SITMA (MALARYA) belirtileri

malarya belirtileri sıtma belirtileri klorokin emrindeki etkileri klorokın sıtma komplikasyonları SITMA (MALARYA) Tropikal ve subtropikal ülkelerin salgın hastalıklarından biridir (bugün Türkiye de hemen hemen tamamen ortadan kaldırılmıştır böylece de karşılaşılan vakalar epeyce seyrektir

Oysa yabancı kaynaklara tarafından Çukurova bölgesinde halen sıtma görülmektedir) Sıtma, plazmodyum parazitinin etmen olduğu bir hastalıktır Sıtmaya neden olan dört alıcı plazmodyum vardır: P vivax, P ovale, P malariae ve P falciparum Bu parazitlerin hepsinin de alyuvarlar içinde üreyen trofozoit ve şizontları bulunur

P falciparum açık havada, diğer üç parazitin ikincil, alyuvarlar dışı doku hücrelerinde geçen hayat dönemleri vardır Alyuvarlar dışı hayat dönemi sonucu sıtma tekrarlayabilmektedir Plazmodyumlar sivrisineklerle sporozoit halinde hastadan sağlam insana geçer Kan nakli ve hastalık aracılığıyla da bulaşabilirler

Plazmodiler plasentadan fetüse geçip güvenli olmayan olabilirler Tropikal bölgeden dönen kişide görülebilecek ateşli bir hastalıkta, ateşle birlikte olan komada sıtmayı da göz önünde bulundurmak gerekmektedir Kuluçka devresi: 1014 gün Belirtileri: Baş ağrısı, titreşim, terleme ve kollarla bacaklarda ağrılar
Hastalığın Seyri P malariae nin faktör olduğu sıtmada, etken organizmalar, karaciğere gelişlerinden 8 gün daha sonra gelişmiş gözenekli olan biçiminde kan dolaşımına katılır ve evrim 72 saat sürer Organizmalar keza karaciğerde hem de alyuvarlarda ürerler P vivax ve P Ovale nin etken olduğu sıtmada, gelişmiş hücreler 8 günde karaciğerden çıkarak kana karışırlar ve her 48 saatte bir alyuvarlardan ayrılırlar Ama, etmen organizmaların tümü birdenbire karaciğeri terk etmezler ve eşeysiz üreme sürüp gider P falcifarum un niçin olduğu sıtma, habis sıtmaadını alır ve en tehlikeli sıtmadır

Karaciğere yerleşen organizmaların hepsi birden 6 günde gelişmiş gözenekli olan halinde kan dolaşımına geçerler Organizmaların gelişimi daima olmadığı için aktif hücrelerin alyuvarlardan ayrıldıkları süre ortaya çıkan ateşli dönemler düzensizdir Organizmalar, hastalığın herhangi bir evresinde kitleler halinde beyin, omurilik, akciğerler ve böbreküstü bezlerinin kılcal damarlarını tıkayabilirler bu nedenle ani ölümler ortaya çıkabilir Ağır sıtma vakalarında en güvenli olmayan tabi etki karasu hummasıdır Nedeni muhakkak kesin değildir Rahatsızlık ani alyuvar yıkımı ile kendini belirlenmiş eder Sıtma tedavisinde göz önüne alınacak üç husus vardır:

1 Antiparazitik ilaçlarla parazitin ortadan kaldırılması, id 2 Destekleyici tedbirler ve 3 Komplikasyonların tanınması ve her bakımdan tedavisi Sıtmanın spesifik tedavisi vardır Tedavide kullanılacak ilaçlar: 1 Sprozoidleri birincil üreme dönemi eksoeritrositer şizontları öldürerek pofilaktik tesir yapmalı, 2 Eritrositler içindeki şizontları ve kana dökülen şizontları yok etmeli, 3 Gametleri değil etmeli ve 4 Dokulara toksik etki yapmamalıdır Bütün sıtma şekillerinin akut dönemlerinin tedavisinde birincil düşünülecek ilaç; klorokin (Aralen) (4aminoquinoline) dir Bu ilaç alyuvar dışı üreme dönemi bulunmayan
P falciparum enfeksiyonlarını tedavi eder Öteki sıtma şekillerinde tam bir tedavi sağlanabilmesi için plasmodilerin alyuvardışı doku şekillerine etkin olan primakin in de klorokin ile birlikte kullanılması gerekir Doku şekillerine primakin den diğer etkili tatminkar bir hap yoktur P vivax ve P ovale hipnozoitlerine aleyhinde primakin kullanılarak bunların relaps yapmaları önlenir Tedavinin Gözlenmesi: Çare sırasında gözlemler üç gayeye yöneliktir: 1 Tedavinin etkinliğini tayin etme, 2 Olası olduğu kadar ivedi sıtma komplikasyonlarını tanıma ve 3 Ilaç toksistesini tesbit etme Günlük olarak kan yayılma preparatlarında aaaaaüel parazitleri ihtiva eden eritrositler gözükmeyinceye değin incelenmelidir Ilk 24 saat içinde parazitemideki çoğalma geneldir ve çare yetersizliğini dokundurma etmemelidir Aaaaaüel parazitemi sonradan azalmalı ve 5 günde kaybolmalıdır

Gametositemia günlerce haftalarca sürebilir ve tedavi yetersizliğini veya çare gereksinimini ima etmez KORUNMA: Sıtma mücadelesinde başarılı olabilmek için bulaş halkasını ortadan kaldırmak gerekir Bunun için rezervuar insanların tedavisi ve arabulucu anofellerin üremesini önleyici tedbirlerin alınması gerekir Sıtma tedavisinde kullanılan ilaçlardan klorokin ve diğerlerine hap direncinin gelişmesi ve yaygınlaşması, insektisidlerin aracı anofellere etkisinin azalması korunma tedbirlerinin ağırlık kazanmasına neden olmuştur Korunma tedbirleri aralarında en önemlisi sivrisinek ısırımına maruz kalmamaktır Bunun için, geceleyin sivrisinek ağlarının kullanımı, sivrisinek ısırımını azaltmaya uygun giysiler giymek, sinek kovucu ve sinek spreylerinin kullanımı gereklidir Bu tedbirler %100 koruyucu olmamaktadır İlaveten kemoprofilaksi yapılır

Direnç bildirilmemiş yerlerde klorokin eritrositik enfeksiyonu baskılama için kullanılır Sıtma sahalarına gitmeden 2 hafta önce ve bu bölgeyi terk ettikten sonradan 6 hafta daha klorokin alınmalıdır Bu sahalardan dönenlere Pvivax ve P ovale enfeksiyon riskini önlemeğe 14 gün zaman ile primakin relapsları önlemeye verilir Kloroquin dayanıklı P falciparum sahalarında koruyucu olarak meflokin, proguanil+klorokin verilir Doksisiklin meflokin dayanıklı P falciparum sahalarında korumada kullanılabilir Günümüzde, aşı geliştirme çabaları kokteylaşılara içten yönelmiş durumdadır Zira öbür sıtma antijenleri ve sıtma parazitinin hayatdöngüsünün ayrı devrelerine ait birçok epitopları vardır Böylece, sporozoit, merozoit ve gametosit antijenlerinin bir kombinasyonunu aşı içermelidir Bunlara aleyhinde oluşan antikorlar diğerlerine aleyhinde koruma sağlamadığından bu üç antijenin aşıda bulunması gereklidir