Sıradaki Muhtemel Koronavirüs Salgını Nerede Başlayabilir?

Çabucak her gün, yeni bir yerde yeni bir SARS-CoV-2 (Koronavirüs) mutasyonunun ortaya çıktığını duyuyoruz. O denli ki DSÖ, tüm yeni varyantlarla başa çıkmak için yeni bir isimlendirme sistemi kullanmak zorunda kaldığını bile açıklamıştı. Ve COVID-19'un bir laboratuvardan çıkmadığı konusunda önemli ispatlar varken, hiç kimse yeni bir virüs salgınının nerede, neden yahut nasıl ortaya çıkacağını kestiremiyor.

Lakin yapabileceğimiz şey, geleceğe hazırlanmak olacaktır. California Üniversitesi, Berkeley, Milano Politeknik Üniversitesi ve Yeni Zelanda Massey Üniversitesi'nden bir küme araştırmacı da bunu yapmaya çalışıyor. Nature Food'da bu hafta yayınlanan ve bir sonraki Koronavirüs'ün ortaya çıkması için aday olarak görülen "sıcak" bölgeleri bulmayı amaçlayan yeni bir tahlil, dikkat çekmeyi başardı.

Hastalığın başlangıcının kesin ayrıntıları muhtemelen bir mühlet daha belgisiz kalacak olsa da birden fazla bilim insanı mevcut salgının yarasalarda bulunan bir Koronavirüs'ün bir halde insanlara sıçramasıyla başladığına inanıyor.

Araştırmacılar bu teoriye dayanarak, bu cins yarasadan beşere transferin tekrar meydana gelme ihtimalinin olacağı yerleri incelediler. Virüsün direkt yarasadan beşere mı sıçradığı yoksa bir orta konak olup olmadığı hala bilinmediğinden ötürü araştırmacılar yırtıcı hayat ve çiftlik hayvanları ortasında çok çeşitli potansiyel taşıyıcıları hesaba katmak zorunda kaldılar.

Bilim insanları daha evvel yarasalarda COVID-19'a neden olan virüs olan SARS-CoV-2 ile "neredeyse aynı" olanlar da dahil olmak üzere pek çok farklı Koronavirüs tipi bulmuşlardı. 2020'de de yarasa popülasyonlarında virüsleri inceleyen araştırmacılara nazaran, şimdi keşfedilmemiş binlerce potansiyel Koronavirüs çeşidi daha bulunuyor – lakin bunlardan çok azı insanlara geçme yeteneğine sahip (zoonotik geçiş).

Koronavirüs'ler yarasalarda çok sık bulunduğundan ötürü araştırmacılar çalışmalarını cinsin doğal aralığı ile sınırlamaya karar verdiler. Hangi alanların insan-yarasa etkileşimi için en yüksek potansiyele sahip olduğunu belirlemek için Avrupa ve Asya'da rastgele oluşturulmuş 10.000 yerde arazi kullanım modellerini tahlil ettiler.

Araştırma içerisinde "sıcak nokta", yarasa popülasyonlarının muhakkak insan faaliyetleriyle çakıştığı yerler olarak tanımlanıyor: Orman parçalanması (yani, büyük, kontaklı bir ormanın farklı küçük ormanlara bölünmesi), hayvancılık ve insan yerleşimi. Ayrıyeten araştırmacılar, insanların araziyi kullanma formu süratle değiştiği için gelecekte sıcak noktalara dönüşme riski altında olan yerleri de belirlediler.

Araştırmacılar tarafından tanımlanan insan faaliyetleri, bir yerde Koronavirüs'ün ortaya çıkma mümkünlüğünü çeşitli formlarda arttırıyor. İnsan yerleşimindeki artış, iki çeşidin temas etmesi ve birbirine bulaşması için daha fazla fırsat manasına geliyor. Emsal halde, besi hayvanı üretimindeki bir artış, insanlara bulaşma yolunda çok sayıda potansiyel orta konakçıya sahip bir Koronavirüs mümkünlüğünü arttırıyor. Son olarak, orman parçalanmasındaki bir artış, bu büyük bitişik ormanlar tarafından sağlanan çok özel habitatlara muhtaçlık duyan çeşitlerin ölmesine neden oluyor. Bir bölgede bu "özel" çeşitlerin hiçbiri kalmadığı için, yarasaların serbestçe hareket etmeleri ve bir beşerle müsabaka ihtimallerinin artması kelam konusu olabiliyor.

UC Berkeley'de etraf bilimi, siyaseti ve idaresi profesörü olan çalışmanın ortak müellifi Paolo D'Odorico, "Özel tipler için dezavantajlı şartlar yaratarak, [yarasa gibi] genel cinsler gelişebilir" diyor ve ekliyor: "SARS-CoV-2'nin yırtıcı ömürden insanlara geçişini direkt izleyemesek de, insanları olaya dahil eden arazi kullanımı değişikliği cinsinin tipik olarak virüsü taşımaları ile bilinen bu yarasaların varlığıyla alakalı olduğunu biliyoruz."

Mevcut salgının ardındaki Koronavirüs birinci olarak Çin'de tanımlandı ve mevcut sıcak noktaların birden fazla da, bu araştırmaya nazaran orada bulunuyor.

Tahlilde açıklandığı üzere "Çin... nüfus yoğunluğu ve köyler, kasabalar ve öteki insan yerleşimleri tarafından kapsanan arazinin oranı ile kanıtlandığı üzere, yarasa dağılımlarında daha yüksek seviyede insan varlığı sergiliyor. Çin'de, orman modüllerine yakın bölgeler, hayvancılık üretimi ve insan yerleşimleri için daha ağır bir formda kullanılıyor... bu nedenle, yaban hayatı ve beşerler ortasındaki teması direkt yahut çiftlik hayvanları üzere orta hayvanlar aracılığıyla desteklemektedir."

Velhasıl uzmanlar, bir sonraki beklenen Koronavirüs salgınının yeniden Çin'den çıkacağını düşünüyor. Daha doğrusu en büyük ihtimal olarak Çin'i görüyorlar...