Şeyh Huseyin Ruhi Efendi Hz.leri Erzurum

İnsanları hakka davet eden onlara doğru yolu gosterip hakiki saadete kavuşturan ve kendilerine ''Sofyayı Aliyye'' denilen alim ve evliyaların 41sidir
Huseyin Ruhi Efendi Hasanı Basri Mahallesinde dunyaya gelmiştirDoğum tarihi bilinmemektedirKucuk yaşta Zincirli Hafız Efendiden okumaya başlamıştır1617 yaşlarında bugunku Irak'ın Suleymaniye Universitesinde Seyyid Abdulkadir Geylanı Hzlerinin Torunlarından olan Seyyid Ali(berzenci) Hzleri HulefasındandırBurda 22 yaşına Suleymaniye UN de Seyyid Ali(berzenci) efendi tarafından okutulmuşturIraktan Erzuruma donup ondan sonrada İstanbula giderek orada Muhammed Tevfik Bosnevi hzlerinde de bir muddet okurOrada da halveti Sulukunu alarak Erzuruma donerErzuruma dondukten sonra Zincirli Hafız Efendi kucuk kız kardeşini Huseyin Ruhi Efendiye verirHem hocası hemde kayınbiraderi olurHalvete(suluke)girerek tariken Kadiri Meşrebinde Melami ve Kadiri Berzenci kolundan icazet alarak bircok hamişin olan insanları tariki hakkı(hak yoluna) davet ve irşad etmişlerdirEkseri Evkatı İştihak(kendinden gecip dunyayı unutma) la gecerdiHaleti Sahve(uyanıklık)e gelince soyledikleri sozden istiğfarlar buyururlardıErzurumda bulunduğu muddet Osmanlı sultanlarının emriyle Hasanı Basri Mh de bir tekke bir hamam yatak(o gunku fakirlerin kalacağı yer) ve bir aşevi yaptırmıştırMuridanı na talimi zikrederdi
Huseyin Ruhi Efendi Hzleri buyurmuşlardır ki:Nuri Basiret(kalp gozu ile gormek nurundan)ten mahrum olan insanlar şairin sevgili bana benden yakındırAma işin tuhafı ben ona uzağım dediği gibi kendinden uzak olurlardıAmai mutlak(mutlak kor)ta kalan adamları elbette riyai Şemsi(guneş ışığını inkar ederlerBu bir istidadi ezeli(ezeli yetenek) meselesidir
Hz şeyh bilinmedik bir sebepten dolayı Erzurumu terki le İstanbula gelerek orada ikamet buyururlarErzurum Halkı boyle biliyorİşin aslı Sultan Abdulmecid han o zamanın ulemasından olan Muhammed Bosnevi Hz lerinden Huseyin Ruhi Efendiye bir mektup yazarak onu istanbula davet etmesini SoylerBunun Uzerine Muhammed Bosnevi Hzleri Huseyin Ruhi Efenidye Bir mektup yazarak onu İstanbula davet eder
Bu mektupta şoyle bir metinde gecmektedir:Allahu tealanın dostu olan veliler bu makamı şu 4 şeyi yapmakla elde etmişleridir: Dunyayı terk Ahireti Terk Varlığı terk ve kuru bilgiyi terkSuluk ilmide şu 4 esas uzerine kurulmuştur:Birincisi Allahu tealanın kulu kendisine cekmesidirİkincisi insanı doğru yola goturecek hocasıdırUcuncusu ilim ve irfandırDorduncusu nefs ile mucadele etmektir
Huseyin Ruhi Efendi bu mektubu aldıktan sonra yetiştirdiği Şeyh İsmail Sırrı Efendiye tekkeyi teslim ederek İstanbula gitmiştirİstanbulda ikamet buyurdularSultan Ahmet civarında Sultan Abdulmecithanın verdiği bir tekkede muridanını başına toplayarak neşrii tevhid ettirdiler
Nihayet burasını da terkedip Aksaraydaki hanesinde hali inzibada iken tekmili enfafı hayat etmiştir(hayatın nefeslerini tamaladı)
Huseyin Ruhi Efendi muridanları rivayetle anlatılır:Helati İstikrakından butun tuyleri dikenlenerek adeta bir aslan heybetinde gozuktuBir ferd muhabbetinden yakına tekarrub edemezdiFeha(comertlik)te ibzal derecesinde imişBu zatı velayetsimat(ermişlik izleri)omrunu mahviyatla gecirmiştirZaruret olmadıkca soz soylemez heryere nazarı hayretle bakabuyurduHanesinde mesnevi muteala okumayı cok sewerdiHarareti aşk(aşkın sıcaklığı) vucudu alilerini istila ettiği zaman hemen soğuk suyla ihtisal ederlerdi(yıkanırdı)
75 yaşında oldukları halde urided(soğuk) 35 derece iken yine ihtisal eder ve bundan muteessir olmazlardı311(miladi) 1893 hicri senesinde 80 yaşında iken izdihal buyurdularHanesi hariminde meftundurlarVefat edeceği zaman yerine halifesi Şeyh Tokadi İsmail Sırrı Efendi Hzlerini bırakmıştır

KAYNAK:Tarihcei Erzurum Mehmet Nusret Efendi(son)
Ahmet Fidan 138
SefinetulEvliya; c4, s80
İslam AlimleriAnsiklopedisi; c18, s145