Sinir Sisteminin Gelişimi

Sinir Sisteminin Gelişimi nedir
Merkezi Sinir Sisteminin gelişimi
Sinir Sisteminin Gelişimi ve yapısı

SINIR SİSTEMİNİN GELİŞİMİ VE YAPISI

Asap sistemi ektoderm denilen germ yaprağından köken alırEmbriyo 34 haftalıkken ektodermin sırt kısmında hücreler çoğalmaya başlarBu artma önce nöral plağı oluştururSonra bu plağın üzerinde bir oluk,bu oluğun kenarlarının birleşmesi ile de bir kanal oluştururBu kanala “nöral tüp adı verilirNöral tüpün iki ucu 4haftada kapanır,kapalı bir tüp halini alırBu yapının belirtilmiş bölgelerindeki hücrelerin çoğalmaları ile MSSnin beyin ,beyincik gibi hacimli kısımlarının taslakları oluşurÇoğalan hücreler doğum öncesi 36 aylarda nöral tüp içinde baş kısmına doğru göç ederHücre çoğalması 25haftadan daha sonra her tarafta başlayarak doğumdan sonra 2 sene dek sürer
Fötal beyinde dakikada 250000 beyin hücresi yapılırBebek doğduğunda ileride gerekli olacak beyin hücrelerinin fazlasına sahiptir:7 yaşında bir çocuğun nöron sayısı erişkinden daha fazladırBu koşul genç beyinlerdeki zedelenmelerde iyileşme kolaylığı sağlarDestek(glia) hücreleri ise doğumda var oldukları gibi doğumdan sonra ,özelikle beyin dokusundaki zedelenmelerin sonucunda artış yeteneklerini devam ettirirler
Hücrelerin yerlerini almaları, aralarında bağlantılar (sinaps)oluşturmaları gebeliğin 6ayında başlar ve doğumdan daha sonra devam ederBu arada sinir hücreleri beynin dış yüzeyine yakın tabakalar halinde dizilir ve yapacakları işlevlere tarafından farklılaşmaya başlarSinir hücreleri,uzantıları ile çevrelerindeki fazla sayıda hücreyle seçici biçimde bağlantılar kurar ve iletişime girerlerBu bağlantıların sayısı doğum sonrası dönemde de yükselmeazalmalar gösterirBu şansın dönmesi insan beynine hızlı düşünme ve öğrenme özellikleri kazandırır

Miyelizasyon:
Miyelinin oluşumu doğum öncesi hayatın 6ayından başlayıp erişkin yaşa dek sürerEn hızlı değiştirme ise doğumdan 8aya değin görülürGörsel yolların miyelizasyonu işitsel yollardan daha hızlı ve erken başlar

Doğum Sonrası Beyin Gelişimi:
Bebek doğduğunda beyni 350400 gr ağırlığındadır ve trilyonlarca asap hücresi içerirDoğumdan sonradan yeni sinir hücresi üretilmez,yardım hücreleri üretilirHatta birincil 12 yaş içinde beyin hücrelerinde pozitif hücrelerin ölümü yaşanırBu arada aksonların yeni dalları oluşur ve bu dallar öteki nöronlarla temas kurar(sinaps)Beyin nöronları arasındaki sinaps sayısı arttıkça beyin daha ayrıntılı ve seri operasyon yapabilir duruma gelirSinaptik bağlantılar milyarlarca gözenekli olan arasında 300kmsaat şipşak iletimi sağlarYaşla orantılı olarak asap hücrelerinin boyutları ve öteki sinir hücreleri ile bağlantı sayıları artarak 6 yaşa beyin ağırlığı erişkin ağırlığına ulaşır(13001400 gr)Beynin işlevsel olarak olgunlaşması ve erişkin özelliği kazanması ergenlik dönemine kadar sürerErgenlikte gri cevher azalırken hücreler arası bağlantılar ,yani beyaz cevher,hacim olarak artarYeni bağlantılar 518 yaşta, hatta bilhassa prefrontal bölgede genç yetişkin dönemimde bile oluşabilir

Sinir hücreleri ve uzantılarının yanısıra beyin işlevlerinde rolü olan enzimlerin ,kimyasal maddelerin ve tezgâhtar hücrelerin olgunlaşması da bu gelişime paralel giderNörotransmitter denilen bu kimyasal maddelerin yapımı 3 yaş civarına dek sürerBu nedenle çocuklardaki nörolojik bulgular ve davranışlar yetişkinlerden farklıdır(uyarı süres, 4 yaşından 10 yaşına değin artması,ergenlikte bir zaman azalması vb)
Sinapslar hayat sırasındaki deneyimlere,beynin aldığı uyaranlara göre oluşur ya da kaybedilirler(Kullan veya kaybet kuralı)Kullanılmayan ,ilgili uyarana maruz kalmayan sinir hücreleri ve bağlantıları özellikle yaşamın birincil iki yılında ve ergenlikte kullanılmamaya bağlı yok edilirler
Miyelizasyon sinir iletim hızını arttırırBu işlem genelde doğum sonrasında ,büyük ölçüde iki yaşa değin tamamlanır, fakat yetişkin yaşa değin da aralıksız bölgeler vardır

Sinir dokusu en çabuk olarak 3 yaşına değin gelişir5 yaşına dek öğrendiklerimiz yaşamımızın geri kalanından daha fazladırYaşamımızın bu ilk dönemleri sinir sistemi için kritik dönemlerdir

ASAP SİSTEMİNİN YAPISI
MSS: Beyin, beyin sapı, Pons, Mezensefalon, ve Medulla Oblangata Medulla Oblangata otonom işlevlerin yoklama merkezi(yürek atışı,solunum…)Cerebellum,denge koordinasyon, kas tonusu, ve hareketlerin regülasyonunu sağlar Medulla spinalis istemsiz hareket yanıt merkezi ve beden beyin arası ileti taşır

Periferik Asap Sistemiuyulardan ve hareketten sorumludurOmurilikten ve Beyinden (kranyumdan) vücuda dağılır MSS ile cisim arasındaki bağlantıyı sağlar(kas,duyular,salgı bezleri ile MSS arası bağlantı)

Beyni saran zarlar (meninksler) dıştan içe doğru incelir: Dura mater, Araknoid(örümceksi) ve Pia mater (ince zar)Zarların arasında BOS bulunurKanBeyin bariyeri her kimyasal maddenin kandan beyne geçmesini önler
Beyinde bir takım bölgeler belirtilmiş işlevlerin merkezi olarak kabul edilir fakat son zamanlarda yapılan incelemeler sonucu bu merkezlerin muhakkak bir fark göstermedikleri ve diğer alanların da bezer işlevleri yürütebileceği gösteriliştir
Beyin en dışta korteks(beyin kabuğu ya da gri cevher,beyin hücrelerinden oluşur) ve aşağı beyaz cevher(akson demetlerinden oluşur) den meydana gelirBeyin kabuğu takriben 2mm kalınlığında ve 15 m2 yüzeyindedir:bu yüzey ,sınırlı alanda daha çok gri cevher bulundurulmasını sağlayan girinti ve çıkıntılarla oluşturulmuştu Bu girus ve sulkusların sayıca az ya da yapı olarak bozuk olması akıl geriliğine ve epilepsiye sebep olurKorteks beynin evrimsel olarak en yeni bölgesidirİnsanda korteksin olmaması veya hasar görmesi durumunda idrak,planlı hareket ve konuşma olmaz

Beynin her bir yarıküresi aleyhinde beden yarısının hareketlerini ve duyusunu yönetirİki yarıküre aralarında bağlantıyı,aksonlardan oluşan bir yapı olan “korpus kallosum sağlarKonuşma merkezi dominant yarıkürede bulunurBilişsel işlevlerin birçok dominant yarıkürede yer alırToplumun %90 nına yakın bir kesiminde hakim yarıküre sol yarıküredirHangi yarıkürenin baskın olacağı kalıtımsal olarak belirlenirgözlenebilen baskınlık, örneğin el tercihi 12 yaşında görülür daha önce el tercihinin olması bir yarıkürenin hasarına işaret ederBaskın olmayan yarıküre sözel olmayan işlevleri yürütür;mesela uyarı, biçim tanıma, görsel uzaysal kavrama, espri, müziği sezgi gibiSağ yarıküreyi (dominant olmayan yarıküre) etkileyen hasarlarda duygusal olaylara umursamazlık olurSosyal hissi veriler işlenmezSes tonu duygusuzdur,mimik ve jestler azdırKonuşmaları boşboğaz ve zamansız olabilir

Dil ve söylev, beynin başat yarıküresindedir ve konuşmayı algıkavrayış, konuşmayı oluşturma merkezleri buradadırBu bölgeleri ilgilendiren olaylar sonucu söylev bozuklukları olur: bunlara “konuşma yitimi denirKonuşma merkezindeki zarar sonucu konuşma bozukluğunun düzelmesi diğer merkezlerin bu işi üstlenmesi ile olur(plastisite) Plastisite ilk yaşlarda daha enerjik olan bir mekanizmadır2 yaşın altında düzelme %80 oranında kızlarda bu sınır 1 yaşa inebilir

Çocuk beyni erişkin beynin küçültülmüşü yok, gelişmekte olan, erişkine göre biçimsel,kimyasal ve mikroskopik farklılıklar bulunduran bir yapıdır


netten özel baskı *