Şeytanla Münazara

BİR TARAFSIZLIK DENEMESİ

Ümit Şimşek


Şeytan kandıracak adam bulmakta hiçbir devirde zorlanmamıştır

O Mekke müşriklerine akıl verir, onlar da ibadet ediyoruz diye Kâbe’nin etrafında

çırılçıplak dolaşıp ıslık çalar, el çırparlardı Müseylime’nin kulağına birtakım saçmalıklar fısıldar, o da “Kur’ân’a nazire yapıyorum zannıyla bunları açıklayıp âleme rezil olur da

farkına bile varmazdı Yirminci yüzyılda ise, Şeytan bunlardan daha beyinsizlerini buldu

Onları, on dört asırdır insanlık âleminde meydana getirdiği inkılâplar ortada olduğu

ve bu zamana kadar birtek âyetinin benzeri getirilemediği halde,

Kur’ân’ın okuma yazma bilmeyen bir zat tarafından yazılmış olduğuna inandırıverdi

Bunu da, “tarafsızlık adı altında onlara kabul ettirdiği sakat bir muhakeme ile başardı

Gerisini, Bediüzzaman Said Nursî’nin Mektubat’ındaki

“Şeytanla Münazara başlıklı bahisten takip edelim


Bu risalenin telifinden on bir sene evvel, Ramazanı Şerifte, İstanbul’da, Bayezid Camii Şerifinde hafızları dinliyordum Birden, şahsını görmedim, fakat manevî bir ses işittim gibi bana geldi, zihnimi kendine çevirdi Hayalen dinledim Baktım ki, bana der:

“Sen Kur’ân’ı pek âli, çok parlak görüyorsun Bîtarafâne muhakeme et, öyle bak Yani bir beşer kelâmı farz et, bak Acaba o meziyetleri, o ziynetleri görecek misin?


MÜNAZARANIN ilk adımında, Şeytan, pek çok kimseyi bir çırpıda tuzağa düşürüveren iki kademeli biri taktiğini ortaya koyuyor:

1 İnkârı “tarafsızlık adı altında sunmak

2 Bu suretle Kur’ân’ın Allah kelâmı olduğunu peşin olarak inkâr ettirip Kur’ân’ı mü’min gözüyle değil, bir kâfir gözüyle “tetkik ettirmek

Bunu bir kere başardıktan sonra, gerisi Şeytan için pek zor olmayacaktır Çünkü bir söze, içeriği kadar, hattâ bazan ondan da fazla, o sözü söyleyenin kimliği değer kazandırır Bir komutanın ağzından çıkan “Hücum! emri, bir erin ağzından çıkan kelimeyle, içerik itibarıyla bir ise de, önem ve etki bakımından bir değildir Yerin ve göklerin yaratıcısı olan, görünür ve görünmez bütün âlemlerin bütün inceliklerini bilen, dünyayı ve âhireti yoktan var eden, hükmü herşeye geçen, ilmi herşeyi kuşatan Âlemlerin Rabbinin ezelî hitabı olan Kur’ân da, Onun yarattıklarından biri olan bir beşerin sözü farz edildiğinde ne anlam ifade eder? Göklerin ve yerin sırlarına dair açıklamaları ne değer taşır? Rahmet ve azâba dair vaadlerinin ne önemi kalır? Sıradan bir beşerin, gücü veya bilgisi bir yana dursun, hayalinin bile erişemeyeceği âlemlerden söz etmesi bir kıymet ifade eder mi?

Bediüzzaman, bu faraziyede Şeytanın hilesini teşhis ediyor ve onunla bir münazaraya girişiyor


Hakikaten ben de ona aldandım, beşer kelâmı farz edip öyle baktım Gördüm ki, nasıl Bayezid’in elektrik düğmesi çevrilip söndürülünce ortalık karanlığa düşer; öyle de, o farz ile, Kur’ân’ın parlak ışıkları gizlenmeye başladı

O vakit anladım ki, benimle konuşan Şeytandır; beni vartaya yuvarlandırıyor


Büyük lokmayı yuttuktan sonra küçükler boğazdan kolayca geçer Şeytan da insanı “tarafsız olmaya bir kere iknâ eder de Kur’ân’a beşer sözü olarak baktırırsa, onu inkârın en koyusuna sürüklemekte fazla zorlanmaz Öyleyse, Şeytanın hilesinin birinci kademesine dönerek, “bîtarafâne muhakeme ile neyi kastettiğini ortaya çıkarmak gerekecektir Tarafsızlığın ne olduğunu anlamak için ise, önce tarafları tanımak şarttır Bu durumda karşımızda, atlamamamız gereken bir soru beliriyor:

Kur’ân’ın Allah kelâmı olup olmadığı konusundaki bir tartışmanın tarafları hangisidir?

Birincisi: İman edenler, yani, Kur’ân’ın Allah kelâmı olduğuna inananlar

İkincisi: Kâfirler, yani, onun Allah kelâmı olduğuna inanmayanlar

Taraflardan ikincisinin durumunu şu şekilde de ifade edebiliriz:

“Kur’ân’ın beşer kelâmı olduğuna inananlar

Çünkü Kur’ân’ın Allah kelâmı olmadığı yönündeki bir iddia ile tartışmaya giren bir kişinin savunacağı seçenek bundan ibarettir

Öyleyse, Kur’ân’ın Allah kelâmı olup olmadığı konusundaki bir tartışmada tarafsız bir kimsenin nerede durması gerekir?

Bediüzzaman, Şeytan ile münazarayı, işte bu kritik noktadan başlatıyor


Kur’ân’dan istimdat ettim Birden, bir nur kalbime geldi, müdafaaya kat’î bir kuvvet verdi O vakit, şöylece Şeytana karşı münazara başladı

Dedim: Ey Şeytan! Bîtarafâne muhakeme, iki taraf ortasında bir vaziyettir Halbuki hem senin, hem insandaki senin şakirtlerin, dediğiniz bîtarafâne muhakeme ise, tarafı muhalifi iltizamdır Bîtaraflık değildir, muvakkaten bir dinsizliktir

Çünkü Kur’ân’a kelâmı beşer diye bakmak ve öyle muhakeme etmek, şıkkı muhalifi esas tutmaktır Bâtılı iltizamdır, bîtarafâne değildir Belki bâtıla tarafgirliktir


Günümüz Türkçesiyle özetleyecek olursak: “Tarafsız düşünme demek, birbirine karşı olan iki tarafın ortasında bir durum almak demektir Halbuki Şeytanın ve onun peşindeki insanların tarafsız düşünce adı altında sundukları şey, karşı tarafı tutmak anlamını taşır; bu ise tarafsızlık değil, bir süre için dinsizliği benimsemekten ibarettir Bu, doğru ile yanlış arasında tarafsız bir konuma girmek değil, yanlışın tarafını tutmak ve doğrunun karşısında onu açıkça savunmak demek olur

Kur’ân’ı beşer kelâmı farz etmenin tarafsızlık olmadığını böylece gösteren Bediüzzaman, Şeytanı başka bir yol aramaya zorlar Bu defa Şeytan “Ne Allah kelâmı, ne de beşer sözü şeklinde bir başka “orta yol teklif edecektir

İlk anda objektif bir çözüm önerisi gibi görünse de, dikkatli bir muhakeme, bunun da ilk öneriden çok farklı birşey olmadığını ortaya çıkaracaktır Çünkü böyle bir öneri,

(1) peşin olarak Kur’ân’ı tartışmalı bir mal olarak kabul etmek,

(2) onun sahipliği için Yaratan ile yaratılan arasında bir orta yer aramak,

(3) Yaratanın Kur’ân üzerindeki sahipliği ispat edilinceye kadar Kur’ân’ı “orta yerde bırakmak şeklindeki önermeleri de zorunlu bir esas olarak tartışmanın temeline yerleştirmekte ve karşı tarafı, bu temel üzerinde çözüm aramaya zorlamaktadır Yani, herşeyden önce Kur’ân’ın Allah’a ait oluşundan vazgeçilerek o tartışmalı bir mal kabul edilecek; sonra da, kimin sahipliği ispat edilirse ona tevdi edilmek üzere, Allah ile beşer arasında bir orta yere bırakılacaktır!

Peki, Allah ile beşer arasında, Yaratan ile yaratılan arasında kim var? Biraz yaratan, biraz da yaratılan birisi mi? Halbuki yaratılan, yaratıcı olamaz Çünkü yaratan, hiçbir şeye muhtaç olmamalıdır Yaratılan ise, herşeyden önce var edilmeye muhtaç olandır Yaratanın sınırsız ve ezelî ilmi, iradesi, kudreti vardır; yaratılan ise sonradan kazanılmış ve sınırlı sıfatların sahibidir Birşey sonsuz ve kuşatıcı değilse sınırlıdır; sınırlı olan ile sonsuz arasında bir orta yer bulunamaz ki “yedi emin kabul edilip de Allah’ın kelâmı ona emanet bırakılsın!

Bediüzzaman, Şeytanı böyle bir orta yer aramanın imkânsızlığıyla karşı karşıya bıraktıktan sonra, onun önerdiği yolun geçersizliğini, iki ayrı delille gösterecektir


Birincisi: Bir kimsenin elinde bulunan değerli bir mala sahiplik iddia eden birisi çıktığı zaman, hemen o mal onun elinden alınmaz, mal sahibi malikiyetini ispat zorunda bırakılmaz Kanıtlamakla yükümlü olan, mal kendi elinde bulunmadığı halde “Benimdir diye ortaya çıkan kimsedir Öyleyse, bu konuda da ispat zorunda olanlar, Kur’ân’ın beşer sözü olduğu iddiasıyla meydana atılan kimseler olmalıdır Yoksa, Allah, Kur’ân’ın kendi kelâmı olduğuna dair herkese yeni baştan ve onun keyfine göre ayrı ayrı delil gösterecek değildir İman edenler de, imanlarına gerekçe teşkil eden kanıtları her itiraz karşısında yok sayıp Kur’ân’a sil baştan delil aramaya girişecek değillerdir


İkincisi: Yaratan ile yaratılan arasında bir orta yer bulunmadığına göre, insan Kur’ân’ı ikisinden birinin sözü olarak kabul edecek ve ya “Allah kelâmı diyecektir, ya da “beşer sözü “Ne onun, ne de ötekinin diyen kimse ise, “Öyleyse kimin? sorusunu cevaplandıramaz; dolayısıyla, Kur’ân’ı bir süre için olsa da emanet bırakacak bir yer bulamaz

(ŞEYTANLA MÜNAZARA adlı kitaptan alınmıştır)