Son Jeton - Rise of Nations

Not: Bu yazı daha evvel Oyungezer mecmuasının Aralık 2017 sayısında yayınlanmıştır. Yazan: Serpil Ulutürk

Son Jeton mu? Rica etsem bu seferlik Sonsuz Jeton yapabilir miyiz bu bucağın ismini? Son falan değil, ben bu oyunu hâlâ oynuyorum…

“Bir oyunu yıllarca oynamak” probleminin bendeki karşılıklarından biridir Rise of Nations. İşsiz güçsüz dolaştığım ve yalnızca buhranlarıyla hatırladığım üç yıllık bir periyodun tek tesellisidir. Civilization’ın duraklama periyoduna girdiği devranların kurtarıcısıdır. Evlatlarımın pederidir (ehemm, burada durayım).

Rise of Nations’ı hususî ve evladiyelik bir oyun yapan yanını aha budur diye gösteremem tahminen lakin düzgün bir strateji oyunundan bekleyebileceğiniz ne varsa, siz daha saymaya başlamadan “evet o da var RoN’da” diyebilirim. Saymaya başlayalım mı?

RISE OF NATIONS Tıp: Gerçek Vakitli Strateji Geliştirici: Big Huge Games Yayıncı: Microsoft Çıkış Tarihi: 20 Mayıs 2003 Platformlar: PC

Var, boşuna sorma

Devasa yerküre haritası üstünde akıl oyunları? Var. Oyunun ana senaryosu şöyle bir şey: Küçük ve huzurlu bir devletiniz var lakin yerkürenin ısınmaya başladığını, bir işgal dalgasının yayıldığını görüyorsunuz ve bu kaostan hissenizi almak için siz de kendinize bir amaç seçiyorsunuz. Kimi memleketler oburlarının himayesi altında; yani savunmasız da görünseler orayı ele geçirmenin bedeli ağır olabilir… Bazılarıysa yalnız kurt. Ve o denli olmalarının bir sebebi var. Bunun üzere farklı koşullara sahip kara kesimleriyle dolu bir haritada büyümeye, yayılmaya lakin bir yandan da savunma yapabilmek ismine çok da dağılmamaya çalışıyorsunuz. Bu, oyunun sıra tabanlı kısmı.

Gerçek vakitli strateji var mı? Olmaz mı! Oyunun detaylarının ortaya çıktığı yan burası aslında.

Bir adaya çıkartma yapıp yaldır yaldır işgale koştuğunuz vazifeler de var lakin asıl zevkli kısmı, gittiğiniz konumda evvel küçük bir kent kurup kaynaklarınızı toplayıp askerlerinizi yetiştirip ayan bir güce ulaştıktan sonra saldırmak. Burası birebir vakitte mikro idare var mı, köylülerimiz maden de çıkarabiliyor mu, binalar upgrade oluyor mu üzere ikincil sorularınızın da yanıtını veriyor.

Burası tıpkı devranda mikro idare var mı, köylülerimiz maden de çıkarabiliyor mu, binalar upgrade oluyor mu üzere ikincil sorularınızın da yanıtını veriyor. Var, var, var, sormadıklarınız da var.

Düzgün yapay zekâ var mı? Var ve beni bugün bile şaşırtmaya devam ediyor. Oyunu orta ve daha üstü zorluklarda oynamayı tercih ederseniz Civilization’daki üzere yalnızca hile yapan, bol keseden bonusla oyuna başlayan değil; ne yaptığını bilen, olur olmaz saldırmayan düşmanlara kavuşuyorsunuz. Gidip hudutlarına kale dikerseniz aptal oluyorlar gerçi, o an yalnızca üç tane mızraklıdan ibaret bir ordusu varsa bile salıyor üstünüze. O da artık aptallıktan değil, iman gücünden.

Konumum o teknoloji ağacını ben

Teknoloji ağacı var mı? Çağ falan atlıyor muyuz? Ah, ne şık sordunuz… Oyunun en sevdiğim kısmı zira burası. Velev sonlu bir vakit dilimi içinde geçen bir senaryo oynayın, velev birinci çağdan başlayıp haber çağına ulaşan bir quick battle modunda oynayın, senaryoya uyarlanmış halde bir teknoloji ağacı çıkıyor önünüze. Bilim, Iktisat, Toplumsal, Askeri olmak üzere dört kısma ayrılmış bu sistemin içinde gerekli araştırmaları yapar, gerekli binaları diker, gerekli kaynakları gereğince toplarsanız çağ atlama vaktiniz geliyor ve bunu rakiplerinizden evvel yapabilirseniz büyük avantaj kazanıyorsunuz. O yüzden oyunun başından itibaren tarla mı süreyim, ağaç mı keseyim, bir tane akademisyen mi üreteyim yoksa bir okçu daha mı basayım diye ince ince düşünmek zorunda kalıyorsunuz. Her kararınızın bir oburunu etkilediği, bir şeyleri kolaylaştırırken gayrı bir şeyleri geciktirdiği küçücük çarklardan şurası bir makine üzere çalışıyor oyun. Ve çok şık çalışıyor.

| Hem sıra tabanlı hem gerçek vakitli, hem üs kurmalı hem yerküre haritalı. ben daha ne isterim!

Bu arada oyunda nükleer başlıklı füzeler de var, tanklar da var, hususî güçlere sahip generaller de var… Savaş kısmı kendi başına bir cümbüş. Tek sorun orduyu kurup kent şehir düşmanı eritmeye başladığınızda askerlerinizin başının karışması. Düşman helikopterinin ince ince vurduğu bazukalı askeriniz tek atışta indirebileceği bu helikoptere dönüp bakmak noktasına mesela kentin kütüphanesini yakmaya çalışıyor. Derdin ne dostum, kütüphane sana ne yaptı? IŞİD misin sen… O yüzden sık sık oyunu durdurup öne fırlamış erlere geri çekilmeyi, yanlış gayeye saldıranları dürtmeyi, arkada durmuş aylaklık edeni savaşa çekmeyi stratejinizin kesimi haline getirmeniz gerekiyor.

Son karar

Gereğince nostaljik bir yazı olmadı farkındayım, sıfırdan inceleme yazıyor üzereyim Rise of Nations’a. Lakin sahiden nostaljisi yapılacak bir şey yok. Oyun Extended Edition’ını da yayınlandıktan sonra hala taşlar üzere çalışıyor, grafik olarak da eski görünmüyor. “Bir devirlerin oyunu” değil ki bu. Bir tek sanırım ses vukuatını çözemediler (denemediler diyemem, bunun için bir yama çıkmıştı ancak işe yaramış görünmüyor). Geri planda çalan olağanüstü müzikler maatteessüf siz sesini ne kadar kısarsanız kısın bir müddet sonra coşup gayrı sesleri bastırmaya başlıyor. Girip tekrar kısmanız gerekiyor, birazdan tekrar bağırmaya başlayacağını bilerek. Alışılmış tümüyle kapatmak da bir seçenek lakin dedim ya, o müzikler şık ve bence oyunun atmosferine çok yakışıyor, o yüzden kapatamıyor insan. Oyunun notunu buradan kırpıyorum birazcık. Ama sahiden inceleme üzere oldu... Ne notu ya!

RISE OF LEGENDS

Mekanikleri açısından tümüyle Rise of Nations’ı takip eden lakin gerçek tarih yanına fantastik öğeler kullanan apayrı havaya sahip bir oyundu Rise of Legends. Kendine has küçük avantajları olan onlarca devletlik RoN’dakinden farklı olarak burada yalnızca Steampunk temelli Vinci, Arap esintili ve büyü yetenekleri güçlü Alin ve Starcraft’tan fırlamış üzere duran Cuotl olmak üzere 3 ırk vardı. Haritalar acayipti, üniteler çok daha acayipti, alışmak kolay değildi. Lakin alıştıktan sonra havada süzülen kentleri, İfrit’lerle savaşmayı falan sevmiştik. Lakin ROL daima deneysel bir oyun olarak kaldı, Nations kadar ilgi çekmedi.

Neden Efsane Oldu?

YERKÜRE MÜKEMMELLERI

Civilization klasiği olan yerküre mükemmellerini Rise of Nations’ta da görünce ne kadar sevindiğimi hatırlamıyorum ancak eminim bayılacak üzere olmuşumdur. Hangi çağda olduğunuza nazaran yapma bahtı verilen Piramitlerden Özgürlük Heykeli’ne kadar 10’dan çokça wonder, oyundaki kaderinizi değiştirecek kadar güçlü öğeler RoN’da. Sizle birlikte başka tüm uygarlıklar da bunları dikme peşinde olduğu için büyük de bir yarışma var, kapanın elinde kalıyorlar zira. Münhasıran asrî çağa geçtikten sonra ICBM’ler tepenizde uçmaya başladığında bir an evvel füze kalkanı kurabilmek için Harika Collider’ı inşa etmezseniz… Yandınız.

OYUNUN SONU

Efsane bir sonu var Rise of Nations’ın. Yüz yıllarca uğraşıp insanlığı karanlık çağdan malumat çağına getirdikten ve küçücük bir adadan çıkıp tüm yerküreyi ele geçirdikten sonra ekrana bir tanecik kart çıkıyor ve vıdı vıdı bir “afferim” bildirisi veriyor. Bu kadar. Büyük kumandan olmuşsunuz lakin kutlayan yok. “Zaten saat de 4 olmuş, yatayım” deyip dişlerinizi fırçalamaya gidiyorsunuz, çaresiz.

ARMAGEDDON

Ekranın sağ üstünde geri sayan o armageddon sayacını birinci gördüğünüzde “hadi bakalım, ne olacak” diyorsunuz. Kısa yoldan düşmanı mahvetmek ve biraz da intikam için karşılıklı füzeleri sallayıp durursanız geri sayım 0’a ulaşıyor ve herkes kaybediyor. Oyunun en gerçekçi öğesi bu olmuş. Takdir.


MİKRO IDARE

Savaşmak üzere kendince büyük öncelikleri olan oyunlarda bir ticaret yolu kurmak, hükümet konağı dikip idare biçimi seçmek, üniversite yapıp içine akademikleri doldurmak üzere şeylere pek rastlamazsınız. Oyunu çok derinleştirmese de yeni kenti hangi ormanın yanına kuracağınızdan yaralı köylünüzü bir vade dinlendirmeye kadar bir güruh küçük karar içeriyor RoN. Ben şahsen çok seviyorum bunlarla uğraşabilmeyi.

KISAYOLLAR

Valla öteki oyunlarda hiç böylesini görmediğim için bunu münhasıran eklemek istedim: Rise of Nations’da münhasıran ünite seçme işinde klavye kısayollarının bir dibi yok. Aklınıza gelebilecek her seçenek için bir kısayol eklemişler. Şu an örnek veremiyorum lakin yani “%25’in altında hasarı olan hayalet uçakları, tapınak yapan köylülerin ardına sakla” üzere şeylerden bahsediyorum (tabii ki abartıyorum ama). Yani Civilization’da kent kurma tuşu olan B’yi bile sonradan iptal eden yapımcılar utansın, ne diyeyim…

İSTATİSTİKLER

Oyun ahir çıkan istatistik ekranını incelemek umuyorum ki bir tek benim illetim değildir. Kim kaç tane ünite üretmiş, kaç tane bonus toplamış, kaç kent kurmuş, kaçıncı dakikada hangi çağa geçmiş üzere klasik istatistiklerin yanında oyun uzunluğu kaç sefer fareye tıkladığınızı, kaç ünite grupladığınızı falan bile görebilirsiniz bu ekranda. İnsan merak edip bakıyor. O kadar bakınca da haydi bir maç daha atayım diyor.


YERKÜRE HARİTASI

Oyunun gerçek vakitli kısmı çok derin bir strateji içermiyor lakin sıra tabanlı haritasında dakikalar uzunluğu düşünmeniz ve sahih kararı bulup vermeniz gerekiyor. Bir de sağduyunuzu bozmak için ortaya çıkıp abuk subuk laflar eden öteki memleket önderleri var ki… Oyunda diplomasi var mı diye sormuş muydunuz bu arada? Var, çok hoş diplomasi yapılıyor. Trump ve Kim Jong-un arasındaki “benim füzem daha büyük” seviyesine düştüğü de oluyor fakat zeki muhabbetler de yok değil.