Suyun Kaldırma Kuvvetini İlk Kim, Nasıl ve Ne Zaman Buldu?

İcat, var olmayan bir şeyi üretmek manasına gelirken; keşif, zati tabiatta var olan bir şeyin bulunması manasını taşır. Yani Newton’un başına elma düşmeden evvel de yerçekimi vardı. Tıpkı suyun kaldırma kuvveti üzere. Suyun kaldırma kuvveti, bugün tartışmasız kabul ettiğimiz fizik prensiplerinden bir tanesi. Bu bilimsel gerçek, gemicilik başta olmak üzere pek çok alanda kullanılan kıymetli bir prensiptir.

Pekala, suyun kaldırma kuvvetini kim buldu? Suyun kaldırma kuvveti, rastgele bir bilimsel araştırma gerekmeksizin bulundu zira çıplak gözle fark edilecek kadar göz önündeydi. Bu nedenle bu gerçeğin yüzlerce, hatta binlerce yıl evvel keşfedilmiş olması eminiz hiç kimseyi şaşırtmayacaktır. Gelin suyun kaldırma kuvvetini kim buldu biraz yakından inceleyelim ve bu fizik prensibi hakkında kıymetli ayrıntıları görelim.

Suyun kaldırma kuvvetini kim buldu?

Milattan evvel 287 - 212 yılları ortasında yaşamış olan matematikçi, fizikçi, astronom, filozof ve mühendis olarak tanımlayabileceğimiz Arşimet; suyun kaldırma kuvvetini bulan kişidir. Tarih boyunca pek çok icadın mucidi ve keşfin kaşifi tartışmalıdır fakat suyun kaldırma kuvvetini bulan kişinin Arşimet olduğu konusunda herkes hemfikir.

Arşimet suyun kaldırma kuvvetini nasıl buldu?


Arşimet, bir gün yıkanıyordu. Türk hamamlarına benzeyen bir banyoda yıkanırken kanılara dalmış ve esasen uzun vakittir düşündüğü su hakkında teoriler üretmekteydi. Yıkanmak için kullandığı hamam tasını su birikintisinin üstüne bıraktığı anda ise aklında bir kıvılcım çaktı ve sonunda suyun kaldırma kuvvetini buldu.

Gözünün önünde olan bu şeyi keşfetmek Arşimet’i o kadar heyecanlandırdı ki giyinmekle bile uğraşmadan kendini sokağa attı. Elindeki tası sallaya sallaya koşan Arşimet, Antik Yunanca ‘buldum’ manasına gelen, Evreka biçiminde okunan Eureka diye bağırıyordu. Yani Arşimet o gün dünyayı değiştirecek bir keşif yaptığının farkındaydı.

Pekala, nitekim olaylar bu türlü mi gelişti? Maalesef bu kıssanın gerçek ya da düzmece olduğuna dair rastgele bir şey söylemek hakikat değil. Sonuçta binlerce yıl evvel yaşanmış bir olaydan bahsediyoruz. Lakin periyodun bilim insanlarının takıntı derecesinde araştırmalar yaptıkları göz önüne alınırsa bu türlü büyük bir keşif sonucunda sıradışı yansılar vermeleri olağan karşılanabilir.

Arşimet’i tanıyalım:


Arşimet, bugünün İtalya hudutları içinde bulunan Sicilya’nın Siracusa kentinde milattan evvel 287 - 212 yılları ortasında yaşadı. Pek çok kişi onu suyun kaldırma kuvvetini bulduğu için tanıyor olsa da aslında kendisi antik dünyanın birinci ve en değerli bilim insanı unvanını alacak kadar değerli çalışmalara imza atmıştır.

Arşimet; matematikçi, fizikçi, astronom, filozof ve mühendis olarak anılıyor. Zira günümüzden binlerce yıl evvel mekanik, hidrostatik, matematik ve geometri alanında bugün bile kabul edilen kimi temel prensipler ortaya koymuştur. Kaleme aldığı onlarca yapıttan sırf 9 adedinin orjinal kopyası günümüze kadar gelmeyi başarmıştır.

Suyun kaldırma kuvveti nedir?


Suyun kaldırma kuvveti, batmazlık prensibi ve Arşimet prensibi olarak da anılır. Bu prensibe nazaran katı bir cisim suyun içine girdiği vakit taşırmış olduğu su kadar bir kuvvet ile üst itilir. Yani su, kendinden daha az ağır olan cisimleri üst itmektedir. Batmazlık prensibi, pek çok sıvı ve gaz için geçerlidir.

Kaldırma kuvvetinin formülü F = V x d biçimindedir. Yani kaldırma kuvveti eşittir batan çarpı taşan sıvı. Batan cismin hacmi arttıkça kaldırma tesirini yaratan itme kuvveti de artar. Sıvı özkütlesinin artması, itme kuvvetinde de artış yaratır. Yerçekimi ivmesi artarsa itme kuvveti de artar. Elbette bunlar suyun kaldırma kuvvetinin sırf temel özellikleridir.

Suyun kaldırma kuvveti tarihi nasıl değiştirdi?


Gemilerin suda ilerleyebilmesinin nedeni, suyun kaldırma kuvveti prensibine nazaran yapılmış olmalarıdır. Bu temel fizik prensibi göz önüne alınarak çok daha büyük gemilerin suyun üzerinde ilerlemeleri sağlandı. Hepimizin bildiği üzere bu büyük gemiler, tarih boyunca yeni kıtaların keşfedilmesi başta olmak üzere pek çok gelişmenin önünü açtılar.

Bugün herkes tarafından kabul edilen temel bir fizik unsuru olan suyun kaldırma kuvvetini kim, nasıl buldu üzere merak edilen soruları yanıtladık ve batmazlık unsuru hakkında bilmeniz gerekenlerden bahsettik. Arşimet’in öyküsü hakkındaki niyetlerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.