Sultan Abdülaziz Hanın ruhu şâd oldu

Sultan Aziz ’in ruhu şâd oldu

EskişehirAnkara arasında süratli trenin hizmete girmesi bana Sultan Aziz'in Memleketime demiryolu yapılsın da isterse sırtımdan geçsinsözünü hatırlattı

Sanayi inkılâbı sırasında hızlı ulaşım araçlarına gereksinim duyulması, demiryolu fikrini geliştirdi İngiliz mühendis George Stephenson'un 1830 yılında Liverpool Manchester aralarında uygulamaya soktuğu tren seferleriyle demiryolu tarih sahnesine çıktı Demiryolu kısa sürede diğer Avrupa ülkelerine yayıldı

1836'da Osmanlı Devleti'nde de demiryolu yapımı gündeme geldi İngiliz Albayı Chesney İskenderun ile Birecik arasıda bir demiryolu hattı yapılmasını planladı, fakat uygulamaya sokamadı Demiryolu tarihimizle ilgili en önemli araştırmaları Vahdettin Engin, Ali Akyıldız, Ufuk Gülsoy ve Cemil Öztürk gibi Marmara Üniversitesi tarihçileri önemli araştırmaları yapmıştır

DEMİRYOLU SIRTIMDAN GEÇSİN






Osmanlı topraklarındaki birincil girişim başarısız olmuştu fakat Osmanlı padişahları ve devlet adamları demiryoluna çok büyük alaka gösterdiler 1861 ile 1876 yılları arasında tahtta yer alan Sultan Abdülaziz tren yolu hattının saray bahçesinden geçmesi söz konusu olduğunda, Memleketime demiryolu yapılsın da isterse sırtımdan geçsin, razıyımseslenmek suretiyle demiryoluna verdiği büyük önemi göstermişti Osmanlı topraklarında birincil demiryolu İngilizler göre İskenderiyeKahire aralarında 18531856 aralarında yapıldı Osmanlı yönetimi, 1855 Ekimi'nde, demiryolu inşası için Avrupa anapara çevrelerine çağrı yaptı

Bu çağrı üstüne harekete geçen Avrupa sermaye çevrelerini ilk olarak kısa mesafeli ve kendi ticari çıkarlarına hizmet edecek demiryollarını yapmaya başladılar 66 kilometrelik KöstenceÇernavoda demiryolu 1'da, 224 kilometrelik VarnaRusçuk hattı ise 1866'da hizmete girdi Anadolu'da ilk demiryolu 18561866 yılları arasında İzmirAçık Fikirli ve İzmir Turgutlu arasında inşa edildi

Osmanlı Devleti'nin asıl istediği hat olan Rumeli Demiryolları'na 1869'da, Baron Hirş adlı Yahudi bir bankere ayrıcalık verilerek başlandı Ancak Siyonizm'in en büyük destekçilerinden olan Baron Hirş suiistimalleriyle devlet hazinesini soydu 2000 kilometre olarak planlanan hattın 1279 kilometresi 1875 yılına kadar an be an hizmete girdi Baron Hirş'in suiistimalleri Osmanlı yönetiminin tanıdık olmayan şirketlere olan güveni sarsmıştı Bu yüzden devlet kendi imkânlarıyla demiryolu yapmak istedi

başlangıçta devlet imkânları ile Haydarpaşaİzmit ve Mudanya Bursa aralarında demiryolu yapılmaya başlandı Fakat sermaye yetersizliği ve demiryolu inşaat ve işletmesinde yeterli teknik elemanlara sahip olunamaması yüzünden işler planlandığı gibi gitmedi Bağdat'a değin uzaması düşünülen hattın oysa Haydarpaşaİzmit arasındaki 91 kilometrelik kısmı 1873'te bitirilebildi

Diğer hatlar ise yarım kalmıştı Yapılan büyük masraflara rağmen bilgisizlik ve acemilik yüzünde başarısız olunmuştu Harcanan para da dıştan alınan borçlardı 18771878 OsmanlıRus Savaşı ve peşinde dış borçların ödenememesiyle demiryolu inşasını gündemden düşürdü

DEMİRYOLU SEFERBERLİĞİ

1876'da tahta çıkan Sultan İkinci Abdülhamid de Sultan Abdülaziz gibi demiryolu yatırımlarına büyük yük vermekteydi Devlet imkânları yetersiz olduğundan, yabancı sermayeye ihtiyaç duyuldu Bu dönemde İngilizler'in yerini Almanlar almıştı Oysa tek bir yabancı ülkeye bağımlı kalmamak için, İngiltere ve Fransa'ya da demiryolu imtiyazları verilmişti Bu dönemde 5792 kilometre demiryolu yapıldı

İNÖNÜ DÖNEMiNDE DEMiRYOLLARI UNUTULDU

Osmanlı döneminde 8334 kilometre demiryolu yapılmıştı Bu demiryollarından sınırlarımız içerisinde kalarak Cumhuriyet dönemine intikal eden demiryolu uzunluğu ise 4138 kilometredir Cumhuriyet'in ilk yıllarında çabucak demiryolu yapılmaya devam edildi 1940 yılında demiryolu uzunluğumuz ise 7381 kilometreyi bulmuştu İnönü döneminden itibaren demiryolu yapımı aksatıldı 1940 ile 1950 aralarında sadece 300 kilometre demiryolu yapılmıştı

Alıntı
*