Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
iltasyazilim
FD Üye
Buz Nasıl Oluşur?
Su Nasıl Donar?
Suyun Donması
Buz
Suyun Donması Buz
Donarak katılaşan suya buz denir Kışın fazla soğuk günlerde havuz ve göllerdeki suyun donarak buz oluştuğunu görürüz Saf su 0°C'de donarak kristal yapılı katı bir madde olan buza dönüşür Bir kar tanesi büyüteçle incelendiğinde altı köşeli yıldıza benzeşen kristal yapısı görülebilir Bir buz parçasında ise kristaller gözle görülemeyecek değin sıkışıktır
Çoğu sıvıdan ayrı olarak su donduğu vakit genleşir, yani hacmi artar Fazla soğuk havalarda, içindeki su donunca su borularının patlamasının nedeni budur Motorlu taşıtlara kışın antifriz konulmasının nedeni de motor*daki soğutma suyunun donmasını önlemektir Eğer motordaki su donarsa hacmi genişler ve motoru çatlatabilir Çağlar baştan başa kayaların çatlaklarına dolan sular donarak kayaların parçalanmasına, ufalanmasına ve bu nedenle toprağın oluşmasına asistan olmuştur Finlandiya'daki taşocaklarında gra*nit bloklar çatlaklarına su doldurulup donma*ya bırakılarak parçalanır
Su donunca genleştiği için, buzun yoğunlu*ğu sudan azdır; 1 cm3 suyun ağırlığı 1 gr, 1 cm3 buzun ağırlığı ise 0,9 gramdır bu nedenle buz suyun üstünde yüzer Donan bir göl veya havuzda önce yüzeyde ince bir buz katmanı oluşur ve su dondukça yeni buzlar bu katma*nın altına eklenir Üstte oluşan bu buz katma*nı havuzun bütünüyle donmasını önler Buz tabakasının hemencecik altındaki su tam donma noktasında, havuzun dibinde ise 4°C'dedir Eğer buz sudan hafif olup su yüzeyinde kalmasaydı, kışın havuz ve göller, hatta bir takım denizler dibe kadar donabilir, sudaki canlılar ölürdü Lakin buz sudan hafif olduğu için sudaki balıklar ve öteki canlılar yüzeyde oluşan buz katmanının altında yaşamlarını sürdürebilmektedir
Suyun donduğu süre büyük ölçüde genleştiğini buzdolabındaki buz kabında oluşan buzlara baktığımızda kolayca görebiliriz Buz küplerinin ortaları kubbe biçiminde yüksek*tir Kenarlardan başlayarak donan suyun hacmi genişlediği için kalıpların en son donan orta bölümleri yükselir Dokuz ölçek su donduğu süre takriben 10 ölçek buz oluşur
bu nedenle sudaki bir buz parçası hacminin onda dokuzu sualtında kalacak biçimde yü*zer Eğer bir bardağı buz küpleriyle doldurup sonra da ağzına değin doymuş olmasını sağlaya*cak biçimde su eklersek, su yüzüne meydana çıkan bir takım buz parçalarının bardağın üst kenarını aştığını görürüz Buzlar erimeye bırakılırsa, tüm buzlar eridikten daha sonra bardağın kenarından hiç su taşmadığı görülür Çünkü eriyen buzun hacmi küçülür ve hacim fazlalığı ortadan kalkar Büyük buzdağlarının gövdelerinin fazla önemli bir bölümünün su yüzeyinin aşağıda olmasının nedeni de aynıdır
Bir havuz ya da göldeki durgun su donunca üzerinde oluşan buz saydam olmaz, donuk görünür; çünkü her su damlası donarken, buz kristallerine tutunan ufak bir hava kabarcığı çıkarır Çevresinde oluşan kristaller arttıkça kabarcık bunlar arasında sıkışır kalır Buz kütlesinin içindeki bu hava kabarcıkları buza donuk bir görünüm verir Hareketli sular üstünde buz oluştuğunda ise, hava kabarcık*ları buzun içinde kalmadığından buz şeffaf olur
Içki ve aynı maddeler karıştırarak su*yun donma noktası düşürülebilir Araba radyatörlerinde kışın antifriz olarak kullanı*lan etilen glikol de, aynı biçimde, donma noktasını düşürür ve soğutma sistemi dondu*rucu havalarda bile çalışır Deniz suyundaki tuzlu da onun donma noktasını düşürür Bunun için Kuzey ve Güney Yelken Direği bölgeleri dışında deniz suyunun donması ender görülür Yine aynı nedenle, soğuk havalarda karın buzlaş*masını durdurmak için yollara tuzlu serpilir İzlan*da'da geniş alanlar tatlı suyun oluşturduğu buz tabakaları ve buzullarla kaplıdır, fakat kıyılarını çevreleyen denizde buz fazla seyrek görülür
Suyun donma noktası üstündeki basınçtan da etkilenir Basınç arttıkça suyun donması güçleşir Basıncın suyun donma noktasını düşürdüğünü bakmak için bir deney yapabili*riz Bir buz blokunun üstüne konan bir telin iki ucuna ağırlıklar asalım Telin buza gömül*düğünü, bir zaman sonradan gitgide buz içinde altında doğru inip sonunda buzun altına geldiği*ni, lakin buzun bölünmediğini, tamamiyle kaldığını görürüz Ağırlıkların aşağıda içten çektiği telin basıncı aşağıda buz erimiş, oysa tel geçtikten daha sonra basınç kalktığı için bitmiş donmuştur Böylece, tel içinden geçtiği halde buz tam olarak kalır Bu deneyin yapılabil*mesi için sıcaklığın çok düşük olmaması gere*leke Eğer sıcaklık buzun o basınç aşağıda bile erimeyeceği dek düşük olursa telin buzdan geçmediği görülür Buz pateninde, patencinin ağırlığının basıncı altında eriyen buz daha kaygan ülkü kazanç ve patenci zahmetsizce kayar Çok soğuk havada buz pateni gerçekleştirmek zordur, çünkü buz basınç altında erimediği için kay*mak güçleşir *
Su Nasıl Donar?
Suyun Donması
Buz
Suyun Donması Buz
Donarak katılaşan suya buz denir Kışın fazla soğuk günlerde havuz ve göllerdeki suyun donarak buz oluştuğunu görürüz Saf su 0°C'de donarak kristal yapılı katı bir madde olan buza dönüşür Bir kar tanesi büyüteçle incelendiğinde altı köşeli yıldıza benzeşen kristal yapısı görülebilir Bir buz parçasında ise kristaller gözle görülemeyecek değin sıkışıktır
Çoğu sıvıdan ayrı olarak su donduğu vakit genleşir, yani hacmi artar Fazla soğuk havalarda, içindeki su donunca su borularının patlamasının nedeni budur Motorlu taşıtlara kışın antifriz konulmasının nedeni de motor*daki soğutma suyunun donmasını önlemektir Eğer motordaki su donarsa hacmi genişler ve motoru çatlatabilir Çağlar baştan başa kayaların çatlaklarına dolan sular donarak kayaların parçalanmasına, ufalanmasına ve bu nedenle toprağın oluşmasına asistan olmuştur Finlandiya'daki taşocaklarında gra*nit bloklar çatlaklarına su doldurulup donma*ya bırakılarak parçalanır
Su donunca genleştiği için, buzun yoğunlu*ğu sudan azdır; 1 cm3 suyun ağırlığı 1 gr, 1 cm3 buzun ağırlığı ise 0,9 gramdır bu nedenle buz suyun üstünde yüzer Donan bir göl veya havuzda önce yüzeyde ince bir buz katmanı oluşur ve su dondukça yeni buzlar bu katma*nın altına eklenir Üstte oluşan bu buz katma*nı havuzun bütünüyle donmasını önler Buz tabakasının hemencecik altındaki su tam donma noktasında, havuzun dibinde ise 4°C'dedir Eğer buz sudan hafif olup su yüzeyinde kalmasaydı, kışın havuz ve göller, hatta bir takım denizler dibe kadar donabilir, sudaki canlılar ölürdü Lakin buz sudan hafif olduğu için sudaki balıklar ve öteki canlılar yüzeyde oluşan buz katmanının altında yaşamlarını sürdürebilmektedir
Suyun donduğu süre büyük ölçüde genleştiğini buzdolabındaki buz kabında oluşan buzlara baktığımızda kolayca görebiliriz Buz küplerinin ortaları kubbe biçiminde yüksek*tir Kenarlardan başlayarak donan suyun hacmi genişlediği için kalıpların en son donan orta bölümleri yükselir Dokuz ölçek su donduğu süre takriben 10 ölçek buz oluşur
bu nedenle sudaki bir buz parçası hacminin onda dokuzu sualtında kalacak biçimde yü*zer Eğer bir bardağı buz küpleriyle doldurup sonra da ağzına değin doymuş olmasını sağlaya*cak biçimde su eklersek, su yüzüne meydana çıkan bir takım buz parçalarının bardağın üst kenarını aştığını görürüz Buzlar erimeye bırakılırsa, tüm buzlar eridikten daha sonra bardağın kenarından hiç su taşmadığı görülür Çünkü eriyen buzun hacmi küçülür ve hacim fazlalığı ortadan kalkar Büyük buzdağlarının gövdelerinin fazla önemli bir bölümünün su yüzeyinin aşağıda olmasının nedeni de aynıdır
Bir havuz ya da göldeki durgun su donunca üzerinde oluşan buz saydam olmaz, donuk görünür; çünkü her su damlası donarken, buz kristallerine tutunan ufak bir hava kabarcığı çıkarır Çevresinde oluşan kristaller arttıkça kabarcık bunlar arasında sıkışır kalır Buz kütlesinin içindeki bu hava kabarcıkları buza donuk bir görünüm verir Hareketli sular üstünde buz oluştuğunda ise, hava kabarcık*ları buzun içinde kalmadığından buz şeffaf olur
Içki ve aynı maddeler karıştırarak su*yun donma noktası düşürülebilir Araba radyatörlerinde kışın antifriz olarak kullanı*lan etilen glikol de, aynı biçimde, donma noktasını düşürür ve soğutma sistemi dondu*rucu havalarda bile çalışır Deniz suyundaki tuzlu da onun donma noktasını düşürür Bunun için Kuzey ve Güney Yelken Direği bölgeleri dışında deniz suyunun donması ender görülür Yine aynı nedenle, soğuk havalarda karın buzlaş*masını durdurmak için yollara tuzlu serpilir İzlan*da'da geniş alanlar tatlı suyun oluşturduğu buz tabakaları ve buzullarla kaplıdır, fakat kıyılarını çevreleyen denizde buz fazla seyrek görülür
Suyun donma noktası üstündeki basınçtan da etkilenir Basınç arttıkça suyun donması güçleşir Basıncın suyun donma noktasını düşürdüğünü bakmak için bir deney yapabili*riz Bir buz blokunun üstüne konan bir telin iki ucuna ağırlıklar asalım Telin buza gömül*düğünü, bir zaman sonradan gitgide buz içinde altında doğru inip sonunda buzun altına geldiği*ni, lakin buzun bölünmediğini, tamamiyle kaldığını görürüz Ağırlıkların aşağıda içten çektiği telin basıncı aşağıda buz erimiş, oysa tel geçtikten daha sonra basınç kalktığı için bitmiş donmuştur Böylece, tel içinden geçtiği halde buz tam olarak kalır Bu deneyin yapılabil*mesi için sıcaklığın çok düşük olmaması gere*leke Eğer sıcaklık buzun o basınç aşağıda bile erimeyeceği dek düşük olursa telin buzdan geçmediği görülür Buz pateninde, patencinin ağırlığının basıncı altında eriyen buz daha kaygan ülkü kazanç ve patenci zahmetsizce kayar Çok soğuk havada buz pateni gerçekleştirmek zordur, çünkü buz basınç altında erimediği için kay*mak güçleşir *
