Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
O gün çok düzgün bildiğiniz bir alanda sunum yapmanız gerekiyor, sunum yapacağınız odaya giriyorsunuz ve arkadaşlarınız ile meslektaşlarınızın orada olduğunuzu görüyorsunuz, gözlerinizi kapatıyor ve yüzünüzün adeta kıpkırmızı olduğunu düşünüyorsunuz, elleriniz titremeye başlıyor ve güya konuşmayı bilmeyen bir çocuk üzere olduğunuzu hissediyorsunuz, üzerinizde kıyafetleriniz olmadığını, çırılçıplak kaldığınızı duyumsuyorsunuz ve yer yarılsa da içine girsem diye dilemeye başlıyorsunuz.
Diğer bir gün yemek odasına giriyor ve sevdiğiniz aile bireyleriniz, yakın akrabalarınızın size misafirliğe geldiğini görüyorsunuz, masaya oturuyor ve sohbete dahil oluyorsunuz fakat size evlilik planlarınız ile ilgili bir soru yöneltiliyor, o anda vücudunuz adeta buz kesiyor, elinizdeki çatalı düşürüyor ve kıpkırmızı olduğunuzu, ellerinizin uyuştuğunu, çenenizin kilitlendiğini duyumsuyorsunuz, hususun bir an evvel değişmesi için içinizden kendinizi dua ederken buluyorsunuz.
Yeniden bir gün yurt dışındaki kuzeniniz bir konuğu ile birlikte ülkenize geleceğini, sizi de tanıştırmak istediğini söylüyor. Yabancı lisanınız çok âlâ bir düzeyde, lakin birden zihninizde o kişi ile eksiksiz bir yabancı lisan ile konuşamadığınızı, size bir soru sorarsa asla cevaplayamadığınızı, yüzünüzün kızardığını ve sizinle alay edildiğini içeren bir hayal beliriyor. O gün geldiğinde bir gece evvelce çok sağlıklı iken birden ateşinizin çıktığını, karnınızın ağrıdığını, kendinizi çok halsiz hissettiğinizi fark ediyor ve buluşmaya gelemeyeceğinizi kuzeninize bildiriyorsunuz.
İşte toplumsal fobi yaşayan bireylerin hayatlarından yalnızca birkaç kesit okudunuz. Toplumsal fobi bireyin diğerleri tarafından yargılanabileceği korkusunu taşıdığı, toplumsal ortamlarda rezil ya da mahcup olacağı bariz ve daima kaygısının olduğu bir bozukluktur.
Toplumsal fobi terimi birinci kere öteki insanların yanında yeme, içe, titreme, kızarma, konuşma, yazma ya da kusma korkusu olarak tanımlanmış ve temel özelliğinin diğerlerinin gözünde gülünç duruma düşme korkusu olduğu vurgulanmıştır.
Son yıllarda toplumsal fobi yerine daha sıklıkla toplumsal anksiyete bozukluğu terimi kullanılmaktadır. SF, günümüzde, kişinin küçük duruma düşeceği ya da utanç duyacağı bir biçimde davranacağı münasebeti ile, diğerlerinin dikkatli bakışlarıyla karşılaştığı, toplumsal ya da aşikâr bir aksiyonun gerçekleştirildiği durumlardan besbelli ve daima bir kaygı duyması olarak tanımlanmaktadır.
SF’li hastaların olumsuz inançları, diğer insanların karşılıklarını gözlemlemekten değil, nasıl göründüklerine ait diğerlerine verdikleri izlenimlerden kaynaklanmaktadır.
SF hastaları, gerçekte ne olup bittiğine bakmamakta, korkulan durumun ortaya çıkardığı kendi hislerine odaklanmaktadırlar. Bu durumun, SAB ile utangaçlık ortasındaki temel farklılık olduğu varsayılmıştır.
Bilişsel modele nazaran, toplumsal fobiklerin toplumsal durumları tehdit edici olarak yorumlama eğilimleri, kendileri ve toplumsal durumlardaki davranma biçimleriyle ilgili bir dizi fonksiyonu bozuk inançtan kaynaklanmaktadır.
Toplumsal fobiklerde görülen fonksiyonu bozuk inançlar üç kategoride ele alınabilir:
1. Toplumsal performans için çok yüksek standartlar (herkesin onayını almalıyım, kimsenin anksiyeteli olduğumu anlamasına müsaade vermemeliyim vb.)
2. Toplumsal değerlendirmeyle ilgili şarta bağlı inançlar ( yanılgı yaparsam reddedilirim, farklı bir niyet ortaya koyarsam, aptal olduğumu düşünürler vb.)
3. Kendine ait şarta bağlı olmayan inançlar (çekici değilim, yetersizim, farklıyım, sıkıcıyım, hoşlanılmayan bir beşerim vb.)
Toplumsal Fobi Ne Sıklıkla Görülür?
SF’nin hayat uzunluğu yaygınlığı %2,4-13 ortasında değişen oranlarda bulunmuştur.
ABD’de yapılan Ulusal Eş teşhis Taramasında, toplumsal fobinin, %13’lük yaygınlık oranı ile, majör depresif epizod ve alkol bağımlılığından sonra en sık rastlanan üçüncü psikiyatrik bozukluk olduğu bildirilmiştir.
Epidemiyolojik çalışmalarda SF’si olanların, SF’si olmayanlara nazaran, daha fazla sıklıkla bayan, bekar ve düşük gelir ve eğitim seviyesine sahip bireyler oldukları ortaya konmuştur. Klinik örneklemde ise SF’nin bayan ve erkekler ortasında eşit bir dağılımının olduğu görülmektedir.
Toplumsal Fobi Hangi Yaşlarda Başlar?
Toplumsal fobi alt tipine nazaran değişmekle birlikte erken ve geç ergenlik devri ortasında başlar (10-17 yaş) Yaygın tipin daha erken yaşta başladığına dair bilgiler vardır.
Toplumsal Fobinin Temel Özellikleri
1. Toplumsal bağlamlarda öbür şahıslar tarafından incelenme ve yargılanma korkusu 2. Küçük düşme, utanç duyma mümkünlüğü olan şartlarda bariz daima performans korkusu 3. Endişe duyulan şartlardan kaçma.
Bu korkulan şartlardan en sık rastlananlar:
Diğerlerine tanıştırılma
Yetkili bireylerle tanıştırılma
Telefon kullanma
Konuk kabul etme
Bir işi yaparken izlenme
Latife yapılma
Tanıdıklarla birlikte yemek yeme
Restoranda yemek yeme
Diğerlerinin önünde yazı yazma
Genel tuvaletleri kullanma
Topluluk karşısında konuşma
Alış-veriş yapma
Toplumsal Fobi Tedavisi
Toplumsal fobi tedavisi mümkün bir ruhsal rahatsızlıktır. Tedavi sistemleri ortasında niteliği kanıtlanmış iki yol bulunmaktadır.
1.İlaç Tedavisi
2. Bilişsel Davranışçı Terapi
SAB hastalarında, özgül fobilerden ve agorafobiden farklı olarak, korkulan durumun üzerine gidilerek yapılan gerçek ömürde alıştırma tedavilerinde birtakım zahmetlerle karşılaşılır. Karşılaşılan zahmetler ortasında toplumsal ortamların değişkenliği, bu ortamların tedaviye yönelik olarak evvelden ayarlanmasının her vakit mümkün olmaması, üzerine gitme sisteminin hastanın kendisini maharetsiz ve yeteneksiz hissedebileceği olumsuz sonuçlara yol açabilmesi sayılabilir.
Uygulamadaki bu cins zahmetler nedeni ile toplumsal fobililerde bilişsel davranışçı yaklaşımlar, sırf davranışçı olan yaklaşımlara tercih edilmelidir.
Tedavide öncelikle, SAB hastalarına, eleştirilme, olumsuz değerlendirilme, dışlanma, aşağılanma, reddedilme üzere bilişsel seviyedeki tasaları açığa çıkartılır.
Sonraki etapta ise, kaygılarının temelinde yer alan bu tıp olumsuz fikirlerin, hastayla birlikte ele alınarak, düzeltilmesi amaçlanır.
Oluşturulan bilişsel değişiklikler, üstüne gitme üzere davranışçı uygulamalarla pekiştirilirken, fikrin yanı sıra davranış seviyesinde de değişikliğin olması sağlanır.
NOT: Toplumsal fobi ömrün birçok alanında fonksiyonelliğin bozulmasına yol açmaktadır. Psikoterapi usulleri ile fobilerin ortadan kalkması mümkündür. Öncelikle toplumsal fobiniz olduğunu kabul etmeli, terapiste başvurmalı, birlikte yapacağınız çalışmalar konusunda motive olmalısınız. Sonrası toplumsal ortamlarda telaş, dehşet yaşamadan, kaçınmanıza gerek kalmadan, öz inancı yüksek bir biçimde hareket edebilen sağlıklı bir siz olarak yolunuza devam etmek olacaktır.
