Solunum cihazı üreticileri kapanma noktasına geldi

Tüm dünyayı tesiri altına alan koronavirüsün tedavisinde kullanılan aygıtlar ve hayati derecedeki sarf gereçlerini üreten yerli firmalar, Türkiye’de ve dünyada en çok talebin olduğu bir devirde kapanma riskiyle karşı karşıya kaldılar. İhracatı yasaklanan eserler, iç piyasadan da muhtaçlık olmasına karşın talep gelmediği için üreticiler, Mayıs ayında üretimi durdurmayı planlıyor.

Koronavirüs salgını dünyadaki tüm kesimleri önemli biçimde tahribata uğratırken, gerek salgının yayılma suratını azalacak, gerekse virüs bulaşan hastaların tedavisini gerçekleştirecek araç-gereçlerin üretim modellerinde de değişim yaşanıyor.

Ülkemizde, teşhis kiti, ventilasyon aygıtı ve sarf materyalleri ile ağır bakıma girmeyen hastaların kullandığı oksijen konsantratörü üreten çok sayıda firma mevcut. Türkiye’nin bu eser kümelerinde rutin devirde 50 milyon dolar civarında bir ihracat pazarı kelam konusu. Bu kapsamda kullanılan 7 eserin ihracatı 26 Mart’ta ön müsaadeye bağlanırken, evvel Türkiye’nin muhtaçlığının karşılanması, akabinde da ihracata müsaade verilmesi halinde bir yol haritası oluşturuldu. Ortadan 3 hafta geçmesine karşın, Türkiye’nin hangi esere ne kadar gereksinimi olduğuna ait tespit tam olarak yapılamadı. 100’ün üzerinde ülkeye ihracat yapan yerli üreticiler, yasak sebebiyle ihracatı sıfırladıkları üzere, içerden resmi talep olmadığı için, Türkiye’ye de mal verememeye başladılar.

Birçok kalemde gereksinimin 5 katından fazla kapasite var



Bu kategoriye giren eserlerin tamamında Türkiye’nin muhtaçlığını karşılayacak kapasite var. Lakin bu eserlerin sonuncu kullanıcısı olan kamu kumlarından, üretici firmalara yönelik şu ana kadar somut bir talep oluşturulmaması, firmaların üretimde frene basmalarına yol açtı.

ABD’nin 150 bin ventilatör talebi karşılanamıyor

Firmaların yöneticileri, kamunun muhtaçlığı tespit edip kesime bildirmesi halinde çok kısa mühlet içinde Türkiye’nin 1 yıllık muhtaçlığını karşılamaya hazır olduklarını bildirdiler. Firmalar şayet kendilerinden alım yapılmayacaksa ihracatın önünün açılması gerektiğini vurgularken, ABD Sıhhat Dairesi ve Avrupa Birliği standardında yapılan üretime büyük talep olduğunu bildiriyorlar. Bir kesim temsilcisi yalnızca ABD’nin Türkiye’den 150 bin ventilatör talebi geldiğini, bunun karşılığının 1.5 milyar doları bulduğunu lakin olumlu ya da olumsuz talep veremediklerini kaydetti. Yanı sıra çok sayıda Avrupa ülkesinden de aygıt talebi gelmesine karşın firmalar bunlara karşılık dahi veremiyor.

Parası alınmış eserler gönderilemiyor

İhracatı ön müsaadeye bağlanmış eserler için daha evvel ihracat irtibatı yapmış, hatta parasını tahsil etmiş firmalar da bu eserleri gönderemiyor. Karşı taraftaki alıcıların da kendi devletlerine yükümlülüklerini yerine getiremediği için cezai yaptırımla karşı karşıya kaldığına dikkat çekiliyor.

26 Mart’ta yayınlanan İhracatı Yasak ve Ön Müsaadeye Bağlı Mallara Ait Bildirim ile 8 eserin ihracatı ön müsaadeye bağlandı. Lakin bu listede yer almasa da tıpkı Gümrük Tarife İstatistik Konumuna (GTİP) sahip bir çok eserin lojistik firmaları tarafından taşınmadığı, gümrük müşavirleri tarafından da doküman düzenlenmediği belirtiliyor.

“Kamu ya sipariş vermeli ya da ihracatın önü açılmalı”




Firmalar çıkış yoluna ait tahlil tekliflerini de paylaştılar. Türkiye’nin gereksiniminin tamamını ziyadesiyle karşılamaya hazır olduklarını tekrar eden firma temsilcileri, “Eğer bizim dünya standardının üzerinde ürettiğimiz aygıtlar burada kullanılmayacaksa ihracatın önü açılsın. Kamu sipariş vermeli yahut ihracat yapılmalı. Türkiye milyar dolar düzeyindeki döviz gelirinden yoksun kalmasın, çalışanlarımızı koruyalım, yenilerini ekleyelim” sözlerini kullandılar.

Çin’den kapılan pazar tekrar kaybediliyor

Koronavirüsün birinci görüldüğü ülke olan Çin, hastalığın tesirini yavaş yavaş azaltırken, bu alanda üretim yapan firmalar ise tam kapasiteyle çalışmaya başladı. Kaynaklar, yıllardır büyük zahmetle elde edilen Avrupa pazarını Çin’e kaptırmaya başladıklarını vurguladılar. Bu eserlerin ihracatına müsaade verilmezken, yine üretime başlayan Çin’den ithal edilecek birtakım eserler için de gümrük vergisinin sıfırlandığına dikkat çekiliyor.

“Döviz getirmek yerine, fabrikaları kapatmaya hazırlanıyoruz”

Firma temsilcileri, gelinen noktada kısa vakit diliminde Türkiye’ye milyar doların üzerinde döviz girdisi sağlayacak bir bölüm yapılanması olduğuna vurgu yaparken, ihracatın yasak olması yanı sıra içeriye de eser satılamaması sebebiyle, mecvut durumun birçok şirket için sürdürülebilir olmaktan çıkacağını belirttiler. Firmalar kıymetli kısmı mühendis olmak üzere 1000’in üzerinde işçi çalıştırdıklarını, işsizliğin ve döviz muhtaçlığının had safhada olduğu bir devirde, hem istihdamı hem de döviz girdisini artırmak yerine üretime orta vermeye hazırlandıklarını vurguladılar. Bir çok firma temsilcisi, bu durumun devam etmesi halinde, bazısının üretim tesisini büsbütün kapatmak zorunda kalacağını, bir kısmının ise TBMM’de kabul edilerek kanunlaştırılan düzenlemeden yararlanarak çalışanları fiyatsız müsaadeye göndereceğini tabir ettiler.

Hüseyin Gökçe/Dünya