Sözün Özü

İlm kim vermez sana Hak’dan haber Zâyi etme ömrünü kılma nazar
(İlim sana Hak’tan haber vermiyorsa ona ömrünü harcama, dönüp bakma bile) Kâşifî

Hz Muhammed (sas)’in dualarından biri şöyledir: “Allah’ım, faydasız ilimden Sana sığınırım

Beşikten mezara kadar ilim öğrenmek kadınerkek her insan için bir görevdir En azından ilmi hâl dediğimiz şeyin öğrenilmesi gerekiyor İlmihal her ne kadar sadece dinî bir terim gibi bilinse de aslında bu kelime, insanın içinde bulunduğu hâle, duruma göre, yaşın, yaşadığı zamanın gereğine göre, lüzumlu olan şeylerin icap ettirdiği bilgiyi öğrenmek demektir Hz Ali’nin (ra): “Çocuklarınızı çağına göre yetiştirin tavsiyesinin hikmeti de bu olmalı

İlim sonsuz bir okyanustur İnsan ne kadar okursa okusun, bildiği şey de okyanusta sadece bir damladan ibaret kalacaktır Bu hususla ilgili olarak “Bilmediklerimi ayağımın altına alsaydım, başım göğe değerdi diyor İmamı Azam

İnsan ömrü sınırlıdır Bu yüzden her şeyi öğrenemez, öğrenmek zorunda da değildir Modern eğitim sistemindeki branşlaşmaya ihtiyaç duyulması da bu sebepledir Bir memlekette bütün ilim dallarında yeterli eleman varsa ilmihâle uygun bir sistem oturmuş demektir İhtiyaç olmasına rağmen herhangi bir dalda yetişmiş insan yoksa orada mutlaka bir eksiklik vardır ve bu eksikliğin getireceği olumsuzluklardan o memleketteki bütün insanlar maddîmanevî bakımlardan sorumludur Mesela bir şehirde yüzlerce, mühendis, öğretmen, tıp doktoru olsa; fakat bir tane bile veteriner yetişmemiş olsa o şehir ilmihâle uygunluk bakımından zayıf not almış demektir Yani ihtiyaç duyulan ilim dalları ne ise ona göre, dengeli bir şekilde, insan yetiştirmek çok önemli bir meseledir

İnsan, yaratılışı icabı başıboş bırakılmamış, ona büyük görevler ve sorumluluklar da yüklenmiştir Bunlardan biri de insan olmanın gereğini yerine getirme görevidir İnsan olmanın gereğini birkaç cümle ile sınırlandırmak mümkün değildir; fakat eksik kalacağını bilerek insan ve ilim bazında birkaç şey söyleyebiliriz Mesela insan, ilmiyle amel etmeli, yani öğrendiği şeyi hayatına, çevresine tatbik etmek suretiyle örnek bir insan olmalı Kendini yetiştiren devletine, milletine hizmet etmeyi gaye edinmeli İçinden çıktığı topluma, adam olduktan sonra, tepeden bakmamalı Her şeyden önce de tahsil ettiği ilim pratikte bir işe yaramalı Öğrenilen bilgi Hakk’a ve halka hizmet etmeli Kaynağı ve dönüşü ilahî merkezli olmalı

Yunus Emre, ilim öğrenmekten maksadı insanın kendisini bilme hikmetine dayandırıyor ki bu, göz ardı edilmemesi gereken bir durumdur; çünkü bir bakıma her şey insanın kendini bilmesinde düğümleniyor ve çözülüyor Kendini bilen Rabbini biliyor Rabbini bilen ise sadece iyilik etmenin mücadelesi ile ömrünü tamamlıyor
İnsana kendini bildirecek ilim için sürekli bir teşvik içinde bulunan hikmetli şiirlerin şairi Nâbi şöyle diyor bir beytinde:

Etme âr oku öğren ehlinden

Her şeyin ilmi güzel cehlinden

Okumanın, öğrenmenin yaşı başı olmadığını, bu yüzden ilmi bilen kişilerden sormanın, öğrenmenin gerektiğini söyleyen Nâbi her he olursa olsun bilmenin, cehaletten mutlaka üstün bir meziyet oluşuna dikkat çekiyor

Necip Fazıl Kısakürek de sanatı Allah’ı arama işi olarak tarif ediyor bir beytinde:

Anladım işi, sanat Allah’ı aramakmış;

Marifet bu, gerisi yalnız çelikçomakmış

Sonu nereye varırsa varsın hayırsız, zararlı bir bilgiyi öğrenme, keşfetme, uygulama çılgınlığı insanlık için çok kötü sonuçlar doğurabilmektedir Bilindiği gibi atomun keşfi büyük bir buluş olmakla birlikte bundan faydalanılarak yapılan atom bombası hâlen günahsız insanların helakine yol açabilecek zararlı bir silah durumundadır Çağımızdaki binlerce TV kanalı ve zararlı internet siteleri için de güzel şeyler söylemek mümkün görünmüyor

İlmin mutlaka bir faydası, bir güzelliği olması gerekir

Şairimiz Kâşifî diyor ki:

Tahsil ettiğin ilim sana Allah’tan, haktan, hakikatten bir şeyler öğretmiyorsa, o ilmi bırak, öyle bilginin yüzüne bile bakma

ALINTIDIR