Sigaranın ağız ve diş sağlığı üzerine etkileri

Sigaranın teneffüs ve kalp-damar sistemi ile ilgili olumsuz tesirlerinin yanı sıra, birinci olarak temasa geçtiği ağız ortamı ve periodonsiyum üzerine de zararlı tesirlerinin olduğu bilinmektedir. Ve bu tesirler azımsanmayacak kadar ziyadedir.

Sigara ve tütün tasarrufunun zararlarını şöyle sıralayabiliriz:

• Dişlerin üzerinde katran artıkları ve koyu-kahverengi lekeler birikir.

• Dişetlerinde de siyah-mor renklenmeye neden olarak berbat bir imaj oluşur.

• Damakta al renkli iltihabi oluşumlar birikir.

• Diş illetine sigara kullanmayan şahıslara nazaran daha çokça yatkınlık gözlenir.

• Berbat ağız kokusu meydana gelir.

• Sigara kullananlar ağız hijyenine de dikkat etmedikleri için haddinden fazla plak oluşumu gözlenir.

• Siyah kıllı lisan manzarası oluşur.

• Tat duyusunda azalma meydana gelir. Sigara kullananlar yedikleri birçok şeyden tat alamadıkları için münhasıran sağlıklı ve yararlı olan meyvelerin tüketimini bırakırlar.

• Ağızda doku bozuklukları, oral mukozal lezyonlar daha sık gözlenir.

• Dişeti çekilmesi daha sık gözlenir.

• Ağız kanserlerine yatkınlık daha ziyadedir.

Sigaranın yol açtığı zararlardan biri olan ağız kanserlerinin %75’inde sigara ve alkol alışkanlığı olduğu saptanmıştır. Sigara içmek dudak, damak, yanak ve diş etlerinde ağız kanserlerine de yer hazırlamaktadır. Kişi sigarayı bırakırsa ağız kanserine yakalanma riski kıymetli ölçüde azalır. Sigara bırakıldıktan 10 yıl sonra ağız kanseri olma riski, hiç sigara içmeyen bireye denk olur.

Ağız kanserleri;

• Ağızda ağrısız şişlik oluşumu,

• İlerlemiş durumlarda dokuların yıkıma uğramasıyla geçmeyen ağrılar,

• Ağız içinde beyaz-kırmızı odaklar,

• Yutkunma güçlüğü, konuşma zorluğu,

• Ağızda kanama odakları, çeneyi açmada güçlük ile ortaya çıkar.

Sigaranın periodonsiyum ve periodontal dokular üzerindeki tesirlerini de kısaca şöyle sıralayabiliriz:

• Sigara kullananlarda cep derinliği, ataşman kaybı daha ziyadedir.

• Periodontal illete yakalanma riski ziyadedir.

• Dişetinin iltihabi belirtilerini maskelemekte, dişeti daha fibröz bir hal alıp, soluk pembe görünümündedir.

• Fibroblast fonksiyonlarını olumsuz etkilediği için yara güzelleşmesinde gecikmeler meydana gelip komplikasyonlar artmaktadır.

• Verilen lokal anestezinin tesir vadesini gereksiz konuma uzatır.

• Periodontal yıkım nedeniyle diş kayıpları artmaktadır.

• Perodonsiyumda ve periodontal dokulardaki hasarı nedeniyle implantın muvaffakiyetini olumsuz etkileyerek başarısızlığa neden olmaktadır.

Sigara; yaş, cinsiyet, sosyoekonomik durum, oral hijyen üzere hazırlayıcı sebepler arasında periodontal illetin en büyük etkeni olarak kabul edilmiştir. Sigara, dişeti marazının seyrini olumsuz yanda etkileyen faktörlerin başında gelir. Sigara içenlerde gingivitis ve periodontitisin daha şiddetli olduğu pek çok araştırmacı tarafından ispatlanmıştır. Sigara bakterilerin diş yüzeyine tutunmasını kolaylaştırır. Dişetinin savunma sistemini bozar. Böylelikle dişetlerini bakterilere karşı daha savunmasız bir hale sokar. Marazın erken belirtilerinin ortaya çıkmasını köstekler. Tedaviye cevabı zayıflatır. Diş taşı oluşumu ile ilgili çalışmalarda sigaranın tükürük akış suratını azalttığı ve münasebetiyle diş taşı oluşumunu arttırdığı tesbit edilmiştir. Nikotinin sempatik hudut sistemini uyardığı düşünülmektedir. Bu ikazın tesirlerinden birinin de tükürüğü azaltmasıdır. Tükürük azlığının neden olduğu ağız kuruluğu, diş ve diş etleri üzerinde bakteri plaklarının teşekkülünü kolaylaştırır. Bu da diş taşı oluşumunu arttırır. Tütün dumanı oksidadif redüksiyon potansiyelini değiştirerek, kimi mikroorganizma çeşitleri üzerinde tesir gösterir ve anaerobik bakterilerin çoğalmasına imkan sağlayarak çeşitli enfeksiyonların oluşmasını kolaylaştırabilir. Nikotinin damarları daraltıcı tesirine bağlı olarak dişetinde kan akımı azalır. Dişetine kâfi oksijen ve kan hücrelerinin ulaşmasına handikap olur. Bu durumda dişetinin kendini hami ve tamir edici özelliğini zayıflatır. Lokal oksijen basıncının azalması anaerobik bakterilerin çoğalmasını ve büyümesini sağlar. Başkaca yanak ve dişetleri üzerine bakterilerin bağlanmasını da arttırabilir. Sigara tasarrufunun mikrobiyal diş plağının neden olduğu dişetindeki iltihabi değişiklikleri baskılayarak dişeti kanamasını azalttığı, ayrıyeten alveol kemiği kaybı, cep derinliği ve diş kaybı sıklığının sigara kullananlarda daha çokça olduğu düşünülmektedir. Dişetlerinde oluşacak harabiyetler 6 ayda diş taşı ve dişeti tedavisi yapılarak azaltmak mümkündür. Sigarayı daha uzun vade içenler, daha az içenlere nazaran daha ziyade cep ve periodontal kemik kaybına sahiptirler. Kemik erimesi sonrası diş etleri çekilmekte (kemik seviyesi azalmakta) ve devranla da dişler kaybedilmektedir.

Sigaranın ağızda neden olduğu meselelerden biri de lökoplaki denilen ve ağızda yumuşak dokuda görülebilen beyaz lezyon oluşumunu arttırmasıdır.

Illetin belirtileri tükürük zarlarında yahut ağız boşluğunda görülmekte ve yanak içlerinde, damakta, dişetlerinde, lisanda, yutak duvarında beyaz ya da mavimtrak beyaz kalınlaşmalar olarak gözlenmektedir. Bu kalınlıklara bazen çıkıntılı, bazen de sertleşmiş yahut kabuklaşmış olarak da rastlanmaktadır.

Asıl nedeni bilinmemekte ise de, en çok sigara içenlerde rastlandığından sigara içmekten ağızda meydana gelen tahrişin, marazın gelişmesinde kıymetli bir faktör olduğu düşünülmekte. Başkaca pürüzlenmiş diş uçları, yeterli yerleşmemiş takma dişlerin vb. lökoplakiye neden oldukları sanılmaktadır.

Çoğunlukla hiçbir belirtisi yoktur ve hastalık kazara hastanın kendisi tarafından fark edilmekte yahut hekim ya da diş muayenesinde meydana çıkabilmektedir. Birtakım hallerde yanma, sızlama hissedilmektedir.

Lökoplaki kanserin öncüsü olabileceğinden ehemmiyet arzetmektedir.

Lökoplakinin tedavisi;

· Sigara içmeyi bırakmak.

· Düzgün yerleşmemiş takma dişler yahut pürüzlenmiş protez yüzeyleri üzere bütün tahriş yapabilecek olası nedenleri ortadan kaldırmak.

· Lökoplaki olan kısmı, ya elektrikli iğne ya da cerrahî müdahale yolu ile temizlemekle tedavi edilir.

Sigara tasarrufu lisan üzerinde de lezyonlara sebep olur. Tütün kullanmak, ziyade baharatlı yahut çokça sıcak yemekler lisanın kızarmasına ya da tahriş olmasına yol açabilir.

Sigara, periodonsiyum üzerine direkt zararlı tesirinin yanı sıra, sistemik hastalıklarda görülen klinik tablonun daha şiddetli olmasına da yol açmaktadır. Bilhassa diyabetle birlikte görülen periodontal illetin bütün klinik parametrelerinde değerli artışlara sebebiyet vermektedir.

Yapılan çalışmalarda umumî olarak; osteopeninin (osteopeni; kemiğin ortalamadan daha ince olması) periodontal illetin oluşumunda rol oynadığına dair görüş birliğine varılmıştır. Osteopenide rol oynayan periodontal hastalık, alveolar kemik rezorpsiyonu, yumuşak doku ataşmanı ve diş kayıpları ile karakterizedir. Periodontal illetin primer etkeninin mikrobiyal dental plak olması ile birlikte osteopeniden ötürü oluşan oral kemik kaybı, periodontal hastalık için kıymetli bir yer oluşturabilir. Bunun yanı sıra osteopeni ve periodontitisin, illetin gelişimini direkt yahut ılımlı etkileyebilen faktörleri paylaşmaktadırlar ki bunlardan biride sigara tasarrufudur. Periodontal hastalık, sigara alışkanlığı ve ostoeporozisin şiddeti arasındaki alakayı araştıran çalışmaların sonuçlarına nazaran; sigara, marazın şiddetini içmeyen bireylere nazaran daha ziyade arttırmaktadır.

Sonuç olarak, sigara pek çok illette olduğu üzere periodontal illetlerin da oluşumu ve prognozunda önemli problemlere neden olmaktadır. Günümüzde sigaranın içimi kadar, solunmasının dahi insan sıhhati üzerinde olumsuz tesirleri olduğu bilinmektedir. Merakla başlayıp sonradan kimseyi kendisine esir alan sigaranın, umumi sıhhate ve ağız diş sıhhatine verdiği zararların yanında bireye verdiği ekonomik zarar da yadsınamaz. Unutulmamalıdır ki; sigaraya başlamak zatî bir tercihse, bırakmak da kişinin iradesini kullanarak gerektiğinde profosyonel tabip desteği alarak yapabileceği bir tercihtir. Sigarayı bıraktığımızda sağlıklı bir vücut ve ferah bir nefes, sağlıklı ve beyaz dişler, sağlıklı dişetleri bizi bekleyecektir ve her yandan daha kaliteli bir yaşama tekrar merhaba deme bahtımız olacaktır.