Süte, peynire her ay zam

Süt ve sütün eserlerine her ay, hatta vakit zaman 10 günde bir artırım yapılıyor. Birtakım süt ve süt eserlerinin fiyatı en son 3-6 Aralık tarihleri ortasında tekrar arttı. 

GÜNLÜK 17 LİRA OLDU

Son fiyat artışlarıyla birlikte 1 litre kutu sütün fiyatı 5.95 TL’ye çıktı. 2019 Ocak-Mayıs aralığında bir litre kutu süt 3.75 TL iken, artık yarım litre sütün fiyatı 3.75 TL’den satılıyor. Yani son bir yılda bir litre kutu sütün fiyatı 3.75 TL’den 5.95 TL’ye çıkarak toplamda yüzde 58.6 artmış oldu. 

Yeniden geçen ocak ayında 2.50-2.75 TL’den satılan “market markalı” bir litre kutu sütün fiyatı ise bu ay 3.75 TL’ye yükseldi. Kimi yoğurt markalarına 10 günde 3 lira artırım geldi. 10 gün evvel 11.90 TL’den satılan 2 kiloluk yoğurt, 7 Aralık prestijiyle 15 TL’ye çıktı.



Son 15 gün içinde kaşar peynirin ortalama kilogram fiyatı ise yüzde 4 artarak 30 TL’ye yükseldi. Aslında Birleşik Metal İş Sendikası Sınıf Araştırmaları Merkezi’nin (BİSAM) Kasım 2019 periyodu için hazırladığı açlık ve yoksulluk sonu bilgileri de süt ve süt eserlerindeki artırımları gözler önüne sermişti. 

Kasım 2019’da günlük harcamalarda en yüksek maliyet kümesini, 17 TL ile peynir/ çökelek kümesi oluşturmuş, et,  tavuk ve balık kümesi için yapılması gereken en az harcama fiyatı ise 13.91 TL ile peynir ve çökelekten sonra gelmişti.

Türkiye Süt Et Besin Sanayicileri ve Üreticileri Birliği’ne (SETBİR) nazaran, fiyat artışlarının ana sebebi, hayvancılık maliyetlerinin son bir yılda yüzde 30’dan fazla artması. Çiğ süt maliyeti en az yüzde 31, yem fiyatları en az yüzde 30 yükseldi. Doğalgaz ve elektriğe gelen artırımlar da endüstricinin belini bükmeye devam ediyor. Bunlara ambalaj materyalleri, nakliye üzere masrafların da eklenmesi, tüketiciye artırım olarak dönüyor. 

İNEKLER KISMA

Üretici tarafında ise artan maliyetlerin altından kalkamayan çiftçi, süt hayvanlarını bölüme gönderdiği için süt üretimi daima azalıyor. Türkiye İstatistik Kurumu’nın son açıkladığı Eylül 2019 datalarına nazaran, toplanan inek sütü ölçüsü eylülde bir evvelki yılın tıpkı ayına nazaran yüzde 7.3 azalarak 730 bin 516 tona geriledi. 

İçme sütü üretimi yüzde 5.2 azalarak 112 bin 983 tona, inek peyniri üretimi yüzde 4.6 azalarak 55 bin 486 tona düştü. Yoğurt üretimi ise yüzde 6.1 düşüşle 101 bin 449 tona indi. 

MARKALAR ORTAK HAREKET EDİYOR



Artırımlar, eser kümelerine nazaran farklı zamanlamalarla yapılıyor. Örneğin bir marka ay başında süt fiyatını artırdıysa süt eserlerinin fiyatını ay sonu artırabiliyor.  Ulusal Süt Kurulu Lideri Sabit Karaca, bunun sebebini şöyle anlattı: “Bu, marketle marka ortasındaki diyalogdan kaynaklı. Markaların yaptığı fiyat artışlarını, marketler modüllere bölerek tüketiciye yansıtıyor. Marketin seçtiği bir uygulama bu.” 

İstanbul Besin Toptancı Tüccarları Derneği Lideri Mustafa Karlı ise “Markalar istişare yapmadan fiyat belirlemiyorlar. Evvelki yıllarda birbirleriyle olan rekabetleri daha fazla öne çıkarken, son devirde organize olup ortak fiyat belirlemeleriyle daha çok öne çıkmaya başladılar. Bu durumu birinci kez bu yıl görüyoruz” dedi.

Gamze Bal/Cumhuriyet