T.C İnkılap Tarihi Ders Notları

TC İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük Ders Notları
TC İnkılap Tarihi Ders Notlar ı

KURTULUŞ SAVAŞI

KUVAYI MİLLİYE HAREKETİ

Düşman işgalleri karşı yurdun farklı alanlara yönlendirilmiş yörelerinde ortaya meydana çıkan ulusal direniş teşkilatlarına Kuvayı Milliye denirİlk direnişler, güney cephesinde Fransızlara karşı başlamıştırKuvayı Milliye, teşkilat olarak batıda Yunan işgallerine aleyhinde ortaya çıkmıştır

İstanbul Hükümeti'nin işgaller karşısındaki çaresizliği, Mondros Ateşkes Antlaşması ile orduların dağıtılması Kuvayı Milliye'nin ortaya çıkmasına neden olan etkenlerdir

1919'un Temmuz ve Ağustos aylarında yapılan Balıkesir ve Alaşehir kongrelerinde Kuvayı Milliye'nin insani ve maddesel yönden desteklenerek müşterek bir cephe oluşturulması kararlaştırıldı ve böylece Batı Cephesi meydana geldi

Sivas Kongresi'nden sonra Ali Fuat Paşa ,ahenkli orduların oluşturulmasından daha sonra da İsmet Paşa Batı Cephesi komutanlığına getirilmişlerdir

MUSTAFA KEMAL'İN SAMSUN'A ÇIKIŞI (19 Mayıs 1919)

IDünya Savaşı'nda Suriye'de görev yapan Mustafa Kemal , Mondros Mütareke Antlaşması sonrası İstanbul'a geldiİstanbul'dan vatanın kurtuluşunu olası görmeyen Mustafa Kemal Anadolu'ya geçmeye karar verdi

Samsun ve çevresinde Türkler ile Rumlar arasındaki çatışmaları durdurmak isteyen İstanbul Hükümeti, Mustafa Kemal'i 9Ordu Müfettişi olarak görevlendirdi

Mustafa Kemal,Doğu Anadolu'da sivil ve askeri kurumlara emretme yetkisini de alarak 16 Mayıs 1919 tarihinde Samsun'a hareket etti

Esas amacı ulusal mücadeleyi başlamak ve düzenlemek olan Mustafa Kemal arkadaşlarıyla birlikte 19 Mayıs 1919 tarihinde Samsun'a ayak bastı

Bu tarih ,Kurtuluş Savaşı'nın başlangıç tarihi olarak kabul edilir

HAVZA BİLDİRİSİ (28 Mayıs 1919)

MKemal,ulusal bilincin uyandırılması nedeniyle yayınladığı bildiriyle,bütün yurtta işgallerin protesto edilmesini ve mitingler tertiplenmesini istedi

AMASYA GENELGESİ (22 Haziran 1919)

MKemal ile Rauf Paşa,Ali Fuat Paşa ve Kazım Karabekir haberleşerek ortak bir genelge yayınladılar

Bu genelgenin maddeleri şunlardır:

Vatanın bütünlüğü ve milletin istiklali tehlikededir
İstanbul Hükümeti üzerine düşen vazifeyi yerine getirememektedir
Milletin istiklalini ,milletin azim ve kararı kurtaracaktır
Vatanın her türlü etki ve denetimden uzak bir bölgesinde (Sivas'ta) milli bir komite toplanmalıdır
Her ilden milletin güvenini kazanmış üç birey seçilerek acele ve bakımlı olarak bu kurula gönderilmelidir

ÖNEMİ:

Kurtuluş Savaşı'nın sebebini ve yöntemini açıklar
Kurtuluş Savaşı'nın resmen ilanıdır
Milli bağımsızlık yolunda birincil adımdır


NOT:Yetkilerini aştığı gerekçesiyle İstanbul'a geri çağırılan Mustafa Kemal,dönmeyince görevinden alındıMKemal, keza görevinden, keza de askerlikten istifa ettiğini bildirdi(78 Temmuz 1919)

ERZURUM KONGRESİ (23 Temmuz 1919)

Doğu Anadolu Müdafaai Hukuk Cemiyeti göre Ermenilere karşısında düzenlenen bu kongreye Mustafa Kemal de katılmış ve başkan olarak seçilmiştir

Kongrede alınan kararlar şunlardır:

Ulusal sınırlar içinde vatan bir bütündür bölünemez
Vatanın bağımsızlığını İstanbul Hükümeti sağlayamazsa geçici bir hükümet kurulacaktır
Manda ve himaye kabul edilemez
Ulusal iradeyi baskın, Kuvayı Milliye'yi etken kılmak esastır
Azınlıklara, milli bütünlüğü ve egemenliği zedeleyici imtiyazlar verilemez
Meclisin toplanmasına çalışılacaktır

NOT:Kongre sonunda Temsil Heyetiseçilmiş ve Mustafa Kemal heyet başkanı olmuştur

SİVAS KONGRESİ (411 Eylül 1919)

Yurdun her göre temsilcilerin katıldığı kongrede, Erzurum Kongresi kararları kabul edilmiştirManda meselesi uzun tartışmaların arkasında reddedilmiştirBütün cemiyetler, Anadolu ve Rumeli Müdafaai Hukuk Cemiyetiadıyla birleştirilmiştir

Temsil Heyeti, sayıca genişletilmiş, yetkileri artırılmış ve başkanlığına yine Mustafa Kemal getirilmiştir

OSMANLI HÜKÜMETLERİ VE TEMSIL HEYETİ

Anadolu'da, işgallere karşı çıkanlar, Mustafa Kemal ve arkadaşlarının civarda bir araya geliyorlardıBu ilk tepkiler zamanla yerini direnişe ve mücadeleye bıraktıİstanbul Hükümetleri, Anadolu'da işgallere karşısında çıkma eylemi olarak başlayan ve ulusal çaba olarak adlandırılan bu hareketten rahatsız oldularİtilaf Devletleri'nin bu direnişe kızacağını ve bütün yurdun da elden gideceğini savunan İstanbul Hükümetleri, işgalci devletlerin baskılarıyla mili mücadeleyi baltalamaya çalışmışlardırBu hükümetlerden azami ulusal çaba karşıtlığı yapan, Damat Ferit Paşa Hükümetidir

Anadolu'da ise Temsil Heyeti, milli bir hükümet gibi, TBMM açılana değin görevini yapmıştır

AMASYA GÖRÜŞMELERİ (22 Ekim 1919)

Ali Rıza Paşa Hükümeti'nin temsilcisi, Bahriye Nazırı Salih Paşa ile Mustafa Kemal aralarında Amasya'da yapılmıştırAşağıdaki şu konularda bir anlaşma sağlanmıştır:

Türk vatanının bütünlüğünün ve bağımsızlığının korunması
Müslüman olmayan azınlıklara devletin birliğini bozacak ayrıcalıklar tanınmaması
Anadolu ve Rumeli Müdafaai Hukuk Cemiyeti'nin İstanbul Hükümeti'nce tanınması
Mebuslar Meclisi'nin Anadolu'da, güvenli bir yerde toplanması
İtilaf Devletleri'yle Osmanlı Devleti'nin barışma nedeniyle oluşturacağı konferansa Temsil Heyeti'nce de uygun görülecek şahısların gönderilmesi

İstanbul Hükümeti, uzlaşma maddelerini benimsediği halde, meclisin Anadolu'da toplanmasını kabul etmedi

ÖNEMİ:İstanbul Hükümeti görüşmelere katılmakla Temsilcilik Heyeti'nin varlığını tanımış oldu

TEMSILCILIK HEYETİ'NİN ANKARA'YA GELİŞİ (27 Aralık 1919)

Mustafa Kemal ve Temsil Heyeti, yakın bir tarihte toplanacak olan Osmanlı Mebuslar Meclisi'nin çalışmalarını yakından peşine düşüp takip olabilmek amacıyla Ankara'ya geldilerCoğrafi konumu, ulaşım ve haberleşme kolaylığı ile Batı Cephesi'ne yakın oluşu nedeniyle Ankara merkez olarak kabul edilmiştir

SON OSMANLI MEB'USAN MECLİSİ VE MİSAKI ULUSAL

Mustafa Kemal İstanbul'un işgal aşağıda olması nedeniyle buradaki meclisin sıcacık çalışamayacağını, sıhhatli kararlar alamayacağını, alınsa bile uygulanamayacağını söylemiştir

Başşehrin İstanbul olması, padişahın varlığı ve tüzük gereği meclis,12 Ocak 1920'de İstanbul'da toplandı

Kendisi İstanbul'a gidemeyen Mustafa Kemal, meclis başkanı seçilmek ve Müdafaai Hukuk Grubu kurulmasını istediyse de bu mümkün olmadıOsmanlı meb'usları, kendi aralarında Felahı Vatan Grubu'nu oluşturdularBu grup, Misakı Milli adlı bir duyuru yayınlayarak bunu meclista bildiri ettiler

MİSAKI MILLI KARARLARI

Türklerin çoğunlukta olduğu yerler Türk vatanıdır
Halkının çoğunluğu Arap olan ülkelerde ve vatandan koparılmak istenen Batı Trakya ve Doğu Anadolu'da kaderini tayin için referandum yapılmalıdır
Kapitülasyonlar kaldırılmalıdır
Azınlıklara, dışarıdaki Türklere bahşedilen haklar değin yargı verilebilir
Güvenliği sağlanmak şartıyla boğazlar dünya ticaretine açılabilir

ÖNEMİ:

Misakı Milli,

milli mücadelenin hedefini,
vatanın sınırlarını ve
bağımsızlık esaslarını benimseyip gerçekleştirmeye çalışmıştır

İSTANBUL'UN İŞGALİ (16 Mart 1920)

Meclisin kendi yararlarına karar alacağını uman İtilaf Devletleri, Misakı Milli kararlarının geri alınması için önce Ali Rıza Paşa, sonra da Salih Paşa hükümetlerine baskı yaptılar

Bir netice alamayınca İstanbul'u resmen işgal ettiler, meclisi basarak, kimi milletvekillerini Malta'ya sürdüler

ÖNEMİ:

İstanbul'un işgali Mustafa Kemal'in haklılığını ortaya çıkardıKaçabilen bir çok mebus, kültürlü komutan ve gazeteci Anadolu'ya geçti
TBMM'nin açılması için etraf oluştu
MKemal, işgali protesto ederek yeni seçimlerin yapılmasını istedi

TBMM'NİN AÇILIŞI (23 Nisan 1920)

Yeni seçimlere gidildiMeclis, yeni seçilenler ve Osmanlı meclisinden kaçabilenlerin katılmasıyla Ankara'da toplandıTBMM Türk milletini temsilcilik ettiğini ve kendi üzerinde zorlama kabul etmediğini tüm dünyaya ilan etti

TBMM'YE KARŞI AYAKLANMALAR

TBMM 'ye karşı başgösteren ayaklanmalar dört grupta değerlendirilebilir

İngilizlerin desteğiyle İstanbul hükümetince çıkarılan ayaklanmalar: Kuvayı İnzibatiye (Halifelik Ordusu), Anzavur Ayaklanması
İstanbul hükümetinin desteklediği ayaklanmalar: Bolu, Düzce, Hendek, Afyon, Adapazarı, Konya, Yozgat ve Ulusal Aşireti ayaklanmaları
Kuvayı Milliye yanlısı olup sonradan ayaklanmalar: Ethem Bey, Demirci Mehmet Efe, Yörük Ali Efe
Azınlık ayaklanmaları: Adana'da Ermeniler, Karadeniz'in doğusunda Rumlar, işgalci devletlerin yardımıyla kendi devletlerini ayarlamak için ayaklandılar

NOT:Tahrik ile çıkan ayaklanmalarda din istismarı yapılmış, Kuvayı Milliye liderleri ise kişisel hırsları yüzünden ayaklanmışlardır

AYAKLANMALARA KARŞI TBMM'NİN ALDIĞI TEDBİRLER

İstanbul'daki Şeyhülislam Dürrizade'nin fetvasına aleyhinde Ankara müftüsü Rıfat Börekçi'den ulusal mücadelenin desteklenmesi yönünde fetva alındı
Hıyaneti Vataniye Kanunu çıkarıldı
İstiklal Mahkemeleri kuruldu
İstanbul'la tüm ilişkiler kesildi

AYAKLANMALARIN SONUÇLARI

İşgallerden kurtuluşun gecikmesine niçin oldu
Kardeş kanı döküldü
Düşman ilerleyişine fırsat meşhur oldu
TBMM işgalleri bastırarak otoritesini kabul ettirdi

SEVR ANTLAŞMASI (10 Ağustos 1920)

Osmanlı Devleti'nin İtilaf Devletleri'yle imzalamış olduğu son antlaşmadırİtilaf Devletleri, kendi aralarındaki anlaşmazlıklar ve Türk Milletinin direnişi sebebiyle, öteki İttifak Devletleri'nden sonradan Türklerle uzlaşma gerçekleştirmek zorunda kalmışlardırAntlaşma, Saltanat Şurası'nda görüşülmüş ve Güvey Ferit Paşa hükümeti tarafından imzalanmıştır

MUKAVELE ŞARTLARI

Osmanlı ülkesi, İstanbul ile Anadolu'nun küçük bir bölümünden ibaret olarak kalacaktıOsmanlı Devleti, eğer azınlıkların haklarını gözetmezse İstanbul da elinden alınacaktı
Boğazlar bütün devletlere açık bulundurulacak ve uluslararası bir komite kadar yöneticilik edilecekti
Doğu Anadolu'da iki yeni devlet kurulacaktı (Ermenistan ve Kürdistan)
İzmir ve çevresi ile Batı Trakya; Yunanistan'a,
Antalya ve Konya yöreleri ile İç Batı Anadolu; İtalya'ya,
Suriye,Adana,Malatya ve Sivas çevreleri; Fransa'ya,
Irak ve Arabistan İngiltere'ye verilecekti
Askerlik gerekli olmayacak,asker sayısı azaltılacak ve orduda ağır silahlar bulundurulmayacaktı
Azınlıklara geniş haklar verilecek ve kapitülasyonlardan tüm devletler yararlanacaklardı

TBMM'NİN ANTLAŞMAYA TEPKİSİ

TBMM antlaşmayı tanımadığını bildirdi
Antlaşmayı imzalayanları vatan haini duyuru etti


AHENKLI ORDULARIN KURULMASI

Kuruluş Sebepleri:

Kuvayı Milliye birlikleri her ne dek Yunan orduları ile uğraş etse de, belirlenmiş zaferler elde ederek başarılı olamadı
Kuvayı Milliye birlikleri eğitimsiz ve disiplinsizdiİhtiyaçlarını halkta zor kullanarak alma yoluna gitmiş ve halkın tepkisini çekmeye başlamıştı
Başarı, her yönden iyi donanımlı bir orduyla elde edilebilirdi

TBMM'nin açılışının ardındaki düzenli orduya geçiş süreci hızlandıHaziran 1920'de Batı ve Doğu Cepesi Komutanlıkları kurulduKuvayı Milliye birlikleri de bu ordulara bağlandıDüzenli orduya bulunma istemeyen bir takım Kuvayı Milliye yanlıları da ayaklandılarYunanlılara karşı başarılar elde ederek takdir toplayan Ethem Bey (Çerkez Etem), üzerine gelen ahenkli ordu birliklerine direnmeden Yunanlılara sığındı

SAVAŞ DÖNEMİ

Kurtuluş Savaşı'nda Türk Ordusu, üç cephede savaştı
Doğu Cephesi'nde Ermenilerle,
Güney Cephesi'nde Fransızlarla,
Batı Cephesi'nde ise Yunanlılarla uğraş edildi


A) DOĞU CEPHESİ ve ERMENİ SORUNU

Ermeniler, yüzlerce sene Türk hakimiyeti altında fazla dar bir yaşam sürdürüyorlardıRusya, Fransa ve İngiltere'nin kışkırtmaları sonucu ayaklanmalar başladı1878 Berlin Antlaşması'na Ermenilerle ilgili maddeler konulunca Ermeni sorunu milletlerarası bir sorun haline geldi

IDünya Savaşı'nda Ermeniler, Ruslarla birlikte hareket ederek Türk köylerine baskınlar düzenlediler ve bir fazla yerde toplu katliamlar yaptılarBu nedenle Osmanlı Devleti, Türk ordusunu arkadan vuran ve bir fazla masum insanı acımasızca öldüren Ermenileri, o zamanlar ülke sınırları içerisinde yer alan Suriye'ye göç ettirdi(1915ErmeniTehciri)

IDünya Savaşı'nın bitiminde Kafkasya'nın güneyinde, başkenti Erivan olan bir Ermeni Devleti kurdularSınırlarını Doğu Anadolu'da da genişletmek amacıyla Türk topraklarına saldırdılar

Kazım Karabekir Paşa'nın Doğu Cephesi Komutanı olmasının ardındaki Ermeniler kısa sürede Doğu Anadolu'dan çıkarıldılarErmenilerin isteğiyle, 2 Aralık 1920'de Gümrü Antlaşması imzalandı Ermeniler Doğu Anadolu ile ilgili iddialarından vazgeçerek Kars'ı Türkiye'ye bıraktılar

ÖNEMİ:TBMM'nin imzaladığı birincil antlaşmadırUluslararası alanda kazanılmış birincil siyasi başarıdır

B ) GÜNEY CEPHESİ

Fransızlar ve onların destekledikleri Ermeniler, bölgede halka zulmetmeye başlayınca birincil direnişler patlak verdiKuvayı Milliye birliklerinin oluşturulmasının gerisinde yöre halkı, Fransızları önce Maraş'tan (12 Şubat 1920), daha sonra da Urfa'dan (11 Nisan 1920) kovduMaraş'ta Sütçü İmam, Antep'te ise Şahin Bey direnişin önder ve amblem kahramanları olduAntep bir sene savunmadan sonradan teslim olmak zorunda kaldı(9 Şubat 1921)

Sakarya Zaferi'nin kazanlmasından sonra Türk topraklarının işgal edilemeyeceğini anlayan Fransa çekilmek zorunda kaldı

C) BATI CEPHESİ

İngilizler, sıcacık anlaşmalarla Batı Anadolu'yu İtalya'ya vaad etmişlerdiAncak, Paris Konferan sı'nda bu topraklar, Yunanlılara verildiÇünkü, İngiltere, Batı Anadolu'da zinde bir İtalya bakmak istemiyordu

Yunanlılar, Son Osmanlı Mebusan Meclisi'nin Misakı Milli'yi yayınlamasının gerisinde Sevri Türkler'e cebren kabul ettirmek için Batı Anadolu'da ilerlemeye başladılarYunanlıların İzmir'i işgali üzerine başlangıçta Kuvayı Milliye birlikleri, daha sonra da ahenkli ordu birlikleri mücadeleye giriştilerMilli mücadelenin kaderini belirleyen şiddetli savaşlar bu cephede yapıldı

Iİnönü Muharebesi (610 Ocak 1921)

TBMM'nin kurduğu ahenkli ordu birliklerinin birincil zaferidirYunanlılar, ilerledikleri Batı Anadolu'dan geri tepmek zorunda kaldılarSavaştan sonradan Ethem Bey ( Çerkez Etem) birlikleri de dağıtıldı

Savaştaki başarısı sebebiyle , Türk milletinin TBMM'ye olan güveni arttıYunanlıların bozguna uğramaları İtilaf Devletleri'ni, şaşkına çevirmiş ve durumun görüşülmesi için Londra'da bir konferans düzenlenmiştir

Londra Konferansı (21 Şubat12 Mart 1921)

Sevr Antlaşması'nı birazcık hafifleterek kabul ettirmek isteyen İtilaf Devletleri'nin isteğiyle yapıldıİtilaf Devletleri, İstanbul Hükümetinin yanı sıra, TBMM Hükümeti de konferansa misafir etme edildi

Konferansta, İstanbul Hükümeti temsilcisi Tevfik Paşa; Laf, milletin reel temsilcilerinindirdiyerek sözü TBMM temsilcisi Bekir Sami Beye bıraktı
Bekir Sami Bey, Misakı Milli'yi dile getirdi
Bağımsızlıktan katiyen vazgeçilmeyeceğini açıklama etti

(Sonuçta taraflar aralarında bir uzlaşma sağlanamadı)


ÖNEMİ:

TBMM İtilaf Devletleri'nce resmen tanınmış oldu
Misak Ulusal'yi tanıtma fırsatı doğdu
Özgürlük için savaştan başka bir yolun olmadığı görüldü


Ankara Antlaşması (1 Mart 1921)

TBMMHükümetini ilk tanıyan islam ülkesi Afganistan olmuştur
Afganistan ile siyasi, ekonomik, askeri ve kültürel ilişkileri geliştirmeyi amaçlar *