Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
iltasyazilim
FD Üye
Sfenks Muamması (1Bölüm)
Vakit: İÖ takriben 2500
Mekân: Gize, Mısır
Tek sesli lakin önce dört, sonradan iki, sonradan üç ayaklı, yeryüzünde ya da gökyüzünde ya da denizde bundan daha akışkan bir şey yoktur Bu şey ayakları üstüne kalktığında gücü en cılız, yürüyüşü en yavaştır SFENKS'İN OİDİPUS'A SORDUĞU BİLMECE
Sfenksle en fazla ilişkilendirilen bilmece, Yunan efsanesinde Oidipus'un çözdüğüdür Oysa elGize'deki piramitlerin yanında duran ve fena ruhlu Yunan sfenksinin uzakta akrabası olan Büyük Sfenks'i saran muammaların sayısı Oidipus'a sorulan bilmeceyi çocuk oyuncağı bırakacak dek çok daha fazladır Sfenks ne süre yapılmıştır? Kim, kimin için yapmıştır? İçinde veya altında bakımlı odalar var mıdır? Bu soruların mümkün cevapları, arkeoloji, eski tarih ve jeoloji karışımı içindedir
(Solda) Gize'deki Vadi Tapınağı'nda yeralan Kefren heykeli Bu firavun, büyük olasılıkla Sfenks'i yaratan kişidir Sfenks'in başı yapılırken firavunun başı örnek alınmıştır (Sağda) Sfenks'in Kefren piramidinin Vadi Tapınağı yandaki yerini belirten elGize krokisi
SFENKS NEDİR?
Eski Yunanlılar sfenks kelimesinin boğmak(Sphingein) anlamına gelen kelimeden türetildiğini sanmışlarsa da, hakiki kökeninin Darı dilindeki shesep ankh (yaşayan görüş) olması daha muhtemeldir Bu deyim heykeller için ve ara sıra da Büyük Sfenks için kullanılmıştır
Mısır'da sfenksler çoğunlukla aslan (güneş tanrıyla özdeşleşmiş bir simgedir) gövdeli ve çoğunlukla kraliyet başlığı giymiş insan başlı olarak yapılmıştır Aslanın ve insanın birleşmesinin, kralın güneş tanrısı Ra ile birleşmesini simgelediği kabul edilmektedir Darı sfenksleri ile Yunan karşıtları arasındaki önemli bir fark, en eski Mısır sfenkslerinin her zaman erkek olmalarıdır Orta Krallık döneminde ise birincil kanatlı sfenksler yapılmaya başlanmıştır
(Solda) Sfenks'in pençeleri arasındaki Rüya Kitabesi (Sağda) Sfenks'in farklı alanlara yönlendirilmiş bölümlerindeki erozyon farklılıklarının, yontulduğu taş blokun değişik jeolojik katmanlarından kaynaklandığı anlaşılmıştır
BÜYÜK SFENKS'İN TARİHÇESİ
Kefren piramitinin (İÖ takriben 2500) geçidi yanına yer alan Büyük Sfenks 73 metre uzunluğunda ve 20 metre yüksekliğindedir Taşocağından kalan bir kaya tepesinden yontulmuştur ve sık sık üzeri temizlenip açığa çıkarılmışsa da, çoğunlukla yaklaşık olarak büsbütün kumlar altında kalmıştır
Sfenksle aynı taştan yapılma, yarım kalmış bir tapınak, 4 Hanedan zamanında (İÖ yaklaşık 25752465) anıtın önünde yapı edilmiştir Bunun güneşin üç biçimi olan sabahları Khepri'ye, öğlenleri Re'ye, ve akşamları Atum'a tapınmak için yapıldığı anlaşılmaktadır (Bu senaryo, yukarıda bahşedilen Yunan mitolojisinin sfenks bilmecesinde anlatılan insanın üç çağına şaşılacak bir paralellik göstermektedir)
Yeni Krallıkla Sfenks, belki de gömülü Sfenks'in ufuktan doğan dev bir hükümdarın başına benzediği için Horemakhet (Ufuktaki Horus) ile özdeşleştirilmişti Sfenksin üstünü örtmüş kumdan en meşhur temizlenişi, IV Thutmosis (İÖ yaklaşık 1400) göre Sfenks'in bütün önüne dikilen Rüya Kitabesinde kayıtlıdır Burada genç prense rüyasında, eğer Sfenks'i örten kumlardan kurtarırsa, bir sonraki kral olacağına söz verildiği yazılıdır
Daha 18 Hanedan'dan başlayarak (İÖ yaklaşık 15501307), Sfenks kireçtaşı ile giydirilerek onarılmaya başlanmış ve ayakları arasına ayakta duran bir hükümdar heykeli eklenmişti Son yıllarda, burnunu yüzyıllar önce kaybeden heykelin giderek yıkılması konusundaki kaygılar artmıştır
Sfenks'in kayıp sakalının parçalan Giovanni Battısta Caviglia ve daha sonraki kazıcılar tarafından toprak altından çıkarılmıştır Sakalın parçalarından parçalar, British Museum ile Kahire'deki Darı Müzesi'nde sergilenmektedir Yakın zamanlarda erozyon ve yükselen yer suları bir sorun olmuştur ve alan, bilimadamları kadar heykelin çürümesinin nedenlerini saptamak üzere yakın bir ekolojik incelemeye alınmıştır
(Solda) Halen büyük bir kısmı kumlara gömülü olan Sfenks, 18 asır sonlarında Napolyon'un Darı seferine katılan ressamların taşbaskı çizimlerinde böyle resmedilmişti (Sağda) Sfenks'in bilgisayarla işlenmiş durumu Yeni Krallık heykeli, Sfenks'in pençeleri aralarında *
Vakit: İÖ takriben 2500
Mekân: Gize, Mısır
Tek sesli lakin önce dört, sonradan iki, sonradan üç ayaklı, yeryüzünde ya da gökyüzünde ya da denizde bundan daha akışkan bir şey yoktur Bu şey ayakları üstüne kalktığında gücü en cılız, yürüyüşü en yavaştır SFENKS'İN OİDİPUS'A SORDUĞU BİLMECE
Sfenksle en fazla ilişkilendirilen bilmece, Yunan efsanesinde Oidipus'un çözdüğüdür Oysa elGize'deki piramitlerin yanında duran ve fena ruhlu Yunan sfenksinin uzakta akrabası olan Büyük Sfenks'i saran muammaların sayısı Oidipus'a sorulan bilmeceyi çocuk oyuncağı bırakacak dek çok daha fazladır Sfenks ne süre yapılmıştır? Kim, kimin için yapmıştır? İçinde veya altında bakımlı odalar var mıdır? Bu soruların mümkün cevapları, arkeoloji, eski tarih ve jeoloji karışımı içindedir
(Solda) Gize'deki Vadi Tapınağı'nda yeralan Kefren heykeli Bu firavun, büyük olasılıkla Sfenks'i yaratan kişidir Sfenks'in başı yapılırken firavunun başı örnek alınmıştır (Sağda) Sfenks'in Kefren piramidinin Vadi Tapınağı yandaki yerini belirten elGize krokisi
SFENKS NEDİR?
Eski Yunanlılar sfenks kelimesinin boğmak(Sphingein) anlamına gelen kelimeden türetildiğini sanmışlarsa da, hakiki kökeninin Darı dilindeki shesep ankh (yaşayan görüş) olması daha muhtemeldir Bu deyim heykeller için ve ara sıra da Büyük Sfenks için kullanılmıştır
Mısır'da sfenksler çoğunlukla aslan (güneş tanrıyla özdeşleşmiş bir simgedir) gövdeli ve çoğunlukla kraliyet başlığı giymiş insan başlı olarak yapılmıştır Aslanın ve insanın birleşmesinin, kralın güneş tanrısı Ra ile birleşmesini simgelediği kabul edilmektedir Darı sfenksleri ile Yunan karşıtları arasındaki önemli bir fark, en eski Mısır sfenkslerinin her zaman erkek olmalarıdır Orta Krallık döneminde ise birincil kanatlı sfenksler yapılmaya başlanmıştır
(Solda) Sfenks'in pençeleri arasındaki Rüya Kitabesi (Sağda) Sfenks'in farklı alanlara yönlendirilmiş bölümlerindeki erozyon farklılıklarının, yontulduğu taş blokun değişik jeolojik katmanlarından kaynaklandığı anlaşılmıştır
BÜYÜK SFENKS'İN TARİHÇESİ
Kefren piramitinin (İÖ takriben 2500) geçidi yanına yer alan Büyük Sfenks 73 metre uzunluğunda ve 20 metre yüksekliğindedir Taşocağından kalan bir kaya tepesinden yontulmuştur ve sık sık üzeri temizlenip açığa çıkarılmışsa da, çoğunlukla yaklaşık olarak büsbütün kumlar altında kalmıştır
Sfenksle aynı taştan yapılma, yarım kalmış bir tapınak, 4 Hanedan zamanında (İÖ yaklaşık 25752465) anıtın önünde yapı edilmiştir Bunun güneşin üç biçimi olan sabahları Khepri'ye, öğlenleri Re'ye, ve akşamları Atum'a tapınmak için yapıldığı anlaşılmaktadır (Bu senaryo, yukarıda bahşedilen Yunan mitolojisinin sfenks bilmecesinde anlatılan insanın üç çağına şaşılacak bir paralellik göstermektedir)
Yeni Krallıkla Sfenks, belki de gömülü Sfenks'in ufuktan doğan dev bir hükümdarın başına benzediği için Horemakhet (Ufuktaki Horus) ile özdeşleştirilmişti Sfenksin üstünü örtmüş kumdan en meşhur temizlenişi, IV Thutmosis (İÖ yaklaşık 1400) göre Sfenks'in bütün önüne dikilen Rüya Kitabesinde kayıtlıdır Burada genç prense rüyasında, eğer Sfenks'i örten kumlardan kurtarırsa, bir sonraki kral olacağına söz verildiği yazılıdır
Daha 18 Hanedan'dan başlayarak (İÖ yaklaşık 15501307), Sfenks kireçtaşı ile giydirilerek onarılmaya başlanmış ve ayakları arasına ayakta duran bir hükümdar heykeli eklenmişti Son yıllarda, burnunu yüzyıllar önce kaybeden heykelin giderek yıkılması konusundaki kaygılar artmıştır
Sfenks'in kayıp sakalının parçalan Giovanni Battısta Caviglia ve daha sonraki kazıcılar tarafından toprak altından çıkarılmıştır Sakalın parçalarından parçalar, British Museum ile Kahire'deki Darı Müzesi'nde sergilenmektedir Yakın zamanlarda erozyon ve yükselen yer suları bir sorun olmuştur ve alan, bilimadamları kadar heykelin çürümesinin nedenlerini saptamak üzere yakın bir ekolojik incelemeye alınmıştır
(Solda) Halen büyük bir kısmı kumlara gömülü olan Sfenks, 18 asır sonlarında Napolyon'un Darı seferine katılan ressamların taşbaskı çizimlerinde böyle resmedilmişti (Sağda) Sfenks'in bilgisayarla işlenmiş durumu Yeni Krallık heykeli, Sfenks'in pençeleri aralarında *
