Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
iltasyazilim
FD Üye
Sünnetin Bütünlüğü
Prof Dr İsmail Lütfi Çakan
Dünyada İslam tebliğine muhatap insanlar muhtelif bakımlardan çeşitlilik göstermektedir Her kesimin, zamanın gereklerine göre hayatta kendilerine örnek olacak bir rehbere ihtiyaç duymaları normaldir Bu yüzden farklı toplum kesimlerinin bütün ihtiyaçlarını ferd, aile, millet, ümmet ve insanlık düzeyinde ve evrensel çerçevede karşılamak, şekillendirmek ve örneklendirmek üzere gönderilmiş bulunan Hz Peygamber’in davranışları ve hayatı, “üsvei hasene (elAhzab) yani evrensel yegâne hayat modeli olarak Allah Teâlâ tarafından takdim edilmiştir O’nun hayatında bütün hayat şart ve şekillerine göre İslam çerçevesinde örnek alınabilecek ahenkli bir çeşitlilik, zenginlik, seyyaliyet ve pratiklik bulunmaktadır Hz Peygamber’in hayatının çeşitliliğini sahabe, “O Peygamberdir, bizden farklıdır, biz kendi işimize bakalım yorumuyla değil, “O’nun bütün hareketlerinin bize bakan bir yönü mutlaka bulunmaktadır, biz O’nu örnek almalıyız yaklaşımı içinde algılamışlardır Tabiatıyla Hz Peygamber’in hayatını değerlendirmeye tâbi tutanlar, bu evrensellik niteliğinin ve hayatın her safhasına örneklik etme meziyetinin farkında olmak zorundadırlar
Hz Peygamber’in peygamberlik öncesi hayatı ile ilgili tesbitlerin özü, Mekke toplumunun yaşadığı putperestliğin ve temiz insan fıtratına aykırı yaşayış biçiminin dışında kaldığı, afîf ve doğru yaşadığı, haklılara taraf, haksızlara karşı olduğu ve belli sürelerle toplumdan ayrılıp bir mağarada uzlete çekilerek günlerini tefekkür ve arayışla geçirdiğidir Tek cümle ile ifade edilecek olursa, temiz bir geçmişe sahip olduğudur
Hz Peygamber’in peygamberlik günleri de zaten hemen hemen dakikası dakikasına gözler önündedir Özellikle Medine’de kuruluş günlerinin yoğun faaliyetleri sırasında, toplum O’nu her şeyiyle izleme imkânı bulmuşturŞu bir gerçektir ki, örnek alınacak şahsın, pratik örnek olması büyük önem taşımaktadır Bu da o şahsın, o olaylarla daha önce karşılaşmış yani bizzat yaşamış olmasıyla mümkündür Ümmeti için Hz Muhammed’in (sav) yegâne örnek oluşu biraz da bu yönden düşülmelidir
Sünnet, Hz Peygamber’in Allah’ın emirlerine uygun hareket etmek maksadıyla seçip yaşadığı hayat, gittiği yol demektir Bir anlamda sünnet, son ilâhi kitap Kur’ân’ın, “son peygamber,(elAzhâb, 3340) “âlemlere rahmet, (elEnbiyâ, 21107) “üsvei hasene, (elAhzâb, 3321) “büyük ahlâk sahibi,(elKalem, 683) mü’minlere düşkün ve onların sıkıntıya uğraması kendisine çok ağır gelen (etTevbe, 9128) bir Allah elçisi olarak Hz Muhammed (sav) tarafından evrensel planda ortaya konmuş peygamberî yorumudur Bu sebeple de Kur’anı Kerim, beşerî, coğrafî, tarihî, sosyal, meslekî ve ekonomik farklılıklarına rağmen bütün insanlara Hz Muhammed’in (sav) siretine, hayat modeline uymaya, O’nun izinden gitmeye, O’nun yoluna koyulmaya davet etmiştir Çünkü O’nun sünneti muhtelif toplum kesimlerinin hepsine birden örnek olabilecek zenginliktedir Hayatı canlı Kur’an niteliğiyle insan hayatına tam bir uygulama örneği ve ışığı olduğu için herkes O’nda örnek alacak birçok yön bulabilir Sünneti bu bütünlük, zenginlik ve evrensellik içinde düşünmemek, Hz Peygamber’i ve O’nun şekillendirdiği İslam pratiğini kavramakta ve tabiatıyla Hz Muhammed’i (sav) anlamakta çekilen güçlüklerin ve düşülen yanlışların gerçek sebebidir Konuya ait bütün olumsuz ve temelsiz düşünce ve beyanların düzeltilebilmesi, sünneti evrensel boyut ve bütünlüğü içinde algılamaya bağlıdır
Sahabe bu gerçeğin farkında olmuştur Bu yüzden Hz Peygamber’den gördüklerini kendi şartlarında derhal uygulamışlardır Onların verdiği bilgiler arasında Hz Peygamber’in sünnetinin evrensel boyutta uygulanabilir bir bütünlüğe ve karaktere sahip olduğunu gösteren birkaç tesbit şöyle sıralanabilir;
• O ancak yapılabilecekleri emrederdi Hz Âişe(ra) anlatıyor: “Rasûlullah ashâbına emrettiği zaman daima amellerin kolaylıkla üstesinden gelebilecekleri miktar ve şeklini emrederdi
• Ümmeti düşünürdü İbn Abbas (ra) Hz Peygamber’in, “Ümmetimi meşakkate sokacağımdan endişe etmeseydim, yatsı namazını geç saatlerde kılmalarını emrederdim buyurduğunu haber vermektedir
• Çevresine karşı duyarlıydı, cemaati gözetirdi Enes b Mâlik’in (ra) şu ifadesi bunu göstermektedir; “Rasûlullah namazdayken, anasının yanında mescide gelmiş bir çocuğun ağlamasını işitir de kısa bir sûre okuyuverirdi
Hz Peygamber, meselenin genel prensibini “Kolaylaştırınız, zorlaştırmayınız; müjdeleyiniz, nefret ettirmeyiniz şeklinde tesbit ve ilan etmiştir
Her meslek ve meşrebden insan, Hz Peygamber’in hayatında kendisi için örnek olacak birçok yön ve olay bulur Çünkü bütün insanlığı bir şahsiyette toplayıp misallendirmek, Allah Teâlâ için asla zor değildir O, Allah Teâlâ’nın kendisine verdiği yetki ile ülkelerinde krallara, devlet başkanlarına; yollarda, yaylaklarda çobanlara; okullarda hocalara; sınıflarda talebelere; obalarda fukaraya; köşklerde zenginlere; otağlarda, kışlalarda ordulara; komutanlara; yuvalarda analarababalara, yavrulara, kısaca bütün dünyalılara aynı çağrıyı yapmakta, kendisini izlemeye davet etmektedir
Hz Peygamber’in harbsulh, ibâdetticaret, hak ve adalet gibi ciddi ve yüksek konularla meşgul olması hemen herkes tarafından pek tabi karşılandığı halde, O’nun, günlük insan hareketlerinin biçim ve şekilleriyle de meşgul olmasını bazıları akıllarına sığdıramayabilirler Ancak takdir edileceği gibi, insan hayatının her safhası ve her işi önemlidir Hiç kuşkusuz, işlerin ve konuların bir hiyerarşisi vardır Fakat insan hayatının inanç sisteminin gereklerine uygun hâle getirilmesi aynı derece önemlidir
Öte yandan Hz Peygamber, ilâhi vasıfların kendisine yakıştırılmamasını istediğinde, dünya işleri ile ilgili bazı teknik konularda, dâvâların hükme bağlanmasında ve ibadetlerin edâsında yanıldığında kendisinin bir beşer olduğunu ısrarla hatırlatmıştır Bunun sınırını da “hakkında vahiy gelmemiş konularda ben de sizin gibiyim buyurarak çizmiştir
Sünneti evrensel bütünlüğü içinde düşünmek ve onu her hareketimizde çıkış noktası olarak benimsemek, kendi içimizde tatmin edici bir yoruma kavuşturamadığımız sünnet verilerini hemen reddetmekten bizi kurtaracağı gibi, onların da geçerli olabileceği yöre ve dönemlerin bulunabileceği fikrine ve rahatlığına ulaştıracaktır
Linkleri sadece kayıtlı üyelerimiz görebilirForumTR üyesi olmak için tıklayınız
Prof Dr İsmail Lütfi Çakan
Dünyada İslam tebliğine muhatap insanlar muhtelif bakımlardan çeşitlilik göstermektedir Her kesimin, zamanın gereklerine göre hayatta kendilerine örnek olacak bir rehbere ihtiyaç duymaları normaldir Bu yüzden farklı toplum kesimlerinin bütün ihtiyaçlarını ferd, aile, millet, ümmet ve insanlık düzeyinde ve evrensel çerçevede karşılamak, şekillendirmek ve örneklendirmek üzere gönderilmiş bulunan Hz Peygamber’in davranışları ve hayatı, “üsvei hasene (elAhzab) yani evrensel yegâne hayat modeli olarak Allah Teâlâ tarafından takdim edilmiştir O’nun hayatında bütün hayat şart ve şekillerine göre İslam çerçevesinde örnek alınabilecek ahenkli bir çeşitlilik, zenginlik, seyyaliyet ve pratiklik bulunmaktadır Hz Peygamber’in hayatının çeşitliliğini sahabe, “O Peygamberdir, bizden farklıdır, biz kendi işimize bakalım yorumuyla değil, “O’nun bütün hareketlerinin bize bakan bir yönü mutlaka bulunmaktadır, biz O’nu örnek almalıyız yaklaşımı içinde algılamışlardır Tabiatıyla Hz Peygamber’in hayatını değerlendirmeye tâbi tutanlar, bu evrensellik niteliğinin ve hayatın her safhasına örneklik etme meziyetinin farkında olmak zorundadırlar
Hz Peygamber’in peygamberlik öncesi hayatı ile ilgili tesbitlerin özü, Mekke toplumunun yaşadığı putperestliğin ve temiz insan fıtratına aykırı yaşayış biçiminin dışında kaldığı, afîf ve doğru yaşadığı, haklılara taraf, haksızlara karşı olduğu ve belli sürelerle toplumdan ayrılıp bir mağarada uzlete çekilerek günlerini tefekkür ve arayışla geçirdiğidir Tek cümle ile ifade edilecek olursa, temiz bir geçmişe sahip olduğudur
Hz Peygamber’in peygamberlik günleri de zaten hemen hemen dakikası dakikasına gözler önündedir Özellikle Medine’de kuruluş günlerinin yoğun faaliyetleri sırasında, toplum O’nu her şeyiyle izleme imkânı bulmuşturŞu bir gerçektir ki, örnek alınacak şahsın, pratik örnek olması büyük önem taşımaktadır Bu da o şahsın, o olaylarla daha önce karşılaşmış yani bizzat yaşamış olmasıyla mümkündür Ümmeti için Hz Muhammed’in (sav) yegâne örnek oluşu biraz da bu yönden düşülmelidir
Sünnet, Hz Peygamber’in Allah’ın emirlerine uygun hareket etmek maksadıyla seçip yaşadığı hayat, gittiği yol demektir Bir anlamda sünnet, son ilâhi kitap Kur’ân’ın, “son peygamber,(elAzhâb, 3340) “âlemlere rahmet, (elEnbiyâ, 21107) “üsvei hasene, (elAhzâb, 3321) “büyük ahlâk sahibi,(elKalem, 683) mü’minlere düşkün ve onların sıkıntıya uğraması kendisine çok ağır gelen (etTevbe, 9128) bir Allah elçisi olarak Hz Muhammed (sav) tarafından evrensel planda ortaya konmuş peygamberî yorumudur Bu sebeple de Kur’anı Kerim, beşerî, coğrafî, tarihî, sosyal, meslekî ve ekonomik farklılıklarına rağmen bütün insanlara Hz Muhammed’in (sav) siretine, hayat modeline uymaya, O’nun izinden gitmeye, O’nun yoluna koyulmaya davet etmiştir Çünkü O’nun sünneti muhtelif toplum kesimlerinin hepsine birden örnek olabilecek zenginliktedir Hayatı canlı Kur’an niteliğiyle insan hayatına tam bir uygulama örneği ve ışığı olduğu için herkes O’nda örnek alacak birçok yön bulabilir Sünneti bu bütünlük, zenginlik ve evrensellik içinde düşünmemek, Hz Peygamber’i ve O’nun şekillendirdiği İslam pratiğini kavramakta ve tabiatıyla Hz Muhammed’i (sav) anlamakta çekilen güçlüklerin ve düşülen yanlışların gerçek sebebidir Konuya ait bütün olumsuz ve temelsiz düşünce ve beyanların düzeltilebilmesi, sünneti evrensel boyut ve bütünlüğü içinde algılamaya bağlıdır
Sahabe bu gerçeğin farkında olmuştur Bu yüzden Hz Peygamber’den gördüklerini kendi şartlarında derhal uygulamışlardır Onların verdiği bilgiler arasında Hz Peygamber’in sünnetinin evrensel boyutta uygulanabilir bir bütünlüğe ve karaktere sahip olduğunu gösteren birkaç tesbit şöyle sıralanabilir;
• O ancak yapılabilecekleri emrederdi Hz Âişe(ra) anlatıyor: “Rasûlullah ashâbına emrettiği zaman daima amellerin kolaylıkla üstesinden gelebilecekleri miktar ve şeklini emrederdi
• Ümmeti düşünürdü İbn Abbas (ra) Hz Peygamber’in, “Ümmetimi meşakkate sokacağımdan endişe etmeseydim, yatsı namazını geç saatlerde kılmalarını emrederdim buyurduğunu haber vermektedir
• Çevresine karşı duyarlıydı, cemaati gözetirdi Enes b Mâlik’in (ra) şu ifadesi bunu göstermektedir; “Rasûlullah namazdayken, anasının yanında mescide gelmiş bir çocuğun ağlamasını işitir de kısa bir sûre okuyuverirdi
Hz Peygamber, meselenin genel prensibini “Kolaylaştırınız, zorlaştırmayınız; müjdeleyiniz, nefret ettirmeyiniz şeklinde tesbit ve ilan etmiştir
Her meslek ve meşrebden insan, Hz Peygamber’in hayatında kendisi için örnek olacak birçok yön ve olay bulur Çünkü bütün insanlığı bir şahsiyette toplayıp misallendirmek, Allah Teâlâ için asla zor değildir O, Allah Teâlâ’nın kendisine verdiği yetki ile ülkelerinde krallara, devlet başkanlarına; yollarda, yaylaklarda çobanlara; okullarda hocalara; sınıflarda talebelere; obalarda fukaraya; köşklerde zenginlere; otağlarda, kışlalarda ordulara; komutanlara; yuvalarda analarababalara, yavrulara, kısaca bütün dünyalılara aynı çağrıyı yapmakta, kendisini izlemeye davet etmektedir
Hz Peygamber’in harbsulh, ibâdetticaret, hak ve adalet gibi ciddi ve yüksek konularla meşgul olması hemen herkes tarafından pek tabi karşılandığı halde, O’nun, günlük insan hareketlerinin biçim ve şekilleriyle de meşgul olmasını bazıları akıllarına sığdıramayabilirler Ancak takdir edileceği gibi, insan hayatının her safhası ve her işi önemlidir Hiç kuşkusuz, işlerin ve konuların bir hiyerarşisi vardır Fakat insan hayatının inanç sisteminin gereklerine uygun hâle getirilmesi aynı derece önemlidir
Öte yandan Hz Peygamber, ilâhi vasıfların kendisine yakıştırılmamasını istediğinde, dünya işleri ile ilgili bazı teknik konularda, dâvâların hükme bağlanmasında ve ibadetlerin edâsında yanıldığında kendisinin bir beşer olduğunu ısrarla hatırlatmıştır Bunun sınırını da “hakkında vahiy gelmemiş konularda ben de sizin gibiyim buyurarak çizmiştir
Sünneti evrensel bütünlüğü içinde düşünmek ve onu her hareketimizde çıkış noktası olarak benimsemek, kendi içimizde tatmin edici bir yoruma kavuşturamadığımız sünnet verilerini hemen reddetmekten bizi kurtaracağı gibi, onların da geçerli olabileceği yöre ve dönemlerin bulunabileceği fikrine ve rahatlığına ulaştıracaktır
Linkleri sadece kayıtlı üyelerimiz görebilirForumTR üyesi olmak için tıklayınız
