Stanley Milgram Deneyi Nedir?

Yale Üniversitesi Psikoloğu Stanley Milgram kadar uygulanmış ve oldukça çarpıcı sonuçlar doğurmuş bir deneydir Milgram ’ı bu araştırmaya iten durum Nazi Almanyası ’nda görev yapmış Adolf *Eichmann ’ın ( ödev adı aşağıda nitelendirerek) savaş suçlusu olmasıdır
Kişinin belirlenmiş bir eylemi yanlış olduğunun idrakında olsa zeka, tayin bilinciyle yerine getirmesi psikolojik açıdan oldukça dikkat çeken bir konudur*Deney öncelikle Milgram ’ın ‘ İtaat üstüne davranışsal tahlil ‘ adlı makalesinde yayımlanmıştır Deneyde kasıt; bireylerin itaat sınırını ve itaat edilen eylemlerin niteliğinin kişinin o eylemi yapmasında ne derece etkili olduğunun saptanmasıydı
Deney esnasında elde edilen veriler ise birçok yönden şaşırtıcı ve bir böylece da çarpıcıdır*Çünkü birazdan detaylı bir şekilde açıklamasına yer vereceğim deney esnasında deneklerin etik dışı bir davranışı, başkasına bilinçli zarar verme gibi *itaatkar psikolojisi altında uzun vakit uyguladığı gözlendi
Milgram deneyi, bambaşka yaş ve meslek gruplarından insanların katılımıyla gerçekleştirdi Deneklere, hoca ve öğrenci elde etmek üzere iki gruba ayrılacakları ve deneyin ‘cezanın öğrenme üzerindeki etkisi ’ni ölçeceği söylendi Denekler farklı odalara yerleştirildi Öğretmen ile öğrenci arasındaki ilitişim sadece ses aracılığıyla sağlandı Öğretmenin önüne öğrenci üstüne elektrik uygulayabileceği bir düzenek yerleştirildi Öğretmenin öğrenciye yönelttiği her soruda, hatalı yanıt verildiği takdirde öğrenciye öğretmen göre 15 volttan açmak üzere elektrik verildi Yanlış sayısı arttıkça bahşedilen şokun enerjisi de arttırıldı

Deney sırasında öğretmene ses bandı dinletildi fakat bu söylenmedi Bahşedilen elektrik şokunun artırıldıkça banttan öğrencinin önce bağırma sesi daha sonra ise matem sesi dinletildi Buna rağmen denekler şok vermeye devam etti*Deneyi adamak isteyenler veya durumdan rahatsız olanlar olduysa da yanlarında yer alan gözlemcinin devam etmelerini söylemesi üzerine deneyi bırakmadılar İşin garip yanı gözlemcilerin denekler üstüne tehdit oluşturmamasıydı Deneye devam etmeleri söyleniyor fakat, etmedikleri takdirde uygulanacak herhangi bir yaptırımdan bahsetmiyorlardı Buna karşın denekler deneye devam etti
Artan elektrik şokuyla birlikte öğrencinin yalvarma sesi dinletildi Buna rağmen sürekli deneklere bir sonraki aşamada aniden kesilen öğrenci sesi dinletildi Ses kesildikten sonradan bile şiddetini arttırarak şok vermeye devam edenler oldu ( Deneylere katılan insanların hepsi alışılagelmiş insanlardı Hiç birinde sadistlik ve güya psikolojik rahatsızlıklar veya şahsiyet bozukluğu bulunmuyordu)
Milgram deney sonuçlarını şöyle değerlendirdi; “Yalnızca görevlerini yapan, kendi başlarına kaba işlere kalkışmayan bayağı ırk, korkunç bir yok etme işleminin bir parçası olabilmekteler *Ek olarak, yaptıkları işin yıkıcı sonuçlarını anlaşılır biçimde görmelerine rağmen, temel ahlaki değerleriyle çelişen bu görevlerde öyle eksik kişinin otoriteyi reddetme potansiyeli olduğu görüldü Ortaya çıkan netice doğrusu dehşet verici Bireyler karakterlerine tamamen zıt düşen eylemleri otorite karşı hiç paldır küldür yapabiliyorlar
İnsan kişiliğinin , içindeki boyun eğme duygusundan cılız olması şaşılacak olmasının yanında* tarih her tarafında yaşanmış bir fazla vahşetin esas noktasını oluşturuyor