Sesin Madde ile Etkileşimi

SESİN MADDE İLE ETKİLEŞİMİ

Ses kaynağından meydana çıkan ses dalgaları bir engele çarptığında yani madde ile karşılaştığında ışıkta olduğu gibi maddeden yansıyabilir, madde tarafından soğrulabilir veya maddeden geçebilir

1 Sesin Yansıması:
Seste ışık gibi yansıma özelliğine sahiptir Ses kaynağından çıkan ses dalgalarının bir yüzeye çarpıp geldiği ortama geri dönmesine sesin yansıması denir Sesin yansıması için kullanılan yüzeyin ışıkta olduğu gibi akıcı ve pürüzsüz olması gerekir Fakat yansımanın olabilmesi için yüzeyin aydınlık olmasına gerek yoktur
Sesin yansıması olayında, ışığın yansıması olayında olduğu gibi yansıma kanunları geçerlidir Yani yansıtıcı yüzeye gelen ses dalgası, yüzeyin normali ile eşdeğer açı yapacak şekilde yansır Yansıma olayında her zaman gelme açısı yansıma açısına eşittir
Yansıma olayında ses kaynağından çıkan ses dalgalarının çarptığı yüzeyin akıcı ya da pürüzlü olması, yüzeyden yansıyan ses dalgasının miktarını değiştirmez Yüzey düzgün ve pürüzsüz ise yansıma akıcı olacağı için ses dalgaları benzer doğrultuya gönderilir ve o doğrultuda ses şiddeti artar ve ses daha net duyulur Yüzey pürüzlü ise yansıma dağınık olacağı için ses dalgaları farklı doğrultulara gönderilir ve (bir doğrultudaki örneğin kulak doğrultusundaki) ses şiddeti azalır
(Yansıtıcı yüzey olarak akıcı ve pürüzsüz yüzey kullanıldığında sesin daha net duyulmasının nedeni, sesin o yüzeyde akıcı yansımaya uğramasıdır)

ANEKDOT:
1 Metrodaki trenin sesinin uzakta duyulması sesin yansıması ile ilgilidir Trenin sesi
trenden daha hızlıdır ve trenin sesi metronun duvarlarından yansımıştır
2 Sınıfta iken koridordaki ses dalgaları havada ilerlerken koridorun duvarlarına çarpar Bu ses dalgalarının bir kısmı duvara girer ve onun içinde yol alır Duvarda ilerleyen ses, duvardan çıkar ve bitmiş sınıftaki havada ilerleyerek kulağa kazanç Duvar sesin bir kısmını soğurduğu için sesin şiddeti derslik içerisinde azalır
3 Koridorda bağıran bir kişinin sesinin ayrıca kendisi aracısız keza de duvarlarda yansıması yayılır
4 Abes odada çıkarılan ses şiddetlenmiş olarak duyulur Şiddetli duyulan sesler, odaya eşya yerleştirildiğinde aynı şiddetle duyulmaz Çünkü manâsız odada ses dalgalarının bir kısmı odanın duvarlarına çarpar ve yeniden odanın içindeki havada yansır Bu yansıma tıpkı bir lastik topun duvara çarpıp geri dönmesi gibidir
5 Yansıma olayında kullanılan yansıtıcı yüzey konumu değiştirilerek;
• Ses istenilen yöne yönlendirilebilir
• Sesin daha uzak duyulması sağlanabilir
• Sesin yansıma yönü değiştirilince duyulma mesafesi değiştirilir
6 Banyo gibi bölümlerde yansıtma özelliği artı olan malzemeler kullanıldığı için ses daha pozitif yansır
7 Spor salonlarında ses yansıması artı olur Salondaki sert ve düz yüzey ses enerjisinin büyük bir kısmını yansıtır
8 Ses 340 msn şipşak yayılır Bir binanın önünde oluşan sesin binanın ardından duyulmasının nedeni, sesin ast binalardan yansımasıdır
9 Sesin bölüştürme özelliğinden yararlanılarak okyanusların derinliği ölçülebilir
10 Tahta, üzerine düşen ses dalgalarının tamamına yakınını yansıtabilme özelliğine sahiptir

2 Yankı Olayı:
Ses dalgalarının sert bir yüzeye çarpıp kaynağına geri dönmesine yankı denir Akustik olayının gerçekleştiğinin anlaşılabilmesi için ses kaynağı ile sesin çarptığı engel arasındaki mesafe hava ortamında en az 17 m olmalıdır
Ses kaynağından yayılan ses dalgaları keza ilk elden ayrıca de bir yüzeyde yansıma yani yankılanma sonucu kulağa kazanç Ses kaynağı ile yüzey arasındaki uzaklık 17 m ’ den daha az olursa kaynaktan yayılıp kulağa gelen ses ile yankılanma yani yansıma sonucu kulağa gelen ses birbirinden ayırt edilemez

NOT:
• Yankı olayı genelde büyük duvarlar ve vadilerde gerçekleşir
• Yankı olayının gerçekleşmesi için kullanılan yüzeyin sert yüzey olması gerekir
• İnsan kulağı 20 hertz lik frekanstaki sesleri algılayabilir
• X Vt 340 120 17 m

3 Sesin Soğrulması:
Ses kaynağından çıkan ses dalgaları katı bir yüzeye (engele) çarptığında ses dalgalarının bir kısmı yüzey kadar soğrulur, bir kısmı iletilir, bir kısmı da yüzey tarafından yansıtılır Ses dalgaları katı yüzeye çarptığında bir kısmı soğrulduğu için yüzeyin diğer tarafına iletilen ses dalgalarının şiddeti azalır
Maddelerin sesi soğurma özellikleri farklıdır Sert yüzeyli katı cisimlerin sesi soğurma özelliği olmayıp bu cisimler sesi yansıtırlar Yumuşak ve pürüzlü yüzeyler sesi daha fazla soğurabilirler
ANEKDOT: Bağlı odadaki TV sesinin duyulması, sesin soğrulup iletilmesi nedeniyledir

4 Ses Yalıtımı:
Ses dalgalarının maddeler göre (maddelerin ses dalgalarını) iletilme özelliği sayesinde çevremizdeki sesler duyulabilir Oysa fazla şamatacı ortamlarda ses dalgalarının şiddeti artı olduğu için bu ortamlar sağlık sorunlarına niçin olur bu nedenle fazla gürültülü ortamlarda ses yalıtımına ihtiyaç duyulur
Sesin yayılmasının önlenmesine ses yalıtımı denir Şamata, şiddetli ses olduğu için sesi geçirmeyen ya da daha eksik geçiren yani sesi pozitif soğuran izolasyon malzemelerinin kullanılması gürültüyü önler yani ses yalıtımı sağlar




ANEKDOT:
• Kar yağdığında ortam daha sessiz olur Bunun nedeni sesin kar kadar
soğrulmasıdır Kar baştan sona sesin yansıması azalır (Kar yokken asfalttan yansıyan ses etrafa yayılır Kar varken kar sesi soğurduğu için yansıma azalır)
• Sesin denetleme edilebilmesi için yansımasının, iletiminin ve soğrulmasının nasıl gerçekleştiğinin bilinmesi gerekir
• Binalar yapılırken ses yalıtımının sağlanması için duvarlar sıvanır ve duvarların arasına sesin soğrulmasını sağlayan ses izolasyon malzemeleri (köpük) konur
• Otomobil egzozlarındaki susturucular motor sesinin şiddetini eksilmek için kullanılır Susturucularda sıralı odacıklar yapılır veya sesi soğurcu maddeler kullanılır
• Ağaçlar, ortamdaki sesin soğrulmasını sağlar
• Odadaki eşyaların yumuşak ve pürüzlü yüzeye sahip olması sesi dağınık yansımaya uğrattığı için sesin daha pozitif soğrulmasını sağlar *