Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
Bundan yüzyıllar öncesinde kurşunu altına dönüştürme gayretleri simyanın, ve hasebiyle da kimyanın temellerini attı. Simyacıların bu çalışmaları muvaffakiyetle sonuçlanmamış olsa da, tabiatta bol bol var olan kaynaklardan daha az bulunan değerli kaynaklar elde etme fikri, günümüze kadar ulaştı.
Bu konuda artık de ABD'de Güç Bakanlığı'na bağlı Pasifik Kuzeybatı Laboratuvarı’ndan (PNNL) bilim insanlarının, çeşitli su kaynaklarından pahalı metaller elde etmek ismine sanayi ile iş birliği yaptığı bildiriliyor. Su kaynaklarından lityum üzere kıymetli metallerin çıkarılması için bu evrede, manyetik nanopartiküller kullanan bir prosedürün test edileceği tabir ediliyor.
Sudan çok daha süratli ve ucuz bir halde lityum elde etmek mümkün olabilir
Lityum, cep telefonlarından elektrikli araçlara kadar her şeye güç sağlayan hafif lityum iyon piller de dahil olmak üzere birçok elektronik ve güç teknolojisinde temel bir bileşen olarak rol oynuyor. Bu da lityumun, çağdaş hayatın pek çok alanı için bir ‘vazgeçilmez’ olduğu manasına geliyor. Global lityum pazarının 2028 yılına kadar 8,2 milyar dolara ulaşacağı iddia edilirken; ABD'de lityum üretiminin çok az olması büyük bir sorun teşkil ediyor.
PNNL'nin patent bekleyen kelam konusu teknolojisi ise yalnızca potansiyel olarak ABD'ye kendi lityum ve öteki kritik materyallerinden daha fazlasını üretme fırsatı vermekle kalmıyor, tıpkı vakitte bunu yapmanın çok daha süratli ve daha ucuz bir yolunu sunuyor. Buna nazaran PNNL’in, çeşitli endüstriyel süreçlerle alakalı suda bulunan lityum ve öbür metallere odaklanan bir adsorban kabukla çevrili manyetik nanoparçacıklar geliştirdiği bildiriliyor.
Bu kaynakların, jeotermal tuzlu sular olarak bilinen jeotermal güç santrallerindeki suyu yahut petrol yahut gaz üretimi sırasında yeraltından çekilen suyu kapsayabileceği; ayrıyeten parçacıkların tuzdan arındırma tesislerinden çıkan atıklarda ve hatta direkt deniz suyunda da kullanılabileceği tabir ediliyor.
Bu teknoloji sayesinde küçük, demir bazlı parçacıklar suya eklendiğinde, lityum sudan çekilerek bu parçacıklara bağlanıyor. Daha sonrasında ise nanoparçacıklar, bir mıknatıs yardımıyla toplanıyor ve böylelikle artık sıvı içinde asılı hale olmayan lityum, kolay ekstraksiyon için hazır hale geliyor. Dahası, lityum ekstrakte edildikten sonra nanopartiküller, yeniden şarj edilebilir olmaları sayesinde tekrar kullanılabiliyor.
Yüksek maliyetli geleneksek lityum çıkarma usullerine umut verici bir alternatif
Söz konusu teknoloji, yeraltı suyunu büyük buharlaşan havuzlara pompalayan ve maliyetli bir süreç olan klasik ekstraksiyon tekniklerine kıyasla umut verici bir alternatif sunuyor. Bu süreçlerin aylar hatta yıllar alması ve çoğunlukla konuşlandırıldıkları kurak bölgelerde yeraltı suyu idaresini etkilemesi ise bu türlü bir teknolojiye olan gereksinimin epeyce büyük olduğunu gösteriyor.
PNNL, bu teknolojiyi lisanslayan ve birkaç yerde pilot uygulama yapmayı planlayan Moselle Technologies ile ortaklaşa geliştiriyor. Bu gayret ve devam eden faaliyetler, ulusal laboratuvarların laboratuvar araştırmalarını gerçek dünya tahlillerine dönüştürmek ismine ticari kuruluşlarla nasıl iş birliği kurduğuna da bir örnek teşkil ediyor.
Bu gayretlerin hiçbiri simyanın vadettiği sihri sunmasa da, eski simyacıların aslında kimya bilimine ne büyük bir katkı sağladığını gösteriyor. PNNL’in bu özgün yaklaşımı sayesinde kıymetli mineralleri süratli ve uygun maliyetli bir halde çıkarmak, dünya ve bilim için ağırlığınca altından çok daha değerli olabilir.
