Ses Ve Dİyafram

Ses Ve Dİyafram ses kaydının jurnal yaşantımızdaki önemi nedir SES VE DİYAFRAM SÖYLEV VE SUSMALAR Oyunda aktarırken söylev değin susmalar da önemlidir Susmalar sözcükleri kümeleştirir, sözcük kümelerini birbirinden ayırır Jurnal yaşamda da çok kayda değer olan susma, sahne üzerinde de anlamın aktarılması için doğaüstü önem taşımaktadır Susmaların önemini bir misal üstünde görelim MISAL: Çalış baban gibi eşek olma! Susma, noktasını değiştirdiğimizde tümcenin yüklendiği anlam büyük ölçüde değişir Çalış baban gibi, eşek olma!ve Çalış, baban gibi eşek olma!cümlelerinde susma yeri değiştirildiğinden içerdiği kasıt da değişir Oyun metnini parçalara bölerek okumak oyuncuyu sözcükleri yorumlamaya, böylelikle de sözcüklerin içeriklerini, anlamlarını, özünü anlamaya zorlar Oyuncu sahne üzerinde her söylediği sözün özüm: inmeye çalışarak anlamını yakaladığı takdirde; konuşmasında biçim yönünden bir incelik, içerik yönünden de bir tutarlılık ve derinlik yakalar Oyuncu metni anlamadığı ve noktalamaya dikkat etmediği sürece başarılı olamaz Bunun için yapılacak ilk iş, metni ölçü ve parçalara bölmek, susma yerlerini saptamaktır Şu Anda bunu bir örnek üzerinde görelim: ÖRNEK OTELLO Shakespeare OTHELLO Nasıl Karadeniz'in buzlu akıntısı ve sert cereyanı kesilmek nedir bilmeden doğruca Marmara ve Çanakkale'yi boylarsa, benim kanlı düşüncelerim de öylece mükemmel adımlarla ilerleyecek, katiyen geri bakmayacak, asla kuvvetten kesilip alçalarak aşka doğru gelmeyecek, ta büyük ve kudretli büyük bir intikam ve ne var ne değil hepsini birden yutuncaya değinGörüldüğü gibi, tek ve uzun bir tümceyle aleyhinde karşıyayız Bu uzun tümceyi susma yerlerini iyi saptamadan yeterli nefes almadan söyleme olanağı yoktur Kimi kelime kümelerinin hakkını tastamam belirlemek içten yerlerde nefes elde etmek gerekir Stanislawski parçayı şu şekilde bölümlemeyi önerir: OTHELLA Nasıl Karadeniz'in buzlu akıntısı ve sert cereyanı kesilmek nedir bilmeden doğruca Marmara ve Çanakkale'yi boylarsa benim kanlı düşüncelerim de öylece harikulade adımlarla ilerleyecek asla geri bakmayacak asla kuvvetten kesilip alçalarak aşka doğru gelmeyecek ta ama büyük ve kudretli büyük bir intikam ne var ne yok hepsini aniden yutuncaya kadar!Bu bölümlemeyi yaptıktan sonradan birincil düşüneceğimiz Shakespeare'in noktalama işaretlerine verdiği önemdir Bu metinde her noktalama işaretinin kendine tarafından bir anlamı ve önemi vardır Tonlamalar, bu anlamları yakalamaya karşın yapıl¬madığı sürece tekstin amacına ulaşılamayacak, izah etmek istenen seyirciye yeterince anlatılamayacaktır Noktalama işaretlerine bahşedilen tartma, susmanın biçimini de saptayacaktır SUSMALAR Stanislawski sahne üzerinde iki cins susma olduğunu belirtir: Mantıksal susma ve psikolojik susma Stanislawski mantıksal susma yerleri noktalama işaretleriyle; psikolojik susma yerleri belirlenecektirder Mantıklı susma söz öbeklerini, metnini bütün tümcelerini makinemsi bir yoldan biçimlendirerek anlamı kolaylaştırırken psikolojik susmalar düşüncelere, sözcüklere hayat katar sonuç olarak şunu söyleyebiliriz: Mantıklı susmadan yoksun oyun metni oyunu anlaşılmaz ayla, psikolojik susmadan yoksun oyun metni oyunu yaşamazbir hale getirir Şunu unutmayın sakın: Mantıksal susma aklımıza, psikolojik susma duygularımıza yöneliktir ITICI SESLER Katı, kulak tırmalayıcı, hırıltılı, tiz, burundan meydana çıkan buharlı, çok yumuşak biçimden mahrum sesler rahatsız edici seslerdir İyi bir çalışmayla bu nesil ses kusurlarından kurtulmak mümkündür Bunun için de uyumlu çalışmak ve zaman ayırmak gerekir Örneğin bir roman, bir tekerleme temrini alın, bir kalemi ağzınıza yatay olarak koyun ve öylece bir saat okuyun Sesinizi yükseltin, alçaltın Bunu bir antrenman gibi düşünün, uyumlu olarak çalışın Temrinleri ve tekerlemeleri çalışın Bol bol okuyun DİYAFRAMDAN SOLUNUM En güzel ses, hiç bir zaman baskı olmadan çıkan sestir Oyun esnasında sözcük ve cümleleri farklı tonda ve vurguda söylemek büyük bir yanlıştır Oyuncular için en dürüst soluma diyaframdan solumadır Mutlaka ve mutlaka diyafram solunumu kullanılmalıdır Ahenkli olarak yapılan egzersiz ve temrinlerle diyaframı geliştirmek mümkündür Size şöyle bir örnek vereyim; hiç spor yapmayan, önem kaldırmayan yani uyumlu olarak çalışmayan ir' insanın atletik bir vücudu olabilir mi? Olamaz Oyunculuk da böyledir, sürekli temrin ve diyafram çalışması yapmadan iyi bir diyafram kullanımına ulaşamazsınız Bunun için yapacağınız tek bir şey var; hedeflemek, kastetmek ve kastetmek Diyaframdan solunum yaparken akciğerlerimizin daha alçak loplarını etkili şekilde uygulamak suretiyle, kaburga kemiklerinin alt hizasından açık havada itilecek şekilde nefes alabilmeyle çalışılır Önce çok derin edinmek kaydıyla arda arda 34 soluma yapın Göğüs kafesiniz ve omuzlarınız yukarı dürüst kalkarsa hatalı nefes almışsınız demektir Diyafram nefesini daha iyi anlayabilmek için düz bir zeminde yere sırt üstü uzanın Hızlı ve kısa aralıklarla sadece ağızdan solumaya başlayın Yerde nefes alırken dikkat edeceğiniz şey, göğüs kafesinin bittiği yerden karından gözlemlenen bir hareket söz konusu mu? Bunu anlayışlı olmak için iki elinizle göğüs kafesinizin üzerine hafifçe bastırın veya diğer bir arkadaşınızdan iki eliyle göğüs kafesinizin üzerine bastırmasını rica edin Şimdi aynı solumayı göğsünüzün alt kısmına doğru yapın Diyaframdan nefes alıyor musunuz dikkat edin Üzülmeyin diyaframdan nefes alamadıysanız başka bir önerim daha var, çünkü diyafram nefesini öğrenme, bazı millet için sanıldığından zordur Derhal sırt üstü düz konumda uzanmış durumdasınız Nefesinizi tutun, bu halde kamınızı içeri ve dışarı itin Nefes almadan bunu gerçekleştirebiliyor musunuz? Cevabınız evet ise şimdi karnınızı dışarı itin, nefes verirken kamınızı içeri çekin Bu yolla diyaframdan solumayı öğrenebilirsiniz Bunu defalarca tekrarlayın Diyaframdan içten nefes alma şeklinizin otomatikleşmesi gerekmektedir Bir oyuncu olarak tekrar tekrar için bilinçli olarak nefesimizi teftiş etmeliyiz Alışılmışlık kazanıncaya değin iki hafta bu çalışmaları tekrarlayın Günde en düşük kırk dakika çalışın Çalışmalarda başarılı yapabilmek için egzersiz öncesinde midenizin 13'ünün manâsız olmasına dikkat ediniz Diyaframdan nefes alma, yukarıda önerilenler doğrultusunda sürekli ve ahenkli yapıldığı sürece alışılmışlık haline gelecek, otomatikleşecektir Zamanla diyaframınızı kullanmayı ve aldığınız nefesi iktisaslı ve uzun sürede kullanmayı öğrenmelisiniz Örneğin bir oyunda oynuyorsunuz ve üç sayfalık bir tiradınız var; eğer diyaframınızı iyi kullanabiliyorsanız, takılmadan, zorlanmadan ve tekstin içerisindeki anlatımı yakalayacak şekilde oynayabilirsiniz Lakin farz edin ki, diyafram kullanmanız zayıf Düşüncesiz yerde nefes alıp vereceksiniz ve tekstin altından kalkmanız zorlaşacaktır DİYAFRAM NEFESİNDE UYARI EDİLECEK AL TIN KURALLAR 1 Nefes alırken derin, sık, tez, düzenli, gerilmeden, gürültüsüz alıp vermeyi öğrenmelisiniz 2 Nefesinizi elbette burnunuzdan alıp, ağzınızdan vereceksiniz 3 Nefesinizi alış, tutuş ve veriş zamanlamanız 1 4 2 formülüne yerinde olmalı 4 Yani nefesinizi 2 saniyede almışsanız 8 saniye içinde tutacak ve 4 saniyede vereceksiniz 5 Nefes alırken akciğerlerinizi zorlayınız Nefesi uzun zaman alıp tutmayı öğreniniz 6 Aniden pozitif alınan oksijen baş dönmesine yol açabilir 7 Maksat ciğerleri büyütmektir Fakat ciğerler aniden büyümez İdeal bir diyafram nefesi kısa sürede oluşturulamaz Çalıştıkça diyaframınızın geliştiğine şahitlik edeceksiniz 8 Eğer gırtlağı artı sıkarak havayı, tutmaya kalkarsanız gırtlak yorulur Ses bozulmaya başlar 9 Konuşmaya başladığınızda aldığınız hava bir çırpıda boşalıp bitmemelidir Aynı havayı en uzun süre kullanmayı öğrenin Ama bu sırada kasılmamalı ve gırtlağın kapanmasına neden olamamalıyız Yoksa hırıltıdan başka bir şey çıkaramayız SES TEMRİNLERİ UYGULAMA 1 SOLUK TUTMA ÇALIŞMASI 1 Derin derin nefes alın Nefesinizi dayanabileceğiniz kadar tutun 2 Derin derin nefes alın; Gırtlağınızı açık tutun Kısa kısa ve kesik kesik soluma yapın Ciğerleriniz dolu iken karın bölgelerinizdeki harekete uyarı edin 3 Derin derin nefes alın Bir parmağınızla dudağınızı tutun ve üf1er gibi yapın Havanın çıkardığı ısıyı hissedin yeniden nefes alın, aldığınız nefesi bir mum ateşini hafifçe üf1üyor gibi dışarı arın 4 Kalın, orta ve ince sesinizi belirleyin ve nefes alın PAPAPA sözcüğünü düşük sesle, mümkün olduğu kadar az nefes harcayarak yapabileceğiniz en uzun sürede tekrarlayın Daha Sonra benzer temrini yüksek sesle yapın UYGULAMA 2 Diyaframdan derin bir bitik alın Aldığınız soluğu 'f ile en uzun sürede 1 Ateşi üf1er gibi 2 Çiçeği koklar gibi 3 Köpek gibi havlayarak 4 Korkarak ve bunun gibi değişik duygular kullanarak dışarı veriniz UYGULAMA 3 (s) ünsüzünü aşağıdaki gösterildiği gibi sürekli, zayıf, kaslı boşaltılması 1 ssssssssssssssssssss 2 s s s s s s s s s s 3 sss s ssss s 4 s S S S S S s s s s S S S sss S S s KULLANIM 4 Önce kısık sonradan yüksek sesle aşağıdakileri tekrarlayınız ah, oh, uh, ıh, eh, oh, üh, ih hah, hoh, huh, hıh, heh, hoh, ahah, ohoh, uhuh, ıhıh, eheh, ühüh, ihih, hahhah,ohoh,huhuh BAŞVURU FORMU 5 Aşağıdaki sesleri çıkartarak kahkaha atmaya çalışınız Kahkah, kahkah, kühküh, kihkih, kuhkuh, kıhkıh, kehkeh, BAŞVURU FORMU 6 Hop hecesini tek nefeste yavaş, bağırarak, kızarak, sevinerek, gülerek, acı çekerek tekrarlaynız BAŞVURU 7 Aşağıdaki uygulamayı; 1 5 metre İlerideki biri duyacak şekilde 2 20 metre ilerideki biri duyacak şekilde 3 100 metre ilerideki biri duyacak şekilde 4 200 metre ilerideki biri duyacak şekilde 5 500 metre ilerideki biri duyacak şekilde 6 1000 metre ilerideki biri duyacak şekilde, yüksek sesle tempolu tekrarlayınız: pa, pe, pi, po, ba, be, bi, boKULLANIM 8 Dudak kaslarınızı tamamen gevşetmeye çalışın Çenenizi iyice açın, dilinizi serbest bırakın Hafiften hızlıya doğru tempolu soluyun Aldığınız hava, üflermişsiniz gibi ağzınızdan çıksın 5 dakika bu işlemi sürdürün KULLANIM 9 Ağzınız kapalı, ayakta tepede olan durun Burnunuzdan çıkan havayla mmmmmmdeyin Bunu 5 dakika tekrarlayın BAŞVURU FORMU 10 Derin nefes alın, soluğunuzu itebileceğiniz en uzaktan noktaya fırlatın ve BOB deyin Uygulamayı 5 dakika tekrarlayın BAŞVURU FORMU 11 Derin nefes alın ha, ho, hu, ha, ho, huhecelerini bir tempo dahilinde, hızlıdan yavaşça ya da yavaştan hızlıya tekrarlayın 5 dakika sürsün BAŞVURU 12 Derin nefes alın Ahhecesini fısıltıyla başlayarak çıkabileceğiniz en üstteki sese değin çıkarak tonlayın Benzer temrini daha sonra en üst noktadan en pes noktaya kadar indirin KULLANIM 13 Yakacağınız bir mumu dudağınızın yakınında tutun Sesli harfleri sırasıyla kullanın: a, e, ı, i, o, ö, u, ü Kaynak: Yılmaz Arıkan'ın Sahnede Bana Da Yer Açın kitabı