Sırıkla Atlama Nedir?

Sırıkla Atlama Nedir?
Sırıkla Atlama
Sırık


Bugun dunya rekoru hala gelişmektedirFakat bu gelişim ilk zamanlardan daha yavaş bir şekildedirSon 23 yılda bu gelişim 63 cm olmuştur1980 Moskova Olimpiyatlarında Polanyalı Wladislav Kozakiewicz başarılı bir atlayış yaparak 578 m İle dunya rekoru kırmıştı
1983 yılında, Finlandiya, Helsinkideki ilk Dunya Atletizm Şampiyonası cok kotu hava koşulları altında 570 mlik derece ile yarışmayı kazanan cok kabiliyetli bir sırıkcının keşfine sahne oldu Onun ismi, Kiev,Ukraynada Spor Akademisi oğrencisi olan Sergei Bubkaydı Bubka, dunya rekorunu yaklaşık 30 kez yenileyerek sırıkla yuksek atlamaya yeni boyutlar kazandırdıOnun tum rekorları, ihtişamla kırıldı ve binlerce seyirci tarafından ayakta cılgınca alkışlandı
Sergei Bubka, 4 Kasım 1963de doğdu 183 cm boyunda ve 77 kg ağırlığındadır Sergeinin kullandığı sırık 510 m Uzunluğunda ve 295 kg ağırlığındadırve kendi ağırlığından 10 kg fazla olan bir sırıkcının kullandığı sırığı kullanmaktadır yarışlarda sırığın en yuksek yerinden tutmaktadır Yani yaklaşık takeoff seviyesinden 480 m Yukarıdandır Bunun anlamı, son dunya rekorunda tuttuğu yerin 123 m Uzerinden gecmiştir Sergei,100 myi 103 snde koşabilme yeteneğine sahiptir Ona, sıcrama kuvveti ve esnekliği, tekniği ile birleşince, sırığın yuksek yerinden tutmasını sağlar
Sergeinin buyuk kardeşi olan Vasili Bubka onunla sırıkla yuksek atlamayı tanıştırdı

Şu anda surekli 560 m ile 580 m arasında atlayan az bir grup sporcu vardır İlk yuz sırıkcının boyları 180 m den uzun ve ağırlıkları 70 kg den fazladır 100 m hızları 11 sn veya 11 snnin altındadır 6 mlik halata 45 snnin altında tırmanabiliyor ve vucut ağırlıklarını %130u kadar bench pressleri vardır Ustelik bu super atletler kendi vucut ağırlıklarının %80i kadar duzkol pullovar yapabilmektedir

TEKNİK

Ellerin tutuşu

Ust kol duz ve başparmak ve parmaklarla sırığın 20 cm altında tutulurAlt kol bukuk olarak, başparmak ve parmakların arasında ust kolun yaklaşık 60 cm altındadıralt kolun dirsek ile bilek arasındaki kısmı dikey ile 45 derecelik acı yaparEl tutuşu değiştirilmeden sırık,vucudun yan kısmına kalca hizasına getirtilirŞimdi alt el saat yonunun tersine, ust el ise saat yonune cevirilir
Tutuş yerleri: temel olarak uc tutuş şekli vardır; alcak tutuş,400 m Veya daha aşağıdan; orta tutuş ust el,450 m Veya daha aşağıdan; yuksek tutuş,450 m Den yuksek tutuş yerleridir
Sırığın taşınması: tutuş yerine gore, uc taşıma şekli vardır : alcak sırık taşıma, sırık ucu goz hizasında;orta sırık taşıma,sırık ucu yerden yaklaşık 250 m Ve yuksek sırık taşıma,sırık ucu yerden 350 m Daha yuksek olan taşıma şeklidirSırık hep aynı pozisyonda taşınmalı ve sırıkcının kazanı gormesine engel olmamalıdırUst vucut,sırıkla birlikte hafifce yanlara sallanmalı ve her iki dirsek rahat ve kasılmadan taşınmalıdır
Yaklaşma koşusu: Yaklaşma koşusu,15 ile 21 fule arsında değişir Koşu hızı, kontrollu bir bicimde takeoffa doğru hızlanır Adım frekansı, koşuya başlarken ve sonlara doğru yaklaşırken yukseltilirKoşu adımları gittikce daha kuvvetli ve daha cabukturSırık ucu kazana gelmeden son beş adımda gittikce indirilerek yatay pozisyona getirilirYaklaşma koşusunun doğrulunu kontrol etmek icin,takeoffdan 5 yada 7 fule oncesine bir kontrol işareti koymak uygun olur
Saplama: Saplama son uc adım ile başlar(şekil 1A) ust elin ileri doğru kalcayı gecmesi ile kazana doğru son iki adımda ileri ve yukarıya doğru olur(şekil 1B) Bu ust kol duz olarak başın yukarısına gelene kadar devam eder Gercekte takaoff adımının konusu,ust kolun pozisyonu ve sırık ucunun kazana yerleşmesi aynı anda olur (şekil 1C)

Takeoff

Sırıkcı, maksimum sıcrama kuvvetini, tumuyle uretilen kinetik enerjiyi yerden sırığa transfer etmek icin uretir (şekil 1 d) Takeoff bacağı, yeri iterek, kollarla sırığın altından sırığa dik kuvvet uygulanır Diğer bacak, take off bacağı hizasına gectiğinde kollar yukarı ve ileriye doğru bir bicimde pres yapar Kollardaki basıncı artırmak, sırık ustune gecmek ve sırıkcının yerden cabuk ayrılması icin omuzlar ve kalca ile bir sure blok vardır

Salınım

Takeoff ayağının parmakları yeren ayrıldığında, onde olan bacak yatay pozisyona gelir ve yukarı devam eder Takeoff bacağı, kalca ekseninde duz olarak hızla salınır (şekil E) kalcalar, omuz ekseninde geriye takla hareketiyle kaldırılır Alt kol, sırıktan kurtulana kadar takeoffdaki direnişini burada da devam ettirip omuzdan cekişe başlar Salınım hareketi, kalca omuzların ustune geldiğinde dizlerin cıtanın ust ve yakın seviyesine geldiğinde tamamlanır (şekil 1 F)

Uzanış ve cıta hareketi

İyi zamanlama ile vucudun amut hareketinin duzluğu, sırık acılmadan once tamamlanır (şekil 1G) Bu noktaya kadar ust kol hala duz bir bicimdedir ve bu noktada vucudun donmesiyle kalcanın daha yuksek duzeye getirilmesi icin maksimum gucle cekişe başlar (şekil 1 H) Alt kolun sırıktan ayrılmış ve ust kolun presi, amut pozisyonunda aşağı doğru devam eder şekilde vucut cıtayla karşı karşıyadır (şekil 1 I ) Cıta hareketinin son hareketi ise, sırıkcının ucuşu ve gecişidir Sırıkcının başı ve boynunun bel kemiği ile aynı cizgide oluşu, gerektiğinde yatay ve dikey harekete elverişli olduğu icin onemlidir Sadece, kollar ve bacaklar sırığın ustunde mancınık gibi atışını sağlayabilir

SIRIK ATLAMADA KONDİSYONLANAM

Sırıkla atlamanın amacı maksimum yuksekliği gecmek olmasına rağmen, daha onemlisi, sadece sırıkla atlama değil, sırıkcının fiziksel ve psikolojik gelişimidir Fiziksel aktivite sırasında akıllı ve hayalci duşunmesi, sırıkcının psikolojik yapısının gelişimine yardımcı olacaktır Fiziksel egzersiz; surat, guc, koordinasyon, esneklik, kasların dayanıklılığı ve denge gibi oğelerin gelişmesi amacındadır Bu oğelerin birisindeki gelişim, bile daha yuksek mesafelere ulaştırır Fakat, ideal olanı, butun oğelerin en yuksek seviyeye getirilmesidir Orneğin; suratin artışı sırıkla atlamaya en onemli yardımcı faktordur
Sırıkla atlama icin surat gelişimi ozel antrenman gerektirir Cunku, bu gelişim diğer branşlardaki surat antrenmanlarından biraz farklıdır Fark şudur; sırıkcının yan tarafında taşınan sırık, ozellikle koşu fuleleri arasında havadaki ucuş anında, onun dengesini bozacak bir faktordur Koşarken yerle daha cok temas bu etkeni minimuma indirir Bu, sırıkcının yaklaşma koşusundaki adım frekansının, onemli olduğunun nedenidir Momentum kazanmak icin, koşu adımlarının gucu, yaklaşma koşusunun sonuna doğru artar
Sırıkcıların, Sprint calışmasının yarısından coğu sırıkla birlikte yapılır Koşu mesafesi her tekrarda, sırıkla 40 ile 50 m Sırıksız 60 ile 80 mdir koşu suratinin gelişiminde sık kullanılan metot; guc gelişiminde tepe yukarı, rahatlama ve adım frekansı icin tepe aşağıdır Duz zeminde koşu her ikisinin etkisini birleştirecek ve sonucta rahatlık, frekans ve gucu birleştirecektir
Bacak gucunun gelişimi, ağırlıkla squat sıcramaları ve stepuplar ile de mumkundur En onemlisi tekrarlar ve patlayıcılıktır (şekil 2 3 )
Dayanıklılık ve karın kaslarının kuvveti (şekil 4 ) ve sırt kaslarının kuvveti de ağırlıklarla (şekil 5 ) geliştirilebilir Beklide geliştirilebilecek en onemli nokta kol kuvvetidir

Kollar icin onerilen hareketler, sırtustu yatar pozisyonda duz kol pullovarlar, gulle atışları, paralele barda amut presler ve geriye takla ve pres ile cıta gecmeleri icerir (şekil 6789)
Yatay barda bileğe yada bele bağlı bir ağırlık ile salınım hareketi pratiği yapılabilir(şekil 10 A e 10B )ek ağırlıklarla yapıldığında daha yararlı olacaktır Cunku ,sırıkcı daha yuksek bir dirence karşı koyacaktır, koymak zorunda kalacaktır Sırıkcı, barı alt kolu ile cektiğinde, kalca ve bacaklar omuz ekseninde rotasyon yapar ve daha doğru salınım hareketi olur Ust kol vucudun aşağı ve yukarı hareketinde daima duzdur

YAPI

Sırıkla yuksek atlama buyuk miktarda fiziksel ve vucudun butun bolumlerinin karıştığı, canlı enerji gerektirir Sırıkcı derecesini geliştirmek icin,hangi yonun eksik olduğunu, tecrube ile oğrenmek zorundadır Ozellikle yarıştan birkac gun oncesine kadar, cok atlayışa tercihen az atlayış en iyisidir Oğrenme işlemi fiziksel olarak sırıkcının,diri kalmasıyla ve yuksek derecede kendini kontrole sahip olmasıyla mumkundur İstenilen alıştırmanın pozitif takviyesini temin etmek icin bir teknik antrenmanda sırıkcı, 9 fuleden 20 atlayış, veya 13 fuleden 15 atlayış gercekleştirilmesi yeterlidir

SİMULASYON EGZERSİZLERİ

Sırık tekniğinin, neuromuscular oğrenimi ve kuvvetin doğru tatbiği, tekniğe benzer hareketlerin pek cok tekrarı ile oluşturulur Bu simulatif egzersiz antrenmanı, ozel aletler gerektirir Değişik yuksekliklere ve acılara ayarlanabilir olan, duvara sabitlenmiş bir bar, bir makara; yine duvara yaklaşık 3 metreye sabitlenmiş ayarlanabilir bir bar;bir makaradan gecen bir metrelik fiberglas bir barın ucuna bağlanmış halat ve bir kontrol kemiği
45ºde sabitlenen barda, geriye salınım hareketini canlandırmak icin, sırıkcı, ileri, geri, yukarı ve aşağı salınır İleri salınım da, takeoff pozisyonunu gosterir ve onde olan diz hemen yukarı hareket eder (şekil 11A ) Takeoff bacağı duz olarak pozisyonunu korur ve kalcayı kaldıracak şekilde yeri tarayarak hızla salınır Salınım hareketi başladığı anda alt kol aktif bir şekilde cekişe başlar; ust kol duz olarak pozisyonunu korurken, omuz ekseni yere paralelliğini korur Kalca omuz ekseninin uzerine geldiğinde (şekil 11C) Bu egzersizi, sırıkcı, hafif koşup bari tuttuktan sonra aynın salınım yapabilir

Sırıkla atlamanın devamı olan simulasyon sırıkcının sırık ustunde bir makara ve halat kullanarak,donuşu;cekişi ve itişidirhalatın bir ucu,sol ya da sağ bileğe ya da kalcaya bağlıyken;diğer ucu,bir parca fiberglass sırığın ucuna bağlanırrockbeck pozisyonundan başlayaraksırıkcı vucudu ile direk eksende hafifce donerek yukarı uzanır ve boylece ust el kalcaya yakın bir yere gelirve tam bir donuş icin cekersadece kuvvetli aletler bu hareketi gercekleştirebilirgenellikle bu harekette, sırık parcasını aşağı doğru cekişine yardım eden bir kişiye ihtiyac vardır
Sırıkla atlamanın yaklaşık butun simulasyonu,bu iki aracın birleşimi ile yapılabilir Şekil 13A, ipin bir ucunu sırıkcının kemerine bağlı olduğunun gosterir Diğer ucunu ise yardımcı kişi tutar Sırıkcının geriye alışı ve uzanışından sonra, yardımcı kişi cekerek tam bir amut pozisyonuna getirir(şekil 13 BC) Bu hareketler sırıkcıya, doğru neuromuscular kontrolu sağlayacak ve gercek sırıkla atlama icin ona mukemmeli sağlayacaktır

SONUC

Aşağıdaki temel noktalarla sırıkla atlamayı kabaca ozetleyebiliriz:
1sırıkcının sırıkla yuksek atlama hakkında bilgili olması, fiziksel, psikolojik ve tekniksel ihtiyacların gerekliliğini ve gelişmelerinin şart olduğunu anlamasını sağlar
2İdmanda veya yarışta sırıkcı daima belli bir disiplin icinde olmalı ki rahat bir atlayış yapsın Kazan etrafındaki, sert yuzeyle beton alanlar,en az 60 cm yuksekliğindeki minder ile kaplanmalıdır Sırıkcılar % 100 guvence haricinde her şeyi reddedebilirler
3Sırıkla atlamanın tekniğinin eksiksiz anlaşılması potansiyeli geliştirecektir Sadece; insan anatomisini, egzersiz fizyolojisini, spor piskolojisini ve biyomekaniği bilen eğitilmiş antrenorler sırıkcıya esas, sırıkla atlama tekniğini oğretebilirler
4Duzenli sırıkla atlama alıştırmalarının pratiği teknik alıştırmaları geliştirmelidir
5Atlama sezonundan hemen sonra hareketliliği arttırmak amacıyla simulasyon egzersizleri yapılmalıdır
6Hazırlık periyodundaki 7 gunluk idman egzersizleri şunlardır:
a)Ağırlıklı veya ağırlıksız sıcrama alıştırmaları


b)Simulasyon egzersizleri, ozel egzersizler, kasa sıcramaları, halata tırmanma ve saplama egzersizleri
c)Sırıklı ve sırıksız sprintler Trambolinde jimnastik alıştırmaları
d)Kros koşuları, esneklik ve rahatlama egzersizleri ve saplama alıştırmaları
e)Sırıkla atlama tekniği ve sırık ustundeki calışmalar
f)Tepe yukarı, tepe aşağı ve duz zeminde sprinter tekrarları (120 metreler)
g)Pasif dinlenme
7Sırıkcının en buyuk amacı, sırığın uzerinde gozle gorulemeyecek kadar hızlı olmaya calışmasıdır