Son çeyrekte yüzde 6 büyüme! Türkiye ekonomisi 2019'da yüzde 0,9 büyüdü

Türkiye, son çeyrekte yüzde 6 büyüdü. Ekonomistler, Türkiye iktisadının, kredi büyümesinin desteklediği iç talebin tesiriyle son çeyrekte yüzde 5 büyümeye geçmesini bekliyordu. 2019 GSYH büyümesi ise yüzde 0.9 oldu. 2019 yılı büyüme beklentisi yüzde 0,6 seviyesindeydi.

Üretim sistemine nazaran cari fiyatlarla GSYH, 2019 yılında bir evvelki yıla nazaran yüzde 14,9 artarak 4 trilyon 280 milyar 381 milyon TL oldu.

2019 yılında kişi başına GSYH cari fiyatlarla 51 bin 834 TL, ABD doları cinsinden 9 bin 127 olarak hesaplandı.

GSYH dördüncü çeyrekte yüzde 6,0 arttı

GSYH dördüncü çeyrek birinci varsayımı; zincirlenmiş hacim endeksi olarak, 2019 yılının dördüncü çeyreğinde bir evvelki yılın birebir çeyreğine nazaran yüzde 6 arttı.

Mevsim ve takvim tesirlerinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi, bir evvelki çeyreğe nazaran yüzde 1,9 arttı. Takvim tesirinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi, 2019 yılı dördüncü çeyreğinde bir evvelki yılın birebir çeyreğine nazaran yüzde 6 arttı.

Üretim formülüyle Gayrisafi Yurt İçi Hasıla kestirimi, 2019 yılının dördüncü çeyreğinde cari fiyatlarla bir evvelki yılın birebir çeyreğine nazaran yüzde 17,0 artarak 1 trilyon 189 milyar 855 milyon TL oldu. GSYH'nin dördüncü çeyrek pahası cari fiyatlarla ABD doları bazında 205 milyar 692 milyon olarak gerçekleşti.

Son çeyrekteki büyüme 

İktisadın birinci iki çeyrekteki küçülmesine karşın son çeyrekteki süratli büyüme daralmanın önüne geçti. Türkiye iktisadı 4 trilyon 280 milyar dolarlık büyüklüğe kavuşurken dolar cinsinden iktisadın büyüklüğü 753.6 milyar dolar oldu.

Kredilerdeki büyümeden geldi

Endüstrideki hareketlenmenin ve kredilerdeki süratli artışın büyümeye yaradığı anlaşılıyor. TÜİK datalarına nazaran endüstride son çeyrekte yüzde 5.9’luk büyümenin iktisada katkısı 1.15 puan oldu. Finans ve sigortada ise yüzde 24.2’lik büyümeyle 0.78 puanlık katkı geldi. Merkez Bankası’nın faiz indirimleriyle kredi faizlerindeki düşüş kredi talebini arttırdı. Hem tüketici hem de ticari kredilerde hareketlenme oldu. İnşaatta ise daralma sürüyor. Yüzde 3.8’lik küçülmenin iktisada tesiri 0.22 puan. Hizmetler kesimi de tüketimin tesiriyle büyümeye olumlu katkı veren bölümlerden. Hizmetler bölümünde yüzde 7.8’lik artışın büyümeye katkısı 1.52 puan oldu.

İthalatta çok süratli artış yaşandı

Kredilerin yansıması tüketicinin hareketinde de görülüyor. Vatandaşın tüketimi son çeyrekte yüzde 6.8 arttı ve bu iktisada 3.9 puanlık katkı verdi. Yani büyümenin yüzde 66’sı tüketimin süratle artmasından kaynaklandı. Tüketimdeki artış ithalatın da çok süratli büyümesine neden oldu. Son çeyrekte ithalat yüzde 29.3’lük artış kaydetti. Ve bu 5.79 puanlık küçülme yarattı. İhracatta ise büyüme yüzde 4.4’te kalınca dış ticaretin iktisada küçültücü tesiri 4.75 puan oldu.

5 çeyrek sonra birinci defa arttı

Her ne kadar inşaattaki daralma nedeniyle yatırımlarda küçülme sürse de 5 çeyrek sonrasında birinci âlâ haber makine teçhizat yatırımlarından geldi. Makine ve teçhizat yatırımları 5 çeyreğin akabinde birinci defa son çeyrekte yüzde 11.7 büyüdü.

Vatandaş harcamalarını kısmadı

Taşıt, konut ve tüketici kredi faizlerindeki düşüşler vatandaşın harcamalarını da şekillendirdi. Son çeyrekte güçlü tüketim mallarına yapılan harcama yüzde 15.7 arttı. Dayanıksız tüketim mallarına harcamalardaki artış ise yüzde 17.6 oldu. Turizm harcamalarını da barındıran hizmetler kalemindeki harcamalardaki büyüme de yüzde 21.1 olarak belirlendi.

Yıllara nazaran büyüme oranları (%)

2002      6.4

2003      5.6

2004      9.6

2005      9.0

2006      7.1

2007      5.0

2008      0.8

2009      -4.7

2010      8.5

2011      11.1

2012      4.8

2013      8.5

2014      5.2

2015      6.1

2016      3.2

2017      7.5

2018      2.8

2019      0.9

 Yıllara nazaran kişi başı ulusal gelir (dolar)

2002      3.581

2003      4.698

2004      5.961

2005      7.304

2006      7.906

2007      9.656

2008      10.931

2009      8.980

2010      10.560

2011      11.205

2012      11.588

2013      12.480

2014      12.112

2015      11.019

2016      10.883

2017      10.616

2018      9.693

2019      9.127

Dünyada son çeyrekte büyümeler (%)

Filipinler              6.4

Çin         6.0

TÜRKİYE              6.0

Endonezya         5.0

İsrail      3.9

Malezya              3.6

Kolombiya          3.4

Tayvan 3.3

Polonya               3.1

ABD       2.3

G. Kore 2.2