Sosyal fobi nedir? (sosyal anksiyete bozukluğu)

Toplumsal fobisi olan evlat ve ergenler; tanımadık beşerlerle karşılaştığı ya da oburlarının gözünün üzerinde olabileceği, bir ya da birden ziyade toplumsal ya da bir aksiyonu gerçekleştirdiği durumdan besbelli ve daima endişe duyarlar. Çocuk/ergen, küçük duruma düşeceği ya da utanç duyacağı bir biçimde davranacağından korkar (ya da anksiyete belirtileri gösterir). Içtimaî fobi tanısı koyabilmek için çocuklarda bu korku yaşıtlarıyla karşılaştıkları ortamlarda da görülmelidir. Çocuklardaki toplumsal fobi; anksiyete, ağlama, huysuzluk gösterme, donakalma ya da tanıdık olmayan kişilerin olduğu toplumsal durumlardan uzak durma olarak dışavurulabilir. Evlat ve ergenler küçük yaşta çok görülmemekle birlikte çoklukla kaygılarının çok ve anlamsız olduğunu bilirler. Çevre fobisi olan evlat ve ergenler korkulan toplumsal ya da bir fiilin gerçekleştirildiği durumlardan kaçınırlar ya da ağır anksiyete ya da düşünceyle buna katlanırlar. Toplumsal fobi tanısını koyabilmek için bulguların en az 6 aydır devam ediyor olması gerekir. Bireydeki kaçınma, anksiyöz beklenti ya da korkulan toplumsal ya da bir aksiyonun gerçekleştirildiği durumlarda dert duyma, kişinin olağan günlük işlerini, mesleksel ve/veya eğitim işlevselliğini, toplumsal etkinliklerini ya da ilgilerini bozar ya da fobi olacağına ait bariz kasvete yol açar.

Toplumsal fobisi olan evlatların yakın akrabalarında da içtimaî fobi görülme sıklığı 3 kat daha ziyadedir. Kronik aile içi çatışmalar, ayrılıklar, kayıplar, öğrenme ve mektep muvaffakiyetindeki güçlükler, evlatlara karşı haddinden fazla esirgeyici tavır, devamlı olarak koordinasyonlu davranılması konusunda evlada ikazda bulunma, evladın her davranışının onanması (eleştirel yönlendirme ile karşılaşmama), çevre ortamlarla başa çıkmanın öğretilememesi de çevre fobi için kıymetli risk oluşturmaktadır.

Çevre fobi yaygınlığı çocuklarda %1, ergenlerde 5-10’dur. Kızlarda erkeklerden 2 kat daha sık görülür. Ortaya çıkma periyodu umumide ilk-orta ergenliktir .

Içtimaî ortamlarda; kızarma, ürperme, kalp çarpıntısı, ellerde titreme, terleme, baş ağrısı, baş dönmesi, nefes darlığı, karın ağrısı, bulantı ve miksiyon gereksinimi üzere vejetatif semptomlar görülebilir. Kaçınma ve kaçma muhtaçlığı kimseyi tesirine alır. Yerinde göz kontağı kuramazlar ya da kurmaktan çekinirler. Içtimaî ortamlarda konuşamaz, ketlenirler. Içtimaî fobi, çocuklarda erişkinlerde faklı olarak öfke nöbeti formunda de ortaya çıkabilir.

Toplumsal fobinin %45’inde kronik gidiş görülür. Erişkin içtimaî fobisi olanların çocukluğunu değerlendirildiğinde yaklaşık %50’sinde çevre fobi hikayesi olduğu saptanmıştır. Tedavi olmaz ise mektep muvaffakiyetinde düşüş, mektep fobisi, yaşa has çevre aktivitelerden kaçınma, çevre ortamlarda kendini ehliyetsiz hissetme, özgüven eksikliği, somatoform bozukluk semptomları, depresyon ve intihar teşebbüsleri görülebilir. Çevre fobinin erken başlaması, birlikte depresyon üzere başka duygudurum bozuklukları, anksiyete bozuklukları ve alkol/madde bağımlılığının olması gidiş için olumsuz faktörlerdendir.

Içtimaî fobinin tedavisinde;

1. Psikofarmakolojik destek

2. Evlada içtimaî becerilerin kazandırılması

3. Evlat ve ergende bilişsel tekrar yapılanmanın sağlanması

4. Anksiyete ile başa çıkabilme becerilerinin kazandırılması

5. Aile içinde anksiyete arttırıcı tavırların ele alınması

6.Çocuk ve ergenin büyütülmesinde çok hami tavır uygulanmaması

7.Anksiyete bozukluğu olan ebeveynlerin de destek alması sağlanması.,,, kıymetlidir.