Star Wars: The Rise of Skywalker - İnceleme

1977 yılında o zamanki ismi yalnızca Star Wars olan bir sinema vizyona girdi ve tanınan kültürü külliyen değiştirdi. Tüm yerküre umumunda çok büyük bir hayran kitlesine ulaşan Star Wars ile ilgili 1977'den beri çok ziyade içerik üretildi. Kitaplar, çizgi romanlar, oyunlar ve film sinemaları. Bunlardan çok azı The Rise of Skywalker kadar bed olmayı başarabildi. Sinemadan evvel gösterilenler, yapılan açıklamalar Skywalker mirasına yakışan bir veda edeceğimizi vaat ediyordu. Fakat ortaya çıkan sonuç tüm Star Wars mirası için bir kara leke olmaktan öte gidemiyor.

Bu sineması tek başına spoilersız incelemek çok güç, bu sineması Disney'in başka iki sineması hariç kalan Star Wars sinemalarının de sonuymuş üzere incelemeye çalışmak ise acı verici. O yüzden bu sinema en şık "Disney üçlemesi" olarak ele alınarak incelenir diye düşündüm. Metinde spoiler yok gelgelelim bolca hayal kırıklığı var şimdiden uyarayım.

Güç Nedir? Neye Denir? Ne İşe Yarar?



Disney'in birinci Star Wars sineması The Force Awakens'ı izlediğimizde Güç'ün hakikaten uyanışına tanık olduk. Ama güç biraz ziyade dinlenmiş olacak ki, uyanışı bildiğimiz anlayıştan oldukça bir farklı oldu. J.J. Abrams'ın başındaki güç algısı ile Star Wars Evreni'nin hakikaten barındırdığı güç algısı arasında dağlar kadar fark var. Kısım 9'da da bunu tekrar görüyoruz. Kimi sahneler var ki hani uzun vakittir Star Wars ile haşır neşir olan, oyunları da oynamış hayranları çileden çıkartıyor. Rey'in anlamsız güçlü olması da saçma sapan bir konuma bağlanmış.

Geçenlerde bir haberde "Güç'e güncelleme gelecek" diye şaka yapmıştım. Lakin Abrams ve ekibi sahiden bu türlü bir yola gitmiş ve gelen bu son güncelleme ile birlikte Güç akıl almaz bir hal almış. Kylo Ren ve Rey'in anlamsız Force Skype sahneleri biraz daha geliştirilirse Güç hem ışınlanma hem de süratli servis kargo süreçleri için de kullanılabilir hale gelecek. 

KOTOR oynamış yahut Old Republic periyodunu seven okuyucularımız bilir, o dönemki Sithlerin de güç konusunda mucize yetenekleri var. Ama hepsinin gerisinde nasıl bu hale geldiklerine dair bir güruh hikaye var. Olağan onlar artık canon değil lakin kendi içerisinde hepsi tutarlı. Disney'in üçlemesinde Güç'ün geldiği noktayı benim mantığım kaldırmadı. Hani karakter gelişimlerini bile çok az gördüğümüz isimlerin yaptıkları şeyler akıllara durgunluk veriyor. Özetle Disney üçlemesi Güç konusunda baştan sona sınıfta kalıyor.

Karmaşa Başlıyor ve Hiç Bitmiyor



Dönelim yine The Rise of Sykwalker'a, dönünce acıdan diğer bir şey bulamayacağız lakin olsun, vazifemiz. Sinemayla ilgili çıkan medyaları ve fragmanları izlediyseniz sinemanın başlangıcı sizde büyük bir şok tesiri yaratmıyor. Aslında o birinci sahneden sonra bir kaos başlıyor ve kendinizi bir anda hiç bilmediğiniz bir periyotta buluyorsunuz. The Last Jedi ile bu sinema arasına neler yaşandı? Kylo'ya neler oldu? Kylo çabucak nasıl bu kadar değişti? Çok çokça soru var ve hiç karşılık yok. 

Rey'in çok az anlatılan gelişim vadesi Kylo'ya nazaran biraz daha yeterliydi lakin o da çok ehliyetsizdi. Daima bir kimlik bunalımı çeken Rey hanım kızımız, başına buyruk hareket etmesiyle biraz orjinal serideki Luke'u anımsattı lakin Luke kadar karakter gelişimi göremediğimiz için birden fazla şey havada kalıyor. Kylo ve Rey'in etrafında galakside de kaos süratli bir formda yayılmaya başlamış. Lakin biz bu kaosun tam ortasından sinemaya başlayınca ne olduğunu anlayamadan kendimizi karman çorman bir hikayenin ortasında bulduk. Zati seri ortasında direktör ve hikaye anlatış usulü değişince bu türlü bir şeyin gelmesi epey mümkündü lakin olabileceklerin en kötüsünün olması büyük hayal kırıklığı yarattı. 

Ben Solo ve Rey dışındaki karakterler ise sinemanın başından beri bir mahallere koşturma halindeler, altlarında Millenium Falcon, oradan oraya geziyorlar. Işık suratında seyahatin bile cılkı çıkmış durumda, birinci başta mana veremedim bu sistemin geldiği hale. Finn, Poe ve Chewie bu sinemanın yeni üçlüsü olmuş, yanlarında da C3PO ve vesair droid arkadaşları var. Ekip arasındaki diyaloglar da bir noktadan sonra saçma sapan tripli bir hal alıyor, münhasıran Finn'e birtakım sahnelerde tahammül etmek hayli sıkıntı. Poe ismine işler biraz daha düzgün ilerliyor ve hem karakterin geçmişi hem de karakter gelişimi konusunda şık şeyler görüyoruz. Doğal yeniden de bana nazaran hiçbir yeni karakter tam mealiyle anlatılamamış, haklarındaki birden fazla şey hayli havada kalmış. Haydi kimileri yan karakter diye kabul edilebilir lakin yeni üçlemenin asıl karakterlerini bile tam manasıyla tanımıyor oluşumuz hayli üzücü bir durum. 

Palpatine Kaosu



Kısım 9 duyurulduğunda, birinci fragmanda Palpatine'in kahkahasını duyunca ben ufak çaplı bir şok geçirmiştim. Zira İmparator'un dönüşünü hiç beklemiyordum. Doğal devir ilerledikçe neden bu yola gittiklerini anladım. Ellerinde karakter kalmamış ve Disney bir halde kişileri salonlara doldurmak zorunda. O yüzden beklenti yaratmak için Palpatine'den daha uygun bir karakter bulamazlardı. Bu yaratılan beklentinin bir biçimde karşılanması da gerekiyordu işte sinemanın en makûs yaptığı şey de bu oldu. Tekrar büyük merak ve beklenti içerisinde beklediğimiz Ren Şövalyeleri de çok büyük bir hayal kırıklığı olarak tarihe geçti. Sinemada ne olduklarına ya da geçmişlerine dair haberleri bırakın kendilerini bile sahih dürüst göremedik. Onlar da Disney'in "harcanmış potansiyeller" listesinde nokta almayı başardılar. 

Tüm Skywalker Efsanesi'ni, dokuz sinemalık koca bir periyodu bitirecek olan sinema için beklentiler aslında arşa çıkmıştı, Palpatine ile birlikte daha da büyük bir heyecan yaratıldı ve ahir ortaya çıkan şey tüm bu beklentilerle bir arada önemli bir hayal kırıklığı oldu. Sinemada Palpatine ile ilgili olan her şey çok anlamsız, nitekim hiçbir şey anlamak mümkün değil ve bu Palpatine saçmalıkları bir formda Rey ve başkalarını de etkiliyor bunları anlamak da mümkün değil. Yani sevgili Oyungezerler, sinemaya Palpatine'i getirmek yalnızca işleri çok daha istenilmeyen bir hale getirmeye yaramış. Kaldı ki bence Palpatine'in dönüşü ve beraberinde getirdikleri sinemanın bu kadar istenilmeyen olmasında en büyük etken; keşke İmparator meyyit kalsaymış.

İmparator ile Kylo Ren arasındaki vakalar esasen başından sonuna çok saçma gelişiyor. Lakin asıl saçmalık ve bence en büyük zorakilik Palpatine ile Rey arasındaki hususlardan kaynaklanıyor. Hani spoiler vermeden burayı açıklamak cidden güçlükle lakin sineması izleyince buradaki o "sonradan eklenme" hissini çok net bir formda görüyorsunuz. Snoke'un tüm vakasını da yeniden Palpatine sayesinde öğreniyoruz, onun hikayesi de tam açıklanmayan ve havada kalan karakterler listesinde üst sıralarda yan alıyor. Bir de J.J. Abrams anlamsız bir formda Sith mitolojisine kafayı takmış, sinemada Palpatine temelli Sith kültürüyle alakalı kimi şeyler de var ancak onlarda hoş işlenebilecekken hadise birden teğe alakasız bir halde Jedi vs Sith'e geldiği için hevesiniz kursağınızda kalıyor. 

Aksiyonu Bol, İçi Boş



Sinemanın güzel olduğu alanlar yok mu? Elbette var, sinema en azından aksiyon manasında şık sahneler sunuyor. Sinema için sıkıcı demek de mümkün değil. Lakin umumi olarak senaryo ve hikayenin geldiği nokta saçmalıklarla bezenmiş olunca bu aksiyon sahnelerinin de içi boşalmış oluyor. Yani bir Star Wars sinemasından beklentiniz yalnızca uzay savaşlarıysa, şık uzay savaşı sahneleri var. Yakın dövüş ve blaster sahneleri de çok berbat değil. Gerçi Force Skype sahnelerinin saçmalığı yakın dövüşü de birtakım noktalarda kabul edilemez hale getiriyor. 

Fragmanlarda ve medyalarda gördüğümüz çöl sahneleri de çok uzun sürmüyor, esasen sinemadaki en büyük sorunlardan birisi vakaların çok süratli değişmesi ve daima bir konumlara savrulmamız. Ne karakterler bir arada kalabiliyor ne de biz sineması izlerken sinemaya tam manasıyla konsantre kalabiliyoruz. Stormtrooper sahneleri ise tekrar bildiğimiz üzere maksat tutturma konusunda hepsi çok makûs lakin bizim kahramanlar daima isabetli ateş ediyor. Bu Star Wars'ın tabiatında var. 

Sinemanın son büyük savaşı birebir devranda kestirim edilebileceği üzere galaksinin de son büyük savaşı olacaktı, bu savaş daha yeterli işlenebilirdi. Alışılmış orada da birkaç hoş sahne vardı lakin mantıksızlıklar da dizboyuydu. Zati bu Disney üçlemesiyle birlikte Star Wars Kainatı içerisinde neyin mümkün, neyin mümkün olmadığını anlamak imkansız bir hale geldi. Hem askeri hem de Güç mealinde Star Wars'ın bu devrana kadar ki olgularıyla çok aykırı düşen şeyleri bu üçleme boyunca bolca izledik. 

Nostalji De Kurtarmamış



Bence J.J. Abrams ve ekibi bir noktadan sonra sinemanın çok berbata gittiğini anladılar ve sinemaya bol bol nostalji sahnesi koymaya başladılar. Bilhassa Lando'nun gelişi sinemaya hoş bir nostaljik hava kazandırıyor ancak bunların hiçbiri sineması kurtarmaya yetmiyor. Lakin sinemada hakkını teslim etmem gereken bir nokta var. Tüm serinin son sineması olarak önümüze çıkan The Rise of Skywalker, orjinal üçlemede konum alan tüm karakterlere olağanüstü bir veda yapmış. Lando, Chewie, Leia, Luke, Han Solo ve C3PO üzere karakterler hayli şık bir halde anılmış, velev kimilerinin yaptıkları kahramanlıklara geç de olsa gereken bedel verilmiş. 

Aslında ben bilhassa The Last Jedi'da Lando'yu beklemiştim, zira işler sarpa salınca eski dostların devreye girmesi Disney'in çok sevdiği bir yol. Bu sinemada birinci gördüğümüz an bile epey nostaljik hoş bir referanstı. Sonrasında içerisinde Lando olan sahneler sinemada sahiden bir Star Wars sineması izlediğimi hissettiren nadir sahnelerdendi. Tekrar de Lando, tüm galaksiyi kurtarabilirmiş ancak bu sineması kurtarmayı başaramamış. 

İşte eski karakterlerin bu şahane hatıraları ve yepyeni üçlemeye yapılan şık göndermeler, yeni karakterlerin ve Palpatine'in yol açtığı saçmalıkları gidermeye yetmiyor. Sinema bittiği hengam son sahnenin büyük anlamsızlığını bir kenara bırakırsak, insanın içinde bir bitiş, son hissiyatından çok "bu neydi artık?!" hissini uyandırıyor. Güç Uyanıyor ile başlayan bu yeni macera, tatsız bir biçimde sona eriyor ve Skywalker mirasının geldiği nokta kişisi tatmin etmiyor.

42 Seneye Veda



Benim şahsî Star Wars geçmişim 1999'da vizyona giren The Phantom Manace'a dayanıyor, 20 sene evvel filmde izlediğimde evlat aklımla çok hoşuma giden sinemanın aslında orjinal üçlemenin yanında hayli beğenilmeyen bir prodüksiyon olduğunu da fark etmiştim. Şimdiki neslin üçlemesi de Disney üçlemesi olacak, 2015 yılında Force Awakens ile birlikte Star Wars ile tanışan nesil nispeten tatsız bir finalle çok sevdikleri Star Wars'a şimdilik veda edecekler. Gelgelelim her şeyin başladığı 1977 yılından yahut 80'lerden itibaren Star Wars'a gönül vermiş beşerler için bu sinema daha da acıtıcı olacaktır. 

Star Wars her ne kadar genişletilmiş cihanı, oyunları, çizgi romanları ve kitaplarıyla birlikte Skywalker'dan çok daha büyük bir şey olsa da, sinemalar boyunca gördüğümüz asıl hikaye, asıl karakterler, asıl kahramanlar daima bir biçimde Skywalker sülalesindeki beşerlerle irtibatlıydı. Yani Skywalker, beyaz perdede Star Wars'ın yegane kahramanıydı. Ona veda etmek 1977'de başlayan yolculuğa da veda etmek demek. Bu vedanın bu kadar hayal kırıklıklarıyla dolu olması, içerisindeki saçmalıklardan bir türlü meal çıkarılamaması her yaştan, tüm hayranları üzdü yahut üzecek. Adet olarak incelemenin ahir puan da vermem gerekirse hem bu sinemaya, hem de Disney üçlemesine iki münferit puan vermek daha gerçek olur üzere geliyor. The Rise of Skywalker'ın benim gözümdeki puanı 5/10, Disney üçlemesinin ise 6/10. 

Disney cephesinden gelen haberlere nazaran 2022 yılına kadar Star Wars sineması izlemeyeceğiz, yeni sinemalar de bambaşka mevzuları, karakterleri mevzu alacak. O devrana kadar Skywalker Saga devrinde geçen Mandalorian, Rogue One ve Kenobi üzere serilerle kendimizi avutacağız. Neyse ki Mandalorian serisi epey şık ilerliyor ve Star Wars havasını bizlere yaşatabiliyor. Umarım başka seriler de bu biçimde olur. Güç hepimizle olsun.