T.C İnkılap Tarihi Ders Notları

İnkılap tarihi ders notları

II Meşrutiyet Dönemi (19081918)

· Meşrutiyet, hükümdar ile birlikte bir meclisin ülke yönetiminde bulunmasıdır

· Osmanlı Devleti ’nde I Meşruiyet, 23 Aralık 1876 ’da Jön Türklerin baskısıyla II Abdülhamit kadar duyuru edilmişti

· Ilk Osmanlı Mebusan Meclisi 20 Mart 1877 ’de açıldı

· Ilk Osmanlı anayasası, Kanuni Esâsî yürürlüğe girdi

· I Meşruiyet Dönemi, artı uzun sürmedi

· 187778 OsmanlıRus Savaşı ’nın çıkması ve azınlık milletvekillerinin yok edici faaliyetleri üzerine Sultan II Abdülhamit, Meşrutiyet ’i kaldırdı ve Mebusan Meclisi ’ni kapattı

· Meşruiyet taraftarı olan Jön Türkler, İttihadı Osmânî Cemiyeti ’ni kurdular Daha Sonra bu cemiyet, İttihat ve Terakki Cemiyeti adını aldı (1889)

· Osmanlıcılık fikrini savunan bu cemiyet, Makedonya ’da örgütlendiler

· İngiltere ve Rusya ’nın 10 Haziran 1908 ’de Reval ’de bir araya gelerek Makedonya ’nın özerkliğine karar vermeleri İttihatçıları harekete geçirdi

· Osmanlı Devleti ’nin parçalanacağından üzüntü eden İttihatçılar, II Abdülhamit ’e Meşrutiyet ’i bildiri etmesi için baskı yaptılar ve Rumeli'de ayaklandılar

· Özgürlük Taburları kurularak ırk ayaklandırıldı

· Resneli Niyazi ve Enver Paşa ’nın isyanları üstüne, ülkenin iç savaşa sürüklenmesini istemeyen II Abdülhamit, Meşrutiyet ’i tekrar afişe etmek zorunda kaldı (1908)

· Kanuni Esâsî bitmiş yürürlüğe kondu

· Osmanlı Mebusan Meclisi, her yerde oluşturuldu

· Seçimlerde, İttihat ve Terakki üyeleri başarılı oldu


BILGIİttihatçıların, Meşrutiyet ve ülke yönetimi için önemli bir hazırlığı olmadığından beklenen sonuçlar alınamamış, Meşrutiyet ’e geçişte iktidar boşluğu ve şamata yaşanmıştır
BILGI

31 Mart Olayı

· İttihat ve Terakki içinde zamanla farklı düşünceler belirdi

· Muhalifler, Ahrar adıyla yeni cemiyet kurdular

· Muhalefetin Volkan Gazetesi ve Serbesti Gazetesi ile yürüttüğü muhalefet İttihat ve Terakki ’yi bunalttı

· Her iki gazetenin başyazarları Derviş Vahdet ve Hasan Fehmi, Galata Köprüsü ’nde öldürüldüler

· Bu gelişmeler üstüne, muhalifler İstanbul ’da gösterilere başladılar Gösterilere engel olmayan Avcı Taburları da, harekete destek verdiler 31 Mart günü, (13 Nisan 1909) Mebusan Meclis ’ine gelerek, hükümet yetkililerinin idamını istediler

· İsyanı bastıramayan hükümet, istifa etti

· Komutanlığını Mahmut Şevket Paşa ’nın, Kurmay Başkanlığı ’nı Mustafa Kemal ’in yaptığı Hareket Ordusu Selanik ’deri İstanbul ’a geldi

· Hareket Ordusu, 31 Mart Ayaklanması ’nı bastırdı

· II Abdülhamit, tahttan indirildi, yerine V Mehmet (Reşat) tahta çıkarıldı (1909)



II Meşrutiyet ’e geçiş sürecinde;

· Bulgaristan bağımsızlığını duyuru etmiştir

· AvusturyaMacaristan İmparatorluğu, BosnaHersek ’i topraklarına katmıştır

· Girit, Yunanistan ’a bağlanma kararı almıştır



BILGI· II Abdülhamit ’in tahttan indirilmesinden daha sonra ülkede huzur sağlanamadı

· Balkan Savaşı sonrası, Londra Görüşmeleri devam ederken İttihatçılar, Bâbı Âlî Baskını'nı gerçekleştirmiş ve yönetimi en ince ayrıntısına kadar ele geçirmişlerdir (1913)BILGI



Trablusgarp Savaşı (19111912)

İtalya ’nın Trablusgarp ’ı İşgalinin Nedenleri

1Birliğini geç kuran İtalya ’nın çiğ madde ve pazar arayışı

Tanımlama: Birliğini geç tamamlayan İtalya sömür*gecilik yarışında geç kalmıştır 1896 ’da Habeşis*tan ’a saldırdıysa da; İtalya ’nın bu saldırısı galibiyet*sızlıkla sonuçlanmıştır

2Trablusgarp ’ın İtalya ’ya yakın olması

3Osmanlı Devleti ’nin Trablusgarp ’ı savunacak gücünün olmaması

Direktifler:

· Osmanlı Devleti, Trablusgarp ’a karadan takviye edemezdi; çünkü Darı, İtalya ’nın Trablusgarp ’ı işgalini onayla*bağlı İngiltere ’nin elindeydi

· Osmanlı Devleti, donanmasının güçsüzlüğünden nedeniyle da Trablusgarp ’a denizden destek edemezdi

4İtalya ’nın, Trablusgarp ’ın işgali için, Avrupa devletlerinin onayını alması

Direktifler:

· 1900 ’de, Fransa, Fas ’ı almasına yar*dımcı olduğu takdirde Trablusgarp ’ı İtalya ’nın işgal etmesine razı olabilece*ğini açıkladı

· 1902 ’de ise Avusturya, BosnaHersek üzerindeki emellerini İtalya ’ya kabul ettirdiği için; İtalya ’nın Trablusgarp ’a yönelik olan emellerini kabul etti

· Fransa ’nın işgali altındaki Tunus ile kendi işgali altındaki Mı*sır aralarında Trablusgarp ’ı tampon alan olarak gören ve İtalya ’yı bloklaşmada ya*nında yetişmek iste*yen İngiltere de İtalya ’nın Trablusgarp ’a yöne*lik emellerini olumlu karşıladı

· İtalya ’nın Rusya ’nın Boğazlara yönelik olan plan*larını desteklemesinden dolayı; Rusya da İtalya ’nın Trablusgarp ’a karşın olan emellerini onayladı

· Almanya ise oluşan blok*laşma hareketinde İtalya ’yı kaybetmek istemedi*ğinden nedeniyle İtalya ’nın Trab*lusgarp ’a karşın olan emellerini kabul etti



5İtalya ’nın, Trablusgarp ’ın uygarlıkta geri bırakıl*dığı ve burada İtal*yanlara fena davranıldığı iddi*ası

6İtalya ’nın Habeşistan ’daki başarısızlığını telafi etmek istemesi

7İtalyan hükümetinin, kendi halkı aleyhinde, saygınlığını ar*tırmak istemesi


Trablusgarp ’ın İşgali

· Büyük devletlerle gizli görüşmeler yaparak Trablusgarp ’ı ele geçirme serbestliği elde eden İtalya, haklı bir göstermeden 28 Eylül 1911 ’de Trablusgarp üzerine harekete geçti

· Osmanlı böl*geyi savunabilecek durumda olmadığından dolayı bir grup yurtsever subay (Mustafa Kemal, Enver Paşa) halkı teşkilatlandırmak için Trablusgarp ’a gitti Bölgeye dışarı giden subaylardan Mustafa Kemal Derne ve Tobruk ’u; Enver Paşa da Bingazi ’yi teşkilatlandırdı

· İtalyanlar, teşkilatlanmış olan asker ve Ömer Muhtar liderliğinde ayaklanan Araplar karşısında başarısız duruma düştüler

· İtalya, Trablusgaprp ’ta başarılı olamayaca*ğını anla*yınca; Osmanlı ’yı barışa baskı yapmak için On İki Ada ’yı işgal etti Osmanlı buna rağmen barışa yanaşmamıştır

· Ama 8 Ekim 1912 ’de Bal*kan Devletleri Osmanlı ’ya saldırınca; Osmanlı Devleti, İtalya ile Uşi Antlaşması ’nı imza atmak zorunda kal*mıştır

Uşi (Quchy) Antlaşması (18 Ekim 1912)

1Trablusgarp İtalyanlara verilecek

2On İki Ada, Yunan işgali ihtimaline aleyhinde, geçici olarak, İtalyanlara bırakılacak

Talimat:

· Balkan Savaşlarından sonradan Birinci Dünya Savaşı ’nın başlaması On İki Ada meselesini küllen*dirdi Savaş sırasında ise İtilaf Devletleri kuytu anlaşmalarla On İki Ada ’yı İtalya ’ya bıraktılar

· Lozan Antlaşması ile adalara resmen sahip olan İtalya II Dünya Savaşından sonra ise bölgeyi Yu*nanis*tan ’a bıraktı

Uyarı: On İki Ada meselesi Balkan Savaşları esna*sında gün*deme gelmemiştir



3İtalya Osmanlı Devletine kapitülasyonların kaldı*rılması konusunda destek verecek

4Trablusgarp, dini bakımdan halifeye alt kala*cak (Bu Vesile Ile Osmanlı Devleti, Araplarla olan dini bağını sürdürmeyi hedefle*miştir)



Trablusgarp Savaşı ’nın Sonuçları

1İtalyanlar, Trablusgarp ’ı ele geçiremeyince Os*manlı Devleti ’ni barışa baskı yapmak için On İki adayı işgal etti

2Balkan Savaşı ’nın başlaması üstüne Osmanlı Devleti İtalya ile anlaşma yapmak zorunda kaldı

3Osmanlı Devleti Kuzey Afrika ’daki son toprak parçasını İtalya ’ya verdi

4Mustafa Kemal, Trablusgarp ’ta kazandığı başarılar (DerneTobruk) sonucu binbaşı oldu

5Kuzey Afrika ’da İtalyan sömürgesi başladı

6On İki Ada fiilen Osmanlı ’nın elinden çıktı

7İtalyanlar ilk kez Ege Denizi ’ne yerleşti

8Balkan devletlerinin Osmanlı üstüne harekete geçişi kolaylaştı

9İttihat ve Terakki Partisi saygınlığını kaybetti

Anekdot Mustafa Kemal, ilk kez sömürgeciliğe karşısında savaştı

BILGIUşi, İsviçre ’de bir kenttirBILGI



Balkan Savaşları

Birinci Balkan Savaşı (19121913)

Savaşın Nedenleri

1Rusya ’nın Balkanlarda takip ettiği Panslavist politika

2Balkanlardaki gelişmelerin, Osmanlı göre, peşine düşüp takip edilememesi

3Fransız ihtilalinin etkisi (Milliyetçilik ve bağım*sızlık)

4Türklerin Balkanlardan ayrıntılarıyla atılmak isten*mesi

BILGISavaş başlamadan önce; Arnavutluk, Make*donya, Selanik ve Yanya Osmanlı ’nın elin*deydiBILGI



5Trablusgarp Savaşı sırasında, Osmanlı Dev*leti ’nin zayıf olduğunun anlaşılması

6Kiliseler sorununun Balkan devletlerinin lehine sonuçlanması

7Balkan devletlerinin Osmanlı ’ya karşısında ittifak kur*maları

8İngiltere ’nin, 1908 ’de Estonya ’nın başkenti Reval ’de yapılan görüşmeler sonucunda, Rusya ’yı Balkan politikasında özgürlük bırakması


Katılan Devletler ve Savaşın Sonucu

· Karadağ, Bulgaristan, Sırbistan ve Yunanistan Osmanlı Devleti ’ne karşısında savaştılar

· Bu devletlerin Bulgaristan önderliğinde birleşip; Osmanlı ’ya saldırmasında Rusya etkili oldu

· Savaş, 8 Ekim 1912 ’de Karadağ ’ın Osmanlı topraklarına saldırması ile başladı



· Bulgarlar Çatalca ’ya dek gelmeyi başa*rırken; Rauf Orbay ’ın Hamidiye Kruvazörü ile yap*tığı başarılı mücadelelere karşın Yunanlılar, Ege Adalarını işgal etmişlerdir

· Osmanlı Devleti, bütün cephelerde yenilerek Ça*talca ’ya değin geriledi



Osmanlı Devleti ’nin Balkan Savaşları ’ndaki Başarısızlığının Nedenleri

1Ordunun siyasete ka*rışması

2Savaştan önce askerlerin bir bölümünün terhis edilmesi

3Ordunun savaşa hazır olmaması

4Osmanlı donanmasının eksik olması

5Avrupa devletlerinin Balkan uluslarını desteklemesi

6İngiltere, Fransa ve Rusya ’nın Balkan sınırlarının değişmeyeceğine dair verdikleri teminata güvenen Osmanlı ’nın Balkanlar ’da çoğalan olayları peşine düşüp takip etmemesi

7Balkan devletlerinin birlikte hareket etmesi

8Balkan devletlerinin ulaşım ve irtibat imkânlarını etkisiz ayla getirmelerinden dolayı Osmanlı ordusunda irtibat ve ulaşım bozukluğu olması

9Osmanlı ’nın siyasal yalnızlık içinde olması



Londra Antlaşması (30 Mayıs 1913)

1MidyeEnez çizgisinin batısındaki topraklar, Balkan devletlerine bırakıldı (Osmanlı, Gelibolu Yarımadası hariç edinmek üzere, Doğu Trakya ve Balkan topraklarının tamamını kaybetti)

2Ege adalarının durumu ve Arnavutluğun hudut durumu büyük devletlerin kararına bırakıldı

Izah Etme: Ege Adaları sahiden elden çıkmıştır Birinci Dünya Savaşı başlayınca; Ege Adaları meselesi ertelenmiş; Lozan Antlaşması ile Ege Adaları resmi olarak Yunanistan ’a verilmiştir



Birinci Balkan Savaşı ’nın Sonuçları

1Osmanlı Devleti ’nin Balkanlar ’daki varlığı adamakıllı sona erdi

2Edirne ve Kırklareli Bulgaristan ’a bırakıldı

3Gökçe Ada ve Bozca Ada hariç, Ege Adaları gerçekte elden çıktı

428 Kasım 1912 ’de, Arnavutluk, bağımsızlığını bildiri etti Bu koşul İslamcılık politikasını da olumsuz etkiledi

*Osmanlı Devleti ’nden ayrılan son Balkan devleti Arnavutluk ’tur

5İttihat ve Terakki Partisi, 23 Ocak 1913 ’de düzenlediği Bâbı Âli Baskını sonucunda hükümeti tamamiyle ele geçirdi (Bu partinin resmî iktidar dönemi başladı)

Izah Etme: İttihat ve Terakki Partisi 1889 ’da kurulan II Meşrutiyetin ilanında etkili olan, 31 Mart Olayı ’ndan itibaren yönetimde etkili olmaya başlayan, II Meşrutiyet Döneminde Türkçülüğü devletin siyasi düşüncesi haline getiren, Osmanlı Devleti ’ni I Dünya Savaşına sokan bir partidir



6Mustafa Kemal ’in ordunun siyasete girmemesi şeklindeki görüşünün doğruluğu ispatlandı

7Bulgaristan, Ege Denizi ’ne ulaştı

8Balkan devletleri arasındaki anlaşmazlık sonucunda İkinci Balkan Savaşı çıkmıştır

9Balkanlar ’dan Anadolu ’ya göç başladı

10Mustafa Kemal, siyaseti bırakmıştır

Talimatlar:

· Birinci Balkan Savaşı ’nda İstanbul korkutma altına girmiştir

· Londra Antlaşması, İkinci Balkan Savaşı ’nın çıkması üstüne yürürlükten kalkmıştır



İkinci Balkan Savaşı

Savaşın Nedenleri

1Bulgaristan ’ın Birinci Balkan Savaşı sonucunda en büyük payı alması (Özellikle Makedonya üzerindeki anlaşmazlıklar) ve Ege Denizine ulaşmasından dolayı Balkan devletlerinin arasında anlaşmazlığa düşmesi

2Bulgaristan ’ın Ege Denizi ’ne kadar genişlemesini Yunanistan ’ın uygun görmeyişi

3Osmanlı Devleti ’nin bölgeden çekilmesiyle meydana gelen otorite boşluğu

Yunanistan ’ın çalışmaları sonucunda Sırbistan, Karadağ ve Romanya Bulgaristan ’a karşısında birleşmiştir Bulgaristan ’ın mağdur durumda olduğunu gören Enver Paşa harekete geçerek, Edirne ve Kırklareli ’ni Bulgarlardan almıştır

İkinci Balkan Savaşı sonucunda Bulgaristan yenildi



Savaş Sonucunda Yapılan Antlaşmalar

1 Bükreş Antlaşması (10 Ağustos 1913): Balkan devletleri aralarında yapıldı

Talimat:

1Bulgaristan, Birinci Balkan Savaşı ’nda aldığı toprakla*rın büyük bir kısmını kaybetti

2Bükreş Antlaşması, Balkanlarda huzuru sağlaya*madı

3Bu antlaşmaya Osmanlı Devleti katılmadı

4Bulgaristan, Ege Denizi ile bağlantısını devam ettirdi



2 İstanbul Antlaşması (29 Eylül 1913)

İstanbul Antlaşması Osmanlı Devleti ile Bulgaris*tan aralarında imza*landı

Antlaşmanın İçeriği:

1Meriç nehri iki ülke aralarında hudut kabul edildi

2Edirne, Kırklareli Dimetoka ve Kırkağaç Osmanlı Devle*tinde kaldı

3Bulgaristan ’daki Türklerin hukuki hakları garanti altına alındı

4Bulgaristan ’daki Türklerin; isterlerse dört yıl içe*risinde Türkiye ’ ye göç edebilecekleri karalaştırıldı



Talimat:

· Bulgaristan ’ın Ege Denizi ile bağlantısı kesil*medi

· Bu günkü TürkBulgar sınırı adeta çizildi

· Osmanlı Devleti Birinci Dünya Savaşı öncesinde; sa*vaş sırasında Bulgaristan üzerinden Almanya ile kara bağlantısı kurabilmek için Dimetoka ’yı Bulga*ristan ’a bıraktı



3 Atina Antlaşması (14 Kasım 1913):

Atina Antlaşması Osmanlı Devleti ile Yunanistan aralarında imza*landı

Antlaşmanın İçeriği:

1Yunanistan ’daki Türklerin hakları teminat altına alındı

2Yanya, Girit ve Selanik Yunanistan ’a bırakıldı

3Ege Adalarının durumu büyük devletlerin kara*rına bırakıldı

Not: Büyük devletler 16 Kasım 1913 ’te aldıkları karar ile İmroz, Bozcaada ve Meis dışındaki Ege Adalarını Yunanistan ’a, On İki Ada ’yı da İtalyanlara verdiler



4 İstanbul Antlaşması (13 Mart 1914):

İstanbul Antlaşması Osmanlı Devleti ile Sırbistan arasında imzalandı Osmanlı ’nın Sırbistan ile sınırı olmadığı için; bu antlaşma ile yal*nızca Sırbistan ’da kalan Türklerin hakları görü*şüldü



İkinci Balkan Savaşı ’nın Sonuçları

1 Balkanlar ’da azınlık durumuna düşen Türklerin hakları imzalanan antlaşmalarla güvence altına alındı

2 Edirne ve Kırklareli Bulgaristan ’dan geri alındı

3 Bulgaristan mağlubiyetini telâfi etmek için Birinci Dünya Savaşı ’na girdi

Talimat:

· İttihat ve Terakki Partisi savaştan daha sonra; orduyu, gençleştirmek ve Almanya ’dan subaylar getirerek modernleştirmek için hare*kete geçtiyse de; Birinci Dünya Savaşı başladığı için İttihat ve Terakki Parti*sinin düşüncesi sonuçsuz kaldı

· Mustafa Kemal, Edirne ’nin kurtuluşuna katılmıştır

· Arnavutluk, Balkan Savaşları ’na katılmamıştır

· Balkan Savaşları ’ndan sonra Balkanlarda Rusya, Osmanlı yerine Avusturya ile aleyhinde karşıya geldi

· Osmanlı ’nın Almanya ’dan faydalanarak orduyu ıslah etmek istemesi Osmanlı ile Almanya ’yı birbi*rine daha fazla yaklaştır*mıştır

· Türk ordusu, İkinci Balkan Savaşı ’nda yalnızca Bulga*ristan ile savaşmıştır

· İkinci Balkan Savaşı esnasında Avrupalı devletlerin tepkisinden çekindiği için Osmanlı ordusu Meriç ’in batısına geçmemiştir

· Balkan Savaşları Osmanlı ’nın Birinci Dünya Savaşı ’na girmesinde etkin olmuştur *