Sürüngenler - Yılanlar (Squamata)

Vücutlarını örten boynuzsu tabakanın kalınlaşmasından pulları meydana gelmiştir Bu sayede vücuttaki suyun uçup gitme ile kaybı önlenmiş olur Vücutlarını örten pulların şekli ve rengi sınıflandırmada manâlı rol oynar Salgı bezleri olmadığından derileri daima kurudur Büyümeye mani olduğu için zaman zaman deri değiştirirler
Dişler besini tutmaya fayda ve geriye yatıkçadır Zehirli yılanlarda ön çenede uzun oluklu zehir dişleri de vardır Bunlarda tükrük bezleri, zehir bezine dönüşmüştür Yürekleri üç gözlüdür Yarım bir zar ile kısmen ayrılmış olan karıncıkta karışık kan bulunur Vücutlarında da girift kan dolaşır Güneşin altında yatarak vücutlarını sıcak kayalara bağlantı ettirerek, gövde ısılarını yükseltirler Sonbaharda, gizli yerlere çekilerek kışı hareketsiz ve hareketsiz olarak geçirirler İlkbaharda, kış uykusundan uyanınca baştan ortalıkta görünmeye başlarlar
Canlı hayvan avlayarak beslenirler Haşere, karınca yiyenleri olmakla beraber, fare gibi kemirgenlerin baş düşmanıdırlar Boa ve piton gibi büyükleri avlarını sıkarak öldürdükten sonradan yutarlar Tüm yılanlar avlarını parçalamadan tamamiyle yutarlar Çeneleri 180° ye kadar açıldığından iri avlarını yutmakta güçlük çekmezler Minik bir bahçe yılanı, iri bir kurbağayı rahatça yutabilir Ziraat için zararlı, fare, tavşan gibi kemirgenleri yiyerek değil ettiklerinden bir bakıma yararlı da sayılırlar, kuş ve kertenkele de yerler Zehirlerinden de panzehir yapılarak faydalanılmaktadır
Yılanlar, genel olarak üç metre öteyi göremezler Koku almada burun deliklerini değil dillerini kullanırlar Uzun ve çatallı dillerinin her iki ucu havadan ve yerden gelen kimyâsal kokuları alır İçeri çekildiğinde dil ucundaki kokular damaktaki jakobson organında duyu hâline dönüştürülür Engerek yılanları zehirledikleri avının izini dilleriyle tâkip ederler ve ölüsünü bularak yutarlar Yılanların burun delikleri, ağız kapalıyken daha alçak çenedeki hava borusunun üstüne geldiğinden ağızlarını açmadan solunum yaparlar Avlarını yutarken ağız açık olduğundan burun deliklerinin hava borusuyla ilgisi kesilir Böyle zamanlarda, vücutlarında bulunan hava torbalarındaki değiştirme havadan faydalanırlar Çoğu yılanların sâdece sağ akciğerleri gelişmiştir Diğeri âdetâ kaybolmuştur Boa ve piton yılanlarında sol akciğerler küçüktür Kocaman avların yutulması uzun sürdüğü vakit ağız tabanında bulunan solgun borusunun girişi ağızdan dışarı çıkarılabilir Bu özellik büyük hayvanları yemek için bir adaptasyondur, yılana ağız batmış olduğunda dahi nefes alma imkânı sağlamaktadır
Dış kulakları olmadığından, uzun süre yılanlar sağır zannedildi Çeneleriyle kulakları aralarında kemik bağlantıları olduğundan, üstünde bulunduğu toprağın yansıttığı sarsıntıları zahmetsizce işitirler Çenesini yere koyan çıngıraklı bir yılan fazla uzak gelen bir atın bacak seslerini kolayca duyabilir Yılanların bulunabildiği arâzilerden geçen bir insan, şamatacı bacak darbeleriyle yürüdüğünde hiçbir yılana rastlamaz Bâzı yılanların göz ve burunları aralarında ince zarlı iki çukur bulunur Bunlar, sıcak kanlı hayvanların vücutlarından yayılan ısı dalgalarını (infrared) tespit ederler Bunların sâyesinde avlarını karanlıkta bile bularak tâkip ederler Yılan zehiri av etini eritmeye yarayan kuvvetli bir sindirim sıvısıdır Zehirsiz yılanlarda bile zehirli olan adaleli bir sindirim sıvısı vardır Ağızlarına parmak sokulduğunda veya dişlendiğinde tükürüklerinden nedeniyle yanma ve şişme yapar Dişleri sökülen zehirli yılanlarda dişler her yerde sürer Yılanların renkleri ve boyları çeşitlidir Zehirli yılanların başları üçgen ve kuyrukları küt olduğu söylenirse de bunlar emin belirtiler olamaz Her yılan zehirli kabul edilerek sakınmak gerekir
Yılanlar yumurtlayarak ürerler Yumurtalardan ergine benzer yavrular çıkar Bunlar hemen başlarının çevresine bakarlar Boa, anakonda ve engereklerin birçok yavrularını doğurur Bunlar hakiki doğum değildir Yumurtalar asıl karnında gelişip açıldığından doğum gibi görülür Buna “‘ovoviviparite denir *