Simit Sarayı, Doğa Koleji, Temsa… Neler oluyor?

Kriz bittiyse Simit Sarayı’na el konulmasını, Temsa’nın haciz nedeniyle üretime orta vermesini, Tabiat Koleji’nde eğitimin durmasını, İnci Ayakkabı’nın sıkıntı duruma düşmesini nereye koyacağız?

Cuma akşamı Simit Sarayı’nın paylarının Ziraat Teşebbüs Sermayesi tarafından satın alındığı, yani devlet tarafından kurtarıldığını duyduğumda aklım 2001 Krizinde Etibank’a el konulmasına gitti. Tekrar bir Cuma akşamıydı. (Piyasaları "rahatsız edecek" bu tip haberler çoklukla cuma ya da hafta sonu açıklanır.) Taksim Meydanı’nda süratli adımlarla yürüyerek arkadaşlarımla buluşmaya gidiyordum. Telefonum çaldı. Sınırın öbür ucundaki ses Etibank’a el konulduğunu haber verdi.  

Ne Türkiye’de ne de kendi hayatımda hiçbir şeyin eskisi üzere olmayacağını hissettim. Etibank’a el konulması, banka iflasları dalgasının son halkasıydı, Türkiye ağır bir krize yuvarlanıyordu. Binlerce firma batacak, yüz binlerce kişi işsiz kalacaktı. O krizde ben de işsiz kaldım. Beşerler burunlarından soluyordu. 2002’de yapılacak seçimlerde seçmen merkez sağ partileri siyaset sahnesinden silecek, AKP’yi iktidara getirecekti... 

Simit Sarayı’na el konulması Türkiye için bu türlü bir dönüm noktası olabilir mi? 



Bu köşe sansasyonel lakin takviyesiz savların lisana getirildiği bir yer değil. Ünlü bir kelamda denildiği üzere yorum özgür lakin olgular (gerçekler) de kutsaldır. Ortada Türkiye iktisadının yeni bir krizin eşiğinde olduğunu doğrulayacak olgular yok. Bilakis, ekonomik göstergeler bir müddettir krizden çıkış sinyali veriyordu. Konut satışları, satın alma yöneticileri endeksi (PMI) üzere göstergelerde düzelme vardı. Birtakım yatırım kuruluşları, bunun gazına gelerek krizin bittiğini ilan etmişti bile...

Kriz bittiyse Simit Sarayı’na el konulmasını, Temsa’nın haciz nedeniyle üretime orta vermesini, Tabiat Koleji’nde eğitimin durmasını, İnci Ayakkabı’nın sıkıntı duruma düşmesini nereye koyacağız? Kulislere kulak verdiğinizde anlı ulu pek çok şirketin beyin vefatının çoktan gerçekleştiğini, bankalar tarafından zorla yüzdürüldüklerini duyuyorsunuz. Simit Sarayı bu firmalardan biriydi. Yalnızca biri. 

Beyin mevti gerçekleşmiş lakin bankalar tarafından zorla yüzdürülen firmalara "zombi şirket" ismi veriliyor. "Zombi"lerden en başta bankacılar şikayetçi. Örneğin Denizbank Genel Müdürü Hakan Ateş daha evvel, "İlla da zombi şirketleri canlı tutmaya çalışmak iktisada ziyan verir" demişti.  



Madem bankalar rahatsız, zombi şirketleri neden ayakta tutuyorlar? Zira Ankara o denli istiyor. İktidarın planı, krizin başından beri, mümkün iflasların domino tesiriyle sistemik bir iflas dalgasına yol açmasını engellemek için güç durumdaki şirketlere kol kanat germekti. Piyasalar canlanınca, yani beşerler yine konuta, arabaya, beyaz eşyaya, mobilyaya hamle edince, ağır bakımdaki şirketler hayata geri dönecekti. İktidar bu hesapla zombi şirketlerin fişinin çekilmesini bugüne kadar engelledi.

Lakin iktisatta beklenen süratli düzelme geciktikçe gecikti. Evet, tabandan dönüş sinyalleri geliyor lakin iki ileri bir geri, yeniçeri adımlarıyla... Eylül ayında yüzde 3.4 artan sanayi üretimi Ekim’de yüzde 0.9 geriledi. Eylül’de rekor düzeyde artan konut satışları Ekim ayında sürat kesti... Görünen o ki, bankalar konut kredisi faizlerini ne kadar indirirse indirsin, gayrimenkulün 2010’lardaki altın günleri geri gelmeyecek. 

Zombileri sonsuza dek fişe bağlı yaşatmak mümkün değil. İktidar da bunu biliyor. Gerçekten Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Şurası (BDDK), Eylül ayında bankalardan, büyük kısmı inşaat ve güç kesiminde ağırlaşmış tahsili gecikmiş 46 milyar liralık kredinin batık olarak tanımlanmasını istedi. Onu Tabiat Koleji, Kent Üniversitesi, Temsa ve Simit Sarayı’nın sıkıntı duruma düşmesi izledi...



Krizin bittiğini, Türkiye iktisadının yine beşinci viteste büyüyeceğini söyleyen yatırım kuruluşları yanılıyor. Zati 2018 Ağustos'undaki krizi, doların 7 liraya çıkacağını da öngörememişlerdi. Uçaklarda dendiği üzere iktisadın içinde bulunduğu olumsuz hava şartları nedeniyle kemerlerinizi seyahat boyunca bağlı tutmanızda yarar var...

Bitirmeden bir çift laf da iktidara: Yıllarca "serbest piyasa" diye başımızın etini yedikten, şeker fabrikalarını bile özgür piyasa aşkına özelleştirdikten sonra bir simitçiyi kamulaştırıp devlet şirketi haline getirerek komik duruma düşüyorsunuz. "Bırakınız yapsınlar, bırakınız batsınlar"! Devletin parasıyla yandaş şirket kurtarmayı bırakın. 

İlla birini kurtaracaksınız simit ya da beton üzere hiçbir katmadeğer üretmeyenleri, Türkiye’nin geleceğinde hiçbir yeri olmayanları değil, Temsa üzere teknoloji, İnci üzere moda şirketlerini, yani yüksek katmadeğer üretenleri kurtarın...

Barış Soydan/T24