Söz mü, iş mi, niyet mi?

Dinimizde bazen söze, bazen niyete veya işe itibar edilir Niyetin geçersiz, sözün geçerli olduğu yerlerden bazıları şunlardır:

Nikahta: Bir kimse, şakadan veya rol icabı, iki şahit yanında evlense, gerçekten evlenmiş olur

Boşamakta: Bir kimse, şaka ile, alay olsun diye veya hanımını korkutmak niyetiyle “seni boşadım dese, hanımı boş olur Hadisi şerifte, (Bir kadınla nikahlanan veya hanımını boşayan kimse, “ben şakadan yaptım dese, nikahı da boşaması da geçerli olur) buyuruldu (Taberani)

Vazgeçmek: Bir kimse, hanımına “seni boşadım dese, sonra, şakadan boşamaktan vazgeçtiğini bildirse, boşamaktan vazgeçmiş olur Hadisi şerifte buyuruldu ki:
(Üç şeyin şakası da, ciddisi gibi sahihtir Nikah, boşamak, boşamaktan vazgeçmek) Tirmizi

Köle azadında: Şakadan, kölesine “seni azat ettim diyenin, kölesi azat edilmiş olur

Adakta: Adak yaparken hiç niyet etmese de, söz arasında dilinden çıksa da, adağını yapması vacip olur Çünkü, adakta niyetsiz, düşünmeden söylemek, ciddi, isteyerek söylemek gibidir Hatta, “Allah için, bir gün oruç tutmak üzerime borç olsun diyeceği yerde, “bir ay oruç tutmak diye ağzından çıksa, bir ay oruç tutması gerekir Söz geçerli, niyet geçersizdir (Dürer)

Alış verişte: Alış veriş yapıldıktan sonra, alıcı veya satıcıdan birisi, ben şaka yapmıştım, bu alış verişten vazgeçtim dese de itibar edilmez Alış verişte de söze bakılır, niyete bakılmaz

Hediyede: Alacağı olduğu bir parayı borçlusuna veya başkasına hediye eden, şakadan söylemiştim dese de, hediyesinden vazgeçemez Niyet geçersiz, söz geçerlidir

Yeminde: Kalbden yemin geçerli olmaz, söz geçerlidir

Küfürde: Bir kimse şakadan ben Hıristiyanım dese veya günah işleyene helal olsun dese kâfir olur

Niyet geçerli, söz geçersizdir: Bir kimse, öğle vakti, öğle namazına niyet ederken, dili ile, bugünkü ikindi namazına diye niyet etse, kalbi ile de öğle olduğunu bilse, öğleyi kılmaya niyet etse öğle için niyet etmiş sayılır, dil ile söylediğine itibar edilmez Tersine, öğleyi kılarken, ikindi sanarak, ikindiye niye etse, fakat dili ile de öğleye niyet etse, namazı sahih olmaz

Dil sürçmesi: Sen benim Rabbimsin diyeceği yerde, şaşırıp kulumsun diyen günaha girmez

Niyet geçersiz, iş geçerlidir: Günah olan işler böyledir Mesela dinlenmek niyetiyle müzik dinlemek de günahtır Kâfir kız, “Benimle dans edersen müslüman olurum dese, müslümanın, iyi niyetle onunla dans etmesi veya başka günah işlemesi caiz olmaz İyi niyeti geçersiz, günahı geçerlidir (Ameller niyete göredir) hadisi şerifi, taat ve mubahlara niyete göre sevap verileceğini bildirmektedir Günahlar, iyi niyetle de işlense, günah olmaktan çıkmaz

İş geçersiz, niyet geçerlidir: Su içerken içki içiyormuş gibi bardakları tokuşturmak bile günahtır Çünkü fasıklara benzemek olur Hadisi şerifte buyuruldu ki:
(Suyu alkollü içki içenler gibi içmek haramdır) Reddül Muhtar
Elin evinden, yanlışlıkla kendi malını çalan da günaha girer

Niyet de iş de geçerlidir: Kur’an okuyan sevap kazanır Sevap için niyet ederse daha çok sevap kazanır