Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
Toplumsal Fobiyi Oluşturan Nedenler
Toplumsal tasa bozukluğuna sebep olan makul bir sebep yoktur. Toplumsal fobi oluşumunda birçok faktör tesirlidir. Rahatsızlığın oluşmasında kalıtsal geçişin, beynin fobi oluşumuna yatkınlığı, ailenin çocuk yetiştirme üslubu ve çocukluk periyodu tecrübelerinin tesiri olduğu gözlemlenmektedir. Münasebetiyle tek bir sebebinin olmadığı biyolojik, ruhsal ve çevresel faktörlerin toplumsal fobi gelişiminde tesirli olduğu ve bu faktörlerin farklı seviyelerde rol oynadığı söylenebilir.
Biyolojik Faktörler
Toplumsal fobi meselesinde kalıtsal geçiş faktörünün rolü çok da kuvvetli olmasa da var olduğu düşünülmektedir. Bireyin akrabaları ortasında toplumsal fobik şahıslar var ise şayet, bireyin toplumsal fobiyi yaşama riski birazcık daha yüksek olduğu öne sürülmektedir. Ailede de olup olmadığı sorgulandığında, yakın akrabalarda da emsal sorunun olması bunu desteklemektedir.
Bakıldığında öne çıkan en ehemmiyetli faktörlerden biri de, beynin yapısında bir grup kimyasal ve elektriksel bozukluklar, düzensizlikler, dengesizlikler olduğu gözlemlenmiştir. Bilhassa de üzerinde durulması gereken şey; serotonin diye isimlendirilen kimyasalın, oran olarak olağandan az olup olmadığı yahut iletiminde aksaklık olup olmadığıdır. Çoklukla toplumsal fobik bireylerin beyninde bu kimyasal, oransal olarak az olmakta ve iletimde eksiklikler yaşanmaktadır. Münasebetiyle bu azalım da gerilimli durumlarda beyinde farklı tepkilere sebep olabilmektedir, örneğin korkuya, kaygıya, anksiyeteye sebep olabilmektedir. Yani toplumsal fobiye bir alt yapı hazırlığı denilebilir.
Biyolojik faktörlere bakıldığında öne çıkan bahislerden biri de beynin kaygı kısmını denetim eden amigdala isimli kısmının çok bir formda etkin olmasıdır. Bu çok aktivasyon toplumsal fobi oluşumunu önemli manada tetiklemektedir. Adeta tehdit varmış üzere bir algıya kapılıp otonom hudut sisteminde çok uyarılmaya sebep olabilmektedir. Bu vaziyette de kalp atımında önemli bir hızlanma, mide bağırsak sisteminde çok hareket üzere panik atağa yakın bir şey yaşanabilmektedir. Bayılmanın gözlemlendiği kimi durumlar da kelam bahsidir.
Ruhsal Faktörler
Toplumsal fobi aslında zihinsel altyapısı evvelden hazırlanmış bir sıkıntıdır. Bu hazırlık ile baraber bazen makul bir durum yahut olaydan sonra meydana çıkabilmiş ve örseleyici bir yaşantı ile şartlanarak yerleşmiş olabilir. Bu zihinsel alt yapıya örnek verilirse; öğrenci sınıfta bir mevzuyu anlatırken bir kusur yapıyor ve arkadaşları ona gülüyor. Bu türlü bir durumda öğrenci küçük düştüğünü, rezil olduğunu düşünebileceği için utanç hissine kapılıyor ve bedensel belirtiler gösteriyor. Bir sonraki sefere mevzuyu anlatmak için tekrar tahtaya çıktığında daha evvel yaşadığı bu olumsuz tecrübesi yüksek ihtimalle olumsuz beklentilere yol açacak ve bulunduğu ortam hislerini tetikleyecek ve evvelki bedensel belirtiler de bu duruma eşlik edecektir. Hasebiyle toplumsal fobi sorununun gelişimi, geçmişte yaşanılmış olan utanç verici yahut küçük düşürücü bir hadise sonucunda ortaya çıkmış denilebilir. Bu üzere bireyi travmatize eden olayların nihayetinde oluşabilir. Yeniden ruhsal faktörlere örnek olarak; utangaç mizaçlı çocuklar yetişkinlik periyotlarında toplumsal anksiyete bozukluğu için risk altındadır denilebilir. Bireyde oluşan toplumsal fobi sorunsalı çocuklukta yaşanılan berbata kullanım, zorbalık hikayesiyle de temaslı, bağlı olabilir. Toplumsal fobisi olanlar, oburlarının davranışlarının sonucunda başlarına geleni (örneğin; alay konusu olma gibi) gözlemleyerek bu fobiyi geliştirmiş olabilirler. İnsan hayatında ehemmiyeti bulunan ve şahsa kasvet, ıstırap veren birtakım olaylar (ölüm, ayrılık gibi) da toplumsal fobiye neden olabilir.
Toplumsal fobik bireyler toplumsal ortama girdiklerinde akıllarından binlerce fikir geçmesine karşın bunlar aşağıdaki üzere iki başlık altında toplanabilir:
“Her seferinde birebir şeyler olacak”
“Bana aptal, olağandışı, işe yaramaz vb. diyecekler”
Son yıllarda yapılan araştırmalar tarafından bu iki kanıya ek olarak “başkalarına rahatsızlık vereceğim” kanısı de eklenmiştir.
Çevresel Faktörler
Çok fazla kendini söz etmeyen toplumlarda kendine inancı düşük yetiştirilen, öz inanç eksikliği olan bireyler toplumsal fobi sorununu yaşamaktadır. Sorunun başlangıcı sıklıkla çocukluk çağında görülmektedir. Hatta okul öncesi çağda da görülür. Fizikî görünüşleri ya da sesleriyle ilgili sıhhat sorunu yaşamış bireylerde daha sıktır. Ürkek, diğerlerine yaklaşmaktan korkan, izole olan çocuklar alarm durumunda olunması gereken çocuklardır. Olağan gelişim sürecinde öğrenilmesi gereken kimi toplumsal hünerleri öğrenemeyen ve bunu gereğince geliştiremeyen çocuklar da alarm durumunda olunması gereken çocuklardandır.
Çocuk yetiştirme formu de toplumsal fobinin oluşmasında kıymetli bir etkendir. Genelde denetimci, çok hami, ya da reddedici anne babaların çocukları toplumsal fobik bireyler olma mümkünlüğü yüksektir. Tekrar ailede baskı var ise ve duygusal sıcaklığın az olduğu bir aile ortamı ise, baskıcı ve katı anne babanın olduğu bir aile ise çocukta toplumsal fobi görülme mümkünlüğü yüksektir. Çocuktan yüksek beklentileri olduğunda ve bu yüksek beklentilere ulaşamayan çocuk cezalandırılıyorsa, bu durum çocukta başarısızlık korkusu geliştirebilir. Başarısızlık korkusu da toplumsal fobiye sebep olabilir. Tanıdık olmayan ortamlara, insanlara ve objelere çok dehşet duyma olarak tanımlanan davranışsal ketlenmenin toplumsal fobi gelişiminde öncül belirti olduğu söylenmiştir. Anne babanın eleştirel tavırda olması halinde çocuğun toplumsal fobik olma riski artmaktadır. Her hareketi denetim edilen bir çocuk huzursuz olabilir ve yeterli niyetli hareketler bile çocuğu olumsuz etkileyebilir. Günlük ömrün her detayında denetim edilen, ruhsal ve fizikî şiddete maruz kalan çocukta risk artar. Suçluluk hisleri yerleşebilir, kendini kıymetsiz görebilir, güvensizlik yaşayabilir. Bu da ileride okul hayatında kendini söz etme konusunda başarısız olmasını beraberinde getirir.
Toplumsal Fobi Nasıl Tedavi Edilir
Toplumsal fobi tedavisi olan ve bu tedavinin sıkıntı olmadığı, muvaffakiyetle tedavi edilebildiği ruhsal rahatsızlıklar ortasında bulunur. Bireyin toplumsal fobi seviyesine nazaran bazen tek başına psikoterapi bazen de ilaç tedavisi ile birlikte psikoterapi uygulanabilmektedir.
Toplumsal fobi hakikat gerçekleştirilen tedavi ile çoklukla büsbütün iyileştirilebilen bir ruhsal sorundur. Lakin tedavinin muvaffakiyetini birçok faktör etkileyebilir. Bu faktörler
· beraberinde farklı psikiyatrik hastalıkların görülmesi,
· başlangıcının erken yaşta olması,
· kişinin tedaviye olan isteği,
· kişinin tedavi sürecindeki güzelleşmeye yönelik gayreti olarak sayılabilir.
Bu faktörler ışığında beklentilerin gerçekçi boyutta olması gerekir.
Toplumsal fobide tedavi ilaçla yapılan tedavi ve psikoterapi olarak iki tiptedir. Hastalığın şiddetine nazaran bazen yalnızca psikoterapi uygulanırken çoklukla iki tedavinin birlikte uygulanması tercih edilir.
Psikoterapi
Psikoterapi, toplumsal tasa bozukluğu olan birden fazla beşerde belirtileri güzelleştirir. En tesirli tedavi modeli bilişsel-davranış terapisidir. Yapılan araştırmalar sonucunda toplumsal fobi tedavisinde, bilişsel-davranışçı psikoterapinin bariz halde yararlı olduğu gösterilmiştir. Terapistin söyledikleri harfiyen uygulanırsa tedavi süreci hızlanır ve başarılı bir sonuç elde edilir.
Bu terapi modeline bir de ilaç tedavisi eklendiğinde, eklenen ilaç belirtilerde giderek azalma sağlayarak terapiyi daha tesirli hale getirebilir. Bilişsel terapide tasa hisleri ve bu anksiyete hissine karşı oluşan bedensel belirtileri tanıma, tasa doğuran durumlardaki niyetlerin ne olduğunu manaya, bunlara karşı başa çıkma stratejileri geliştirme üzere kademeler vardır. Kişinin korku belirtilerini tetikleyen durumlara karşı farklı reaksiyonlar vermesi öğretilir. Davranışsal terapide ise model olma, yakınmaların üstüne gitme, bedensel belirtileri daha net algılayabilmesi için rol oynama, gevşeme eğitimi, toplumsal maharet eğitimi üzere her bireyde farklı uygulanabilecek prosedürler vardır.
Terapide, kişinin kendisiyle ilgili olumsuz niyetleri tanıması ve değiştirmesi hedeflenir. Ayrıyeten toplumsal durumlarda itimat kazanmasına yardımcı olacak hünerler geliştirmesi için yol gösterilir. BDT’nin emeli toplumsal fobi teşhisi konmuş kişinin kanılarının daha mantıklı bir yere yönlendirilmesi ve daha evvel kişinin korku duymasına neden olmuş durumlardan kaçınmamasını sağlanmasıdır. Bu terapide toplumsal fobili kişinin tasalarının nedeni araştırılır ve dehşetleriyle yüzleşmesi sağlanır. Kişinin tasa duymasına neden olan rastgele bir olaya karşı daha evvel verdiği reaksiyonları tanıması ve daha evvelkilerden farklı bir reaksiyon vermesi sağlanır.
Sistematik duyarsızlaştırma yani maruz bırakmaya dayalı bilişsel davranışçı terapi, bilişsel terapinin en değerli hedeflerindendir. Sistematik duyarsızlaştırma sonucunda kişi ile adım adım en çok korkulan toplumsal durumlarla yüzleşmek için çalışma yapılır. Bu, başa çıkma hünerlerini geliştirebilir ve telaş uyandıran durumlarla başa çıkma konusunda öz itimat geliştirme konusunda yardımcı olabilir.
Toplumsal ortamlarda rahatlık ve inanç kazanmak için marifet ve rol oynama eğitimlerine katılmak da yararlı olacaktır. Toplumsal durumlara maruz kalma uygulamaları, telaşlara meydan okumak için bilhassa faydalıdır.
Bedensel belirtiler yaşanmayınca kişi zihnini de daha rahat denetim edebilir. Ancak altta yaşanan fikrin terapi ile ortadan kaldırılması değerlidir.
Kusur yapmak istemeyen, mükemmeliyetçi şahıslarda aslında irrasyonel niyet olabilir ve terapide bunlar düzeltilir. Eleştirileceğim, dışlanacağım formunda, tabandaki olumsuz fikirlerin daha sağlıklı olanla değişmesi gerekir ve bunlar terapiler aracılığıyla sağlanır. Terapilerin ise psikolog eşliğinde olması gerekir.
Şahsa rahatsızlığıyla ilgili farkındalık kazandırmak, motivasyonunu arttırmak, ferdî psikoterapide kazandığı davranış değişikliklerinin vücudunda ne çeşit tansiyonlar, ısı ve kalp ritminde farklılıklar ile nefesinde nasıl bir kusur oluşturduğu ve beyninde ne tıp bioelektriksel görünüm kazandığıyla ilgili geribildirim vermek suretiyle niyetlerine hakim olabilme yeteneği kazandırılır.
İlaçlar
Toplumsal fobi tedavisinde kullanılan çok çeşitli ilaçlar mevcuttur. Bunlardan antidepresan kümesi selektif serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI'lar). Bu ilaçlar çoklukla denenen birinci ilaç cinsleridir. İlaç tedavisine bakıldığında bilhassa de serotonin sistemi üzerinde tesirli olabilecek ilaçlar seçilir. İlaç tedavisine karar verildiğinde tedavinin birinci günlerinde hafif bir bulantının, tekrar hafif baş ağrısının, uyku bozukluğunun, midede huzursuzluğunun ve bunlar üzere süreksiz yan tesirlerin oluşabileceğini kabul etmek gerekir. Buna emsal belirtilere bedenin vakitle alışabileceği hastaya bildirilmesi bireyi biraz daha rahatlatabilir. Kullanılan ilacın tesirinin ortaya çıkabilmesi için iki-üç hafta kadar beklenilmesi önerilmektedir. Yeniden kullanılan ilacın tesirli olup olmadığına karar vermek için en az 10 hafta mühlet geçmelidir. Tedavi mühleti, ortalama 9-12 aydır. ·İlaç tedavisinin yanında bilişsel davranış terapisinin uygulanması tedaviyi daha tesirli hale getirir ve belirtilerin azalmasını sağlar. Ama psikoterapi olmadan tek başına ilaç kullanımının uzun vadede faydası bulunmaz. Araştırmalara nazaran birden fazla hastada tek başına ilaç kullanımı, kısa vadede dahi olumlu bir tesire neden olmamaktadır.
Tedavide belirtilerin denetim altına alınması için öteki ilaçlar da kullanılabilir:
Öteki antidepresanlar: En az yan tesir ile en tesirli olanı bulmak için birkaç farklı antidepresan ilacın denenmesi gerekebilir.
Anti-anksiyete ilaçları: Bu kümedeki ilaçlar dert düzeyini azaltabilir. Süratli bir formda tesir gösteren ilaçlardır denilebilir.
Beta blokerler: Bu ilaçlar toplumsal fobinin fizikî belirtilerinden sorumlu olan adrenalin hormonunun uyarıcı tesirini bloke ederek çalışır. Kalp atış suratını, kan basıncını, kalbin çarpıntısını, ses ve uzuvlardaki titremeyi azaltabilirler. Bu nedenle, toplum karşısında konuşma yapma üzere makul durumlar için orta sıra kullanım için uygundur denilebilir.
Toplumsal Fobinin Neden Olduğu Ruhsal Rahatsızlıklar
Tedavisi yapılmayan yahut rastgele bir dayanak almayan toplumsal fobili bireylerde bu durum ileride toplumsal hayatta, iş hayatında, okul hayatında yahut münasebetlerde birçok soruna neden olabilir. Kişinin günlük hayatını olumsuz istikamette tesirler, kişinin günlük rutinini bozar.
Toplumsal fobik şahıslar depresyona yatkın olur. Kişi hayatındaki kısıtlamalar nedeniyle bunalır. Kız ya da erkek arkadaş edinememek, evlenememek, işinde yükselememek, etrafın imkanlarını kullanamamak depresyona neden olur. Başka sık görülen tablo bunu aşmak için alkole başvurma hali olabilir ve ardından alkol bağımlılığı ya da husus bağımlılığı durumu yaşanır. Duyulan dehşet toplumsal marifette görülen eksiklik yahut yaşanan rastgele bir makûs olay sonucunda ağırlaşarak panik atağa çevrilebilir.
Toplumsal fobi de telaş bozukluğu birçok tanıyı içinde barındırmaktadır. Bunlardan kimileri; Ayrılma Tasası Bozukluğu, Özgül Fobi, Toplumsal Telaş Bozukluğu (Sosyal Fobi), Panik Bozukluğu, Yaygın Telaş Bozukluğu, Akut Gerginlik (Stres) Bozukluğu. Örselenme (Travma) ve Stresörle ilgili Bozukluklar; Tepkisel Bağlanma Bozukluğu, Hastalık Derdi Bozukluğu.
Genelleşmiş tasa bozukluğu, güne yayılan bir olumsuz beklenti içinde olunması durumudur. Birçok vakit bu durumun nedeni de yoktur lakin kişi daima olarak göğsünde bir baskı, bunaltı hissi, nefes alamama durumu, kaslarda gerginlik, ağız kuruması, ellerde, kollarda, yüzde uyuşmalar üzere bedensel şikâyetlerle seyreden bir durum yaşar. Bu durum daha çok bayanlarda görülmektedir.
KİMLERDE DAHA SIK GÖRÜLÜR?
Maddi durumu ve toplumsal pozisyonu, yetersiz, hiç evlenmemiş, işsiz ve eğitim seviyesi yüksek olmayanlarda sık görülmekle birlikte, hastalığın erken devirlerinde toplum içine gereğince çıkmama de risk etmenleri ortasındadır. Kalıtımdan daha çok, çocuk yetiştirme şekli, ailenin diğerleriyle gereğince görüşmemesi ve ebeveyn modeli kıymetlidir. Çocukluk çağından itibaren çok utangaç olan bireylerde, gelecekte Toplumsal Fobi gelişme riski daha yüksektir.
"ÖZGÜL ve YAYGIN TOPLUMSAL FOBİ" olarak iki alt tip tanımlanmaktadır. Özgül toplumsal fobi yalnızca belli ortamlarda, mesela topluluk önünde konuşurken endişe yaşanmasıdır. Yaygın toplumsal fobide ise kişi kendisini nerdeyse bütün toplumsal ortamlarda huzursuz, korkulu ve gergin hisseder. Yaygın toplumsal fobi en sık rastlananıdır. Toplumsal fobi alt tipine nazaran ayrım yapıldığında, yaygın tipin daha erken yaşta başladığına dair bilgiler vardır. Toplumsal fobi, alt tipine nazaran değişmekle birlikte ergenlik devri ortasında başlar (10-17 yaş). Hastaların % 40’ında başlangıç yaşı 10’un altındadır. Hastaların %95’inde ise başlangıç 20’nin altındadır. Okul fobisi olan çocukların ileride toplumsal fobi geliştirme ihtimalinin yüksek olabileceğine dair çalışmalar mevcuttur. Korkulan durumdan kaçma davranışı çoklukla çok besbellidir. Tam bir toplumsal yalnızlığa yol açabilir, bu yalnızlık beraberinde öbür ruhsal hastalıkları da getirebilir.
Toplumsal fobi depresyon ve alkolizmden sonra en çok rastlanan üçüncü ruhsal rahatsızlıktır. Genel nüfusun %7 ila 8’i toplumsal fobi tanısı alır. Toplumsal fobinin görülme sıklığı bayanlarda %2.3, erkeklerde %1.1 dolaylarındadır. Araştırmaların birden fazla, toplumsal fobinin bayanlarda erkeklerden daha sık görüldüğünü ortaya koymaktadır. Klinik araştırmalarda ise, toplumsal fobinin her iki cinsiyette eşit oranlarda bulunduğu ya da erkeklerin çoğunlukta olduğu dikkati çekmektedir.
Toplumsal fobi genetik özellikler gösteren meselelerden biridir. Ailede olması mümkünlüğü artırmaktadır. En kıymetli etmenlerden biri beyinde bir kadro kimyasal bozukluklar ya da dengesizliklerin olmasıdır. Ayrıyeten zihinsel altyapısı evvelden hazırlanmış olan SF bazen makul bir olaydan sonra gün yüzüne çıkmış ve örseleyici bir yaşantı ile şartlanarak yerleşmiş olabilir. Bilhassa çocukluk devrinde yaşanan alay edilme, dışlanma, küçük düşürülme üzere travmatik tecrübeler sonucunda çocuk toplumsal ortamlarda çok gerilim yaşamaya başlar. Bu süreç uzun sürdüğünde gerilim hormonlarının salgılanması daha ağır ve süreklilik arz eden bir durumda olduğundan kimyasal istikrarda bozulmalar olur.
Toplumsal endişeye sahip olan beşerler etraflarındaki insanların davranışlarını gözlemleme yoluyla ve/veya olumsuz birtakım tecrübelerden etkilenerek bu kaygıyı edinirler. Bilhassa aile ve okul etrafında yaşanan olumsuz tecrübeler travmatik tesir oluşturarak bu dehşetin gelişmesinde hayli kıymetli rol oynar.
Çocuklar, bilhassa okul öncesi gelişme periyotlarında, ebeveynlerinden aldıkları eğitim ile toplumsal durumlara nasıl yaklaşılması gerektiğini öğrenir ve davranışları bu istikamette gelişir. Çok gözetici ebeveynler, çocuğunun toplumsal ortamlara girmesini kısıtlar yahut bu ortamlarda kendilerini tabir etmelerine fırsat vermez ve toplumsal marifetin gelişimi engellenir. Bu insanlarda toplumsal kaygı geliştirme mümkünlüğü başka insanlara oranla daha yüksektir.
Toplumsal fobinin başlama yaşının erken olması önemli problemler doğurur. Ek birçok psikiyatrik rahatsızlığın ortaya çıkmasına da yol açabilir. Bunların içinde en değerlisi depresyon, alkol bağımlılığı ve ilaç bağımlılığıdır. Bilhassa batılı ülkelerde yapılan çalışmalarda toplumsal fobide alkol kullanımı olağan toplum bireylerine oranla 2,5 kat daha yüksek bulunmuştur. Bu da alkolün daha rahat davranmayı sağlaması ile açıklanabilir ki bu durumda vakitle alkol bağımlılığı riskini artırmaktadır. Alkolikler ortasında yapılan bir çalışmada toplumsal fobi görülme sıklığının olağana oranla 9 kat fazla olduğu tespit edilmiştir.
Toplumsal fobi tipine nazaran değişkenlik göstermekle birlikte çoklukla erken ve geç ergenlik periyodunda yani 13-20 yaş aralığında başlar. Yapılan bir araştırma sonucunda Türkiye'de bulunan üniversite öğrencilerinin %24'ünde toplumsal fobi bozukluğu tespit edilmiştir.
Toplumsal Fobi Hangi Toplumlarda Daha Sık Görülür
Doğu toplumlarında biraz daha fazla olduğu bilinmektedir. Yüzdelerine bakılmalıdır lakin doğu toplumlarında muhafazakar yapılar ve çevresel faktörlerin katkısı ile fazla olduğu bilinmektedir. Klinikte bayan erkek oranları eşit görülüyor yani o denli gözlemleniyor. Ama, bayanın bizim üzere toplumlarda toplumsal ortama çıkması desteklenmediği için tedaviye başvuranların daha çok erkek olduğu da söylenebilir.
Toplumsal Fobi ve Meslek
Olağan kurallar altında toplumsal fobik bireyler toplumsal ortamlara gitmekten kaçınma davranışı stantlar. Her gün gittiği ortamlara bile girmekten kaçınmaktadır. Fakat, durumu müsaitse durumu belli pozisyona kadar yönetim edebilir lakin konum yükseldikçe durum vahimleşmektedir. Mesela mesleğinde yükselmiş, terfi etmiş, yurt dışına gitmesi gereken, toplantılarda sunum yapması beklenen insanları görüyoruz. Alışılmış ki, bu noktada çok zorlanmaktadırlar. Fakat bu pozisyona gelenler artık kendi durumlarını araştırmaya başlar ve bunun bir hastalık olduğunu da öğrenir. Böylece tedavi planlanır ve tedavi uygulanmaya başlanır.
Toplumsal Fobisi Olan Bireylerde Muvaffakiyet
Toplumsal fobide inanç manasında öteki bir sorun yoksa, özel öğrenme ile ilgili zahmet yoksa muvaffakiyet bakımından çok az kişi olumsuz etkilenebilir. Toplumsal fobi genel manada çok büyük sapmalara neden olmaz. Fakat, ömür kalitesi düşer, işe girerken ya da girdiği işteki münasebetler mesleğini sürdürmesinde zahmetler yaratır yahut kendi işini yürütüyorsa, kendini ortaya koyamıyorsa bunlar önemli sıkıntılar oluşturabilir
Toplumsal Fobi İle Başaranlar
1. Princeton Üniversitesi Teorik fizik profesörü Albert Einstein "İzafiyet Teorisi" ile büyük bir muvaffakiyete imza atmıştır.
2. Neil Armstrong ayda yürüyen birinci insan.
3. Grammy ödüllü ünlü ingiliz müzikçi Adele ve David Bowie bir periyot toplumsal fobi ile gayret etmişlerdir.
