Şeyh Hüseyin Ruhi Efendi Hz.leri Erzurum

İnsanları hakka ziyafet eden onlara doğru yolu gösterip gerçek saadete kavuşturan ve kendilerine ''Sofyayı Aliyye'' denilen alim ve evliyaların 41sidir
Hüseyin Ruhi Efendi Hasanı Basri Mahallesinde dünyaya gelmiştirDoğum tarihi bilinmemektedirKüçük yaşta Zincirli Hafız Efendiden okumaya başlamıştır1617 yaşlarında bugünkü Irak'ın Süleymaniye Üniversitesinde Seyyid Abdulkadir Geylanı Hzlerinin Torunlarından olan Seyyid Ali(berzenci) Hzleri HulefasındandırBurda 22 yaşına Süleymaniye ÜN de Seyyid Ali(berzenci) efendi tarafından okutulmuşturIraktan Erzuruma dönüp ondan sonrada İstanbula artan bir şekilde orada Muhammed Tevfik Bosnevi hzlerinde de bir müddet okurOrada da halveti Sülükünü alarak Erzuruma dönerErzuruma döndükten sonradan Zincirli Hafız Efendi ufak kız kardeşini Hüseyin Ruhi Efendiye verirHem hocası hemde kayınbiraderi olurHalvete(sülüke)girerek tariken Kadiri Meşrebinde Melami ve Kadiri Berzenci kolundan icazet alarak birçok hamişin olan insanları tariki hakkı(hak yoluna) ağırlama ve irşad etmişlerdirEkseri Evkatı İştihak(kendinden geçip dünyayı unutma) la geçerdiHaleti Sahve(uyanıklık)e gelince söyledikleri sözden istiğfarlar buyururlardıErzurumda bulunduğu müddet Osmanlı sultanlarının emriyle Hasanı Basri Mh de bir tekke bir hamam yatak(o günkü fakirlerin kalacağı yer) ve bir aşevi yaptırmıştırMüridanı na talimi zikrederdi
Hüseyin Ruhi Efendi Hzleri buyurmuşlardır fakat:Nuri Basiret(kalp gözü ile görmek nurundan)cilt mahrum olan millet şairin sevgili bana benden yakındırAma işin tuhafı ben ona uzağım dediği gibi kendinden uzak olurlardıAmai mutlak(mutlak kör)ta kalan adamları muhakkak riyai Şemsi(güneş ışığını inkar ederlerBu bir istidadi ezeli(ezeli kabiliyet) meselesidir
Hz şeyh bilinmedik bir sebepten nedeniyle Erzurumu terki le İstanbula gelerek orada ikamet buyururlarErzurum Halkı böyle biliyorİşin aslı Sultan Abdulmecid han o zamanın ulemasından olan Muhammed Bosnevi Hz lerinden Hüseyin Ruhi Efendiye bir mektup yazarak onu istanbula misafir etme etmesini SöylerBunun Üzerine Muhammed Bosnevi Hzleri Hüseyin Ruhi Efenidye Bir mektup yazarak onu İstanbula ağırlama eder
Bu mektupta şöyle bir metinde geçmektedir:Allahu tealanın dostu olan veliler bu makamı şu 4 şeyi yapmakla elde etmişleridir: Dünyayı terk Ahireti Terk Varlığı terk ve kuru bilgiyi terkSülük ilmide şu 4 esas üzerine kurulmuştur:Birincisi Allahu tealanın kulu kendisine çekmesidirİkincisi insanı doğru yola götürecek hocasıdırÜçüncüsü ilim ve irfandırDördüncüsü nefs ile uğraş etmektir
Hüseyin Ruhi Efendi bu mektubu aldıktan daha sonra yetiştirdiği Şeyh İsmail Sırrı Efendiye tekkeyi teslim ederek İstanbula gitmiştirİstanbulda ikamet buyurdularSultan Ahmet civarında Sultan Abdulmecithanın verdiği bir tekkede müridanını başına toplayarak neşrii tevhid ettirdiler
Nihayet burasını da terkedip Aksaraydaki hanesinde hali inzibada iken tekmili enfafı hayat etmiştir(hayatın nefeslerini tamaladı)
Hüseyin Ruhi Efendi müridanları rivayetle anlatılır:Helati İstikrakından bütün tüyleri dikenlenerek az kalsın bir aslan heybetinde gözüktüBir ferd muhabbetinden yakına tekarrüb edemezdiFeha(soylu davranış)te ibzal derecesinde imişBu zatı velayetsimat(ermişlik izleri)ömrünü mahviyatla geçirmiştirZaruret olmadıkça laf söylemez heryere nazarı hayretle bakabuyurduHanesinde mesnevi müteala okumayı çok sewerdiHarareti aşk(aşkın sıcaklığı) vucudu alilerini istila ettiği zaman anında soğuk suyla ihtisal ederlerdi(yıkanırdı)
75 yaşında oldukları halde ürided(soğuk) 35 derece iken yine ihtisal eder ve bundan müteessir olmazlardı311(miladi) 1893 hicri senesinde 80 yaşında iken izdihal buyurdularHanesi hariminde meftundurlarVefat edeceği vakit yerine halifesi Şeyh Tokadi İsmail Sırrı Efendi Hzlerini bırakmıştır

KAYNAK:Tarihçei Erzurum Mehmet Nusret Efendi(son)
Ahmet Fidan 138
SefînetülEvliyâ; c4, s80
İslâm ÂlimleriAnsiklopedisi; c18, s145 *