyotta maksat ana bebek münasebetini geliştirmek, validenin bebeğe bakabilmesini kolaylaştırmak ve bebeğin nöromotor gelişimini hızlandırmaktır. Bebeğin muhitini araştırabilmesi ve öğrenme
Sürecini hızlandırabilmesi için mobiliteyi arttırıcı birçok teknik geliştirilmiştir. Bu teknikler erken teşebbüs programı içinde aileye öğretilmelidir.
Çocukluk periyodu bu devirde oturma istikrarına yönelik destekler verilmeli, gerekli ortezler yaptırılmalı, mobilizasyon ve mümkünse ambülasyon sağlanmalıdır. Mektep çağına gelen evlatta eğitim gereksinimi üzerinde durulur ve mektepteki hoca ile işbirliği yapılır. Evladın mektepteki aktivitelerine yönelik oyun ve sefalı faaliyetlerde bulunması özendirilmeli ve evlat bu tarafta hazırlanmalıdır.egzersizler vakit alan ve toplumsallaşmayı inhibe eden fizyoterapi seansları alanına oyun
Aktiviteleri içinde yapılmalıdır.
Ergenlik devri
Bu periyotta ergenin bağımsızlığını kazanabilmesi için çevre ve mesleksel rehabilitasyona yük verilmelidir. Başkaca toplumsal yaşama entegrasyon için ruhsal destek sağlanmalıdır. Bebeklik periyodunda ananın evlatla çalışması çocukluk periyodu ergenlik devrinde güçlendirici egzersizlere ek olarak spor aktiviteleri de özendirilmelidir.
Terapi sonuçları
Hafif spastik hemiplejili çocuklarda tedavi yapılsın yahut yapılmasın evlatta gelişme gözlenir. Daha ağır tutulumlu spastik olgularda terapi sonrası daha düzgün bir yürüme ve daha az kontraktür gelişimi sağlanabilir. Fakat atetozlu hastalarda istemsiz hareketlerin önlenmesi bakımından fizyoterapi çok faal olamamaktadır.
Fizikî sorun ruhsal gelişimi olumsuz etkilemekte ve tüm aileyi bir ömür uzunluğu ilgilendirmektedir. Aileler daima desteğe gereksinim hisseder, sorunu manaya ve kabullenme aşamasında güçlükler çeker, kendilerini yahut tabipleri suçlama eğiliminde olurlar. Doktor tanıya yönelik gerekli araştırmayı yapmalı, sorunu yavaşça lakin tüm boyutlarıyla aileye aktarmalı, sabırlı olmalı ve tedavi planına aileyi de dahil etmelidir. Tedaviden fazla meseleyle başa çıkma teknikleri üzerinde durulmalı, yapıcı olmalı ve bir plan doğrultusunda hareket edilmelidir. Aileye birçok defalar tıpkı açıklamaların yapılması gerektiği unutulmamalıdır.
Uzun müddetli ağır terapi programları nedeniyle evladın topluluktan kopması, doğal toplumsal gelişiminin geri kalması sık gözlenen bir derttir. Terapi programlarının yaz kampları, mesken içi aktiviteler ve mektep içi terapi ile günlük yaşama entegre edilmesi gerekir. Tedavinin yoğunluğu aileyi marazdan çok yıpratmamalı, aileye yük olmamalıdır. Hastane yahut kişisel fizyoterapi merkezlerine yıllarca taşınan çocuklarda ve ailelerde vakit içinde hayal kırıklığı, topluluk hayatına yabancılaşma ve anksiyete nörozu oluşur. Tedavi tonusun postüral karşılıkların nöral nizamın riskli bağımsız mobiliteamaçları normalizasyonu aktivasyonu(stabilite) aktifliğini bebekte sp'yi kazanmak ılkel reflekslerin stabilite arttırmak önlemek motor uyumu inhibisyonu kazanıldıktan sonra adaptif karşılıkları sp'li bebekte arttırmak otomatik hareketin organize etmek hareketi muhabere becerilerini reaksiyonların ve (mobilitenin) düzeltmek düzeltmek olağan hareket aktivasyonu zekayı arttırmak paternlerinin fasilitasyonu
Tedavi pozisyonlama, duysal ikaz terapistin pozisyonlama duysal ve refleks ikaz aktiviteleri tutma, duysal uyarısı, ve refleks pasif hareket paternleri canlı hareketin evladın denetimi noktaların kolaylaştırılması.
