Seyyid Mevlana Muhammed Halid Zilan

İnsanları Hakk'a davet eden, onlara dürüst yolu gösterip, hakikî saadete kavuşturan ve kendilerine “Silsilei aliyye denilen büyük âlim ve velilerin otuz beşincisidir Şimdiki Batman iline alt Zilan köyünde doğmuştur Doğum tarihi 1826 dır Soy kütüğü Hazreti Hüseyin, Hazreti Fatıma ve Hazreti Ali yoluyla Allah Resulüne ulaşan Hâlidi Zilan Hazretleri “Seyyid olup, ceylan derisi üstüne yazılmış ve Osmanlı padişahlarının tasdiklerini havi şecerelerinin çok yakın tarihe kadar ellerinde bulunduğu bilinmektedir

Bilindiği üzere, Allah Resulü ’nden dört halife döneminden daha sonra, Emeviler ve Abbasilerden bir kısım Ehli Beyt ’e tüm Arabistan yarım adasını gizli etmişler Yezid ’in emirliği ve Acımasız Haccac ’ın Hicaz eyalet valiliği döneminde ise Kerbela Faciası ve Medine katliamları ile tüm Arabistan ’ı Ehl ’i beyte yaşanılmaz alan durumuna düşürülmüştür

Bundan sonradan peygamber evlatları, kendilerine sığınma hakkı tanıyan bölgeler arayışına çıktılar Bunlardan biri kısmı Horasan ’a Türkistan ’a gidip yerleşirken, bir kısmı Güneydoğu Batman iline tabi Gercüş ilçesinin Becirmen köyüne, bir kısmı Erciş ilçesi sınırları içerisinde bulunan Zilan yaylasına yerleştiler Bir kısmıda Sason ilçesinin Yeni Çağlar köyüne gelip kaldılar, bu bölgeye de yine Zilan adı verilmektedir Seyyid Hacı Zilanı Hazretleri işte bu Zilan ’a yerleşen seyyidler zincirinden bir halkayı teşkil eder

Tevahür derecesinde günümüze dek ulaşan rivayetlere kadar Yavuz Sultan Selim Han döneminde bu soylu aileyi, Zilan ’da Seyyid Osman Efendi adında bir zat temsilcilik etmektedir

Yavuz Selim Han İran üzerine sefere çıktığında, yöreden fiilen, Seyyid Osman Efendi ile görüşmek istediğini bildirmiş, halen Batman il sınırları içerisinde bulunan ve “Kaza Kürşi diye anılan yerde buluşup uzun zaman görüşmeler yapmışlardır

Yavuz Sultan Selim han, Seyyid Osman efendi ’ye hayli iltifatta bulunmuş Hazretin seyyidliğini dikkate alarak, ülkesinin istediği yerinde aşireti ile birlikte yerleşme imtiyazı tanımış, bütün aidat ve devlete ait mükellefiyetten muaf kılındıklarına dair eline birde ferman vererek kendisini kavmin ve bölgesinin Nakibul Eşrafı görev etmiştir

Bundan daha sonra bütün Osmanlı padişahlarının bu nezih aileyi saygıda kusur etmedikleri görülmüştür Mevlana Seyyid şeyh Hâlidi Zilan Hazretleri, Seyyid Osman efendi Hazretleri ’nin on ikinci batında torunudur Bu zatın evlatları zamanla büyük bir aşiret haline gelmişlerdir Tarihi geçmişini birkaç satırla özetledikten sonradan, Hâlidi Zilan Hazretleri ’nin yaşam hikâyesine de özetle taramak gerekir Hazret, 19 Aralık 1954 yılında 128 yaşında Beşiride ölüm ettiğine tarafından, 1826 yılında doğduğu da anlaşılmaktadır Buna göre Mevlana Halidi Bağdadi Zülcenaheyn zamanın büyük müceddidi gün batımı yeni bir güneşin bir müceddidin doğuşu yani Mevlana Seyyid Halidi Zilanın doğuşu Yani bir müceddid ölüm eder bir müceddid doğar Eger bir örnek vermek istersek tarihten: İmamı Azam ’ın vefatı İmamı Şafi nin 12 ay belli başlı karnında bekleyip İmamı Azam ’ın vefat ettiği gün dünyaya gelmesidir

Hazreti Sultan 7 yaşından 8 ve 10 yaşına kadar zilan da amcası Şeyh Muhammed Halidi Zilan da ve caminin imamında medresede okurken o küçük yasta olan hazreti sultan Peygamber(as) hadisine uyarak köyün çocuklarını toplayarak medreseye hatme ve teveccüh yapmıştırBu hadisin mahaline kadar 7 konut 7 sokak 7 semt 7 belde faydalanırPeygamber efendimiz(tez) buyuruyor ama;Yarın ahiret meydanında hatme teveccühünün ne kadar büyük olduğunu ümmetim görse sürünerek hatme ve teveccühe katılırdılarO yasta bu hadise uyan hazreti sultan yeniçağlar köyü Zilan medresesinde talebeyken bir gün hocası ona toprak olan medrese damının silindir(banger) taşı ile sıkıştırmasını söylüyorO esnada fazla şiddetli bir yağmur yağıyorduOda yağmurdan korunmak için damın saçağı altında duruyor çok ağır taş kütlesinden olan bu bangerin kendiliğinden benzeri çok güçlü bir kimse tarafından kullanılıyor gibi fazla şiddetli bir şekilde gidip gelmekte Hocası talebelerden bir parça başına diyorki; Git Halid e söyle ıslanmasın insin altında Talebe yukarı çıkıyor Halid saçağın dibinde long taşı da gidip geliyor bunu gören talebe Şeyh Halid ’in amcası olan Şeyh Muhammed in yanına gidiyor bu olayı Şeyh Muhammed e anlatıyor bunun üstüne Şeyh Muhammed in üstadı olan fazla meşhur İslam Alimi ve Silsileyi Aliyyenin büyüklerinden zahiri ilim ve tasavvuf ilmini Kasımi AlToğari'den almıştır Hazreti Sultan Üstün yetenek ve zekaya sahip olduğundan; amcası kendi üstadı Kasımi AlToğariye götürmüştür Kasımi AlToğari Hazretleri Genç Halid'e nazar ederek, pişmanlık verip amel ettirmeye başlamıştır ve Şeyh Muhammed Zilana dönerek ben ihtiyarladım, bu evladımı üstadım Hasani Nurani'nin okuduğu Molla Halili Si'ridî Hazretlerinin medresesine gönderbuyurmuştur Bu emir üzerine Molla Halili Si'ridî 'nin o tarihteki Medresesinde (şimdiki üniversite) okumaya başladı Birçok yetişen âlimlerle imtihan edilerek başarılı bir şekilde eğitimini tamamlamıştır Birçok Arvasi âlimleri ve Halidi Zibari Hazretleri ile çok mülakatlar yapmış ve kimse bu mülakata erişememiştir

Molla Halil Si'ridî'nin yazdığı değerli eserlerinden: 1) Tefsîrü TabsıratilKulûb fî Kelâmi AllâmilGuyûb, 2) Tefsîrun Âhar ilâ SûretilKehf, 3) Diyâü KalbilArûf, 4) Şerhun alâ ManzûmetmeslekŞâtıbî fitTecvîd, 5) MahsûlülMevâhibilEhadiyyeti filHasâisi veşŞemâililAhmediyye, 6) Te'sîsü KavâidilAkâid alâ mâ Sahha min EhlizZâhir velBâtın minelAvâid, 7) MulahhasülKavâtı' vezZevâcir, 8) Kitâbün fî UsûlilFıkhmeslekŞâfiî, 9) Kitâbün fî UsûlilHadîs, 10) Zübdetü Mâfî FetâvelHadîs, 11) Muhtasaru ŞerhisSudûr fî ŞerhilMevti veAhvâlilKubûr, 12) MinhâcüsSünne fî AhvâlisSûfiyye: Manzum bir eserdir 13) Nebzetün minelMevâhibilMedeniyyeti makbuzŞathiyyâti velVahdetizZâtiyyeti, 14) NehcülEnâm filAkâid: Manzûmdur 15) Şerhun alâ KasîdetilHemziyye, 16) Risâletün filMa'fuvvât, 17) EzhârülGusûn min Me'kûlâtı ErbâbilFünûn, 18) ElKâmûsüsSânî finNahvi vesSarfi velMe'ânî, 19) Risâletün fî İlmilMantık, 20) Risâletün filMecâz velİstiâre, 21) Risâletün fî ÂdâbilBahs velMünâzara: Manzumdur 22) Risâletün filVad', 23) ElMantûkuzZümrüdiyye Nazmu TelhîsilMiftâh, adlı eserleri ezberlemiş, tahsil etmiş, 24) Manzûmun fî MevlidinNebiyyi Eserini okumamıştır

Molla Halili Sii'rdi Hazretlerinin yazdığı bu 24 eserin 23 tanesini tahsil ederek ezberlemiştir Hazreti Sultan 21 yaşında Zilan Köyüne geri kazanç (bugünkü ismi Yeniçağlar Köyü) burada çiftçilik etmeye başlar Çift sürmek üzere öküzlerle birlikte tarlada iken öküzün hal dilini dinledi Orda hayvanlar Allah bu işi yapasın diye seni yaratmadı Bu laf üzerine büyük bi uyarı çeker kendisine

Hazreti Sultan sırası gelmişken yine ilme devam eder Bu süreçte Delailul Hayrat ismiyle aşina Cenabı Hakk'ın isimlerinin üstünde büyük bir çalışma yaparak Delailul Hayrat'ı tamamlayıp İlahi sırlara nâil oldu Hazreti Sultan bu yaşlarda Allahü Teala ’nın lütuf ve ihsanına kavuşarak ilimde mücazi oldu Levhi Mahfuz Hazreti Sultan ’a bu yaşta gösterildi Genç yaşta olmasına karşın o kadar fazla âlim müşküllerini Hazreti Sultana gelip sorarlar idi Zira O, Allahü Teala'nın izni ile bu yaşta âlim olmuştu Yanına gelen büyük âlimler O ’nu görünce kendilerini “Deryada Bir Damla Su Gibi görürlerdi

Bunu gören amcası Şeyh Muhammedi Zilan, yeğenini yetiştirmeyi düşünüyordu Lakin Hazreti Sultan bir gün rüyasında Sevgili Peygamber Efendimizi fark etti Rüyasında Peygamber Efendimiz; “Gülpevar ’a gideceksin, benim manevi emanetim var O ’nu alacaksın diye buyurmuşlar Bu rüyayı annesine anlattı Annesine; “babamdan müsaade al ben gideyim dedi Hazreti Sultan Çok genç yaşta da meşrebine uygun bulunduğu şeyh Hâlidi Gülpevarî Hazretleri ’nin hizmetine girdi Yirmili yaşlarda sülûkunu tamamlayıp kendisinden hilafet aldı

Hocası Hâlidi Gülpevarî talebesi Mevlana Seyyid Hâlidi Zilan a şöyle buyurdu:
“ Eğer; Allah (cc) ’ın ve Resulünün feyzi sizde ise seni köyden taşlayıp, kovarlarsa, bilki “
Hocası Hâlidi Gülpevar ’ın bu sözü aynen Zilan köyüne yaklaştığı süre akrabaları ve amcası Seyyid Muhammedi Zilan kovdurmuştur Bu olaya hocası Hâlidi Gülpevar ı çok sevinmiştir Çünkü Allah ve Resulullah ’ın aşkı, muhabbeti ve feyzi Mevlana Seyyid Hâlidi Zilan ’dadır

Bütün bunlara karşın Mevlana Seyyid Hâlidi Zilan yoluna devam etti ve her türlü engellemelere aleyhinde koyabildi Ama bu bakışlar sonucu bölgesinde çoğu kez yer değiştirme durumunda kaldı

Bir asrı aşan irşad hayatında, dünya mevkiine ve zenginliğine meyletmedi Lüzum güneydoğuda gerekse Anadolu ’nun muhtelif yörelerinde bulunduğu zamanlarda defalarca insanların irşad ve İslami bağlılıklarına tezgâhtar oldu Anadolu ’daki sevenlerince “Hazreti sultan olarak isimlendirilen şeyh Seyyid Hâlidi Zilanı Hazretleri, küfürle ettiği çaba değin, cahillik ve koyu taassupla da çaba etti Taliplerinin dış görünümlerinden ziyade iç güzelliklerini esas aldı Detaylar sayılacak şeylerle uğraşırdı

Kaderin cilvesine bakınız ki fazla geçmeden kendisine dünyayı bakımlı eden yakınları ve rakiplerinin tamamı birer birer dünyadan çekilip gittiler *