‘Tabutluk’ otele işletmeci aranıyor!

Devrimci hareketin önde gelen isimlerinin azap gördüğü Sansaryan Han, 5 yıldızlı otele dönüştürülüyor. Türk halk müziğinin büyük ozanı Ruhi Su’nun burada gördüğü ağır azapları “En zoru da ‘Tabutluktur!’ Tabutluk mu? Bir insanın çömelerek sığabileceği kadar küçük bir sandık güya. Ne kolun uzanır ne kafan kalkar. Bir vakit sonra dayanılmaz ağrılar ve uyuşmalar” diye yazmıştı.

Sansaryan’da bir devir azap görenler, “Tabutluk”ların 5 yıldızlı otel odasına dönüştürülmesine reaksiyonlu: “Oraya balayına giden çiftler yahut öbür bireyler oradaki çığlıkları nasıl hissetmez. Mezarlıkların üzerine cümbüş merkezleri, düğün salonları yapmak ne kadar hakikat?... Utanç müzesi olursa oradaki insanların kemikleri sızlamazdı.”  

35 YIL İŞLETİLECEK

Sansaryan’ın tabutluklarında azap gören psikolog Julide Aral ve 68 jenerasyonundan Turhan Feyzioğlu ile burada azap yapanlarla konuşarak belgeselini yapan direktör Musa Kaplan, konuştu. 



“Tabutluk” olarak da bilinen Eminönü’nde bir devir Deniz Gezmiş’ten Alparslan Türkeş’e, Aziz Nesin’den Nihal Atsız’a kadar hem sol hem sağ görüşten siyasalların sorgulandığı eski Emniyet Müdürlüğü binası olan ünlü Sansaryan Han restore edilecek. 27 milyon lira bedel biçilen onarımı yapacak şirket, hanı 5 yıldızlı otel olarak 35 yıl işletecek. Sansaryan’da azap görenler gazetemize konuşarak otel olarak işletilmesine reaksiyon gösterdiler. 

‘İNSANLIK MÜZESİ OLMALI’

Yaklaşık bir ay Sansaryan’da kalan ve her türlü azaba maruz kalan Julide Aral, Sansaryan’ın Türkiye’nin toplumsal hafızasında bir insanlık müzesi olması gerektiğini lisana getirerek her kısımdan insanın orada işkene gördüğünü söyledi.


Ulucanlar Cezaevi’nin müzeye dönüştürüldüğüne dikkat çeken Aral, “İstanbul’da da eski binanın bir insanlık tarihi müzesi olması gerekir. Örnekleri yurtdışında var. Gestapo merkezi Berlin’de bugün bir müzeyse aslında emsal cinste bir müze yapılabilir. Oradan yalnızca solcular geçmemiştir. Farklı kümeler, şahıslar de geçmiştir. İstanbul’da, Türkiye’de yaşayan bireyler olarak tarihi geçmişimizin ne olduğunu ve yüzleşmemiz gerektiğini düşünüyorum. Sultanahmet Cezaevi otel oldu. Ben düşünüyorum oraya balayına giden çiftler yahut öteki bireyler çığlıkları nasıl hissetmez. Mezarlıkların üzerine cümbüş merkezleri, düğün salonları yapmak gerçek değil” dedi. 

‘ZORAKİ KONUKLAR’A RUHSAL AZAP



Birçok müellif, şair ve siyasetçinin azap gördüğü Sansaryan Han’da 36 hücre bulunuyordu. Bu hücrelerden 6’sı küçük de olsa bir penceresi bulunduğundan, başkalarına oranla daha havadardı. Lakin ikisi hariç, öteki hücreler penceresizdi ve hava alacak rastgele bir deliği bile yoktu. Hücrelerden lağım ve zehirli su akıtıldığı pek çok şahit tarafından lisana getirildi. 

Ünlü şair Ahmed Arif anılarında, kaldıkları hücreye akıtılan bu sıvı nedeniyle bir ay sonra delirerek akıl hastanesine gönderildiklerini anlatır. Ruh sıhhati bozulan yalnızca Ahmed Arif değildir. Ünlü ressam Nuri İyem’in de hudut krizleri geçirdiği bilgisi yeniden Mihri Belirli kümesinin dilekçesinde yer alır. Attilâ İlhan, “Tutuklunun Günlüğü” şiirinde Emniyet Müdürlüğü’ndeki azapları şöyle anlatır:

“Daktilolar camları bulutlu sorgu odalarında / didiklemez mi özgürlüğünü Sansaryan Han’ında / küflenir suyun bir bakır çalığı birikir ağzında / kendini öldürmeyi tahminen bin kez tasarlarsın da / bir sefer aklından geçmez bitirmeden ölmek şarkıyı.” 

ACI VERİYOR

Sansaryan’da azap görenlerle konuşup “Toroslar’dan Nurhak’a” kitabını yazan ve belgeselini yapan Musa Kaplan da şöyle konuştu: 



“Cihan Alptekin ile Tayfur Cinemre de Sansaryan’da yaklaşık 40 günü aşkın mühlet kalıyorlar. Otel olacağını duyunca o günler aklıma geldi. Orada azaplar yapıldı. Ruhi Su kaldı orada. O denli bir yer nasıl otel olabilir? Her şeyin rant olarak kıymetlendirilmesi ve geçmişte yaşanan olaylara bu formda bakılması beşere acı veriyor. Ankara’da Ulucanlar utanç müzesi var. Onun üzere bir yere dönüştürülmesi daha mantıklı. Sansaryan, utanç müzesi olursa oradaki insanların kemikleri sızlamazdı.” 

‘GÜÇ ELLERİNDE, ZORBALIKLA İSTEDİKLERİNİ YAPIYORLAR’

Sansaryan işkencehanesinden yolu geçmiş olan Turhan Feyzioğlu ise “12 Eylül 1980 darbesine ters bildiri dağıttığım için o devir öğrencisi olduğum İstanbul Üniversitesi bahçesinde gözaltına alındım ve İstanbul Emniyet Müdürlüğü’nün bulunduğu Sansaryan Han’a götürüldüm. Tekme, tokat, yumruklarla daima dövüldüm. Falakaya yatırıldım. 3 yahut 4 gün Sansaryan Han’da azap gördükten sonra Gayrettepe’deki Siyasi Şube’ye götürüp teslim ettiler... Sultanahmet’teki cezaevini de otel yaptılar. Bu çeşit yerlerin müzeye dönüştürülmesi gerekir. Güç ellerinde, baskıyla, zorbalıkla istediklerini yapıyorlar” tabirlerini kullandı. 

Zehra Özdilek/Cumhuriyet