Tanklar - Munroe Etksi

Liner en yaygın şekli, 40 ila 90 derece arasında bir iç apeks açısı olan koniktir Farklı apeks açıları jet kütlesi ve hızının farklı dağıtımları verir Küçük apeks açıları oluşan jetin çatlamasına yani iki kola ayrılmasına , hatta tüm jet formunun başarısızlığına neden olabilir Bu belli bir eşiğin üstünde olan çöküş hızına atfedilir, Normal de astar malzemenin toplu ses hızı biraz daha yüksektir Diğer yaygın olarak kullanılan şekilleri hemisferlerin, lale, trompet, elips, ve bikoniklerdir Bu çeşitli şekillerde, farklı hız ve kütle dağıtımları jetlerin verimi etkiler

Patlayıcı içerisindeki astarda birçok farklı malzeme, çeşitli metlalar ve cam kullanılmaktadır Derin sızmalar yoğun ve sünek metallar ile elde edilir Bu yüzden çok yaygın biçimde bakır kullanılır Günümüz bazı zırh delici silahlarda Molibden veya sözde alaşımları tungsten dolgu ve bakır bağlayıcı (9:1, thus density is ~18 Mgm3) adapte edilmiştir Hemen hemen her sık görülen bir metalik element denenmiştir, bunlar içerisinde aluminyum, volfram, tantal, zayıflatılmış uranyum, kurşun, kalay, kadmiyum, kobalt, magnezyum, titanyum, çinko, zirkonyum, molibden, berilyum,nikel, gümüş, hatta altın ve platin bulunmaktadır Bu seçilen metaller değişik türden hedeflere karşı farklı etkiler verebilmektedir Örneğin aliminyum beton hedeflere karşı çok daha başarılıdır

İlk üretilen tanksavar silahlarında astar malzemesi olarak en çok kullanılan metal bakırdı Ardından 1970li yıllarda bakıra nazaran çok daha yüksek yoğunluk ve yüksek gerilme oranlarında çok yüksek sünekliğe sahip tantal kullanılmaya başlandı Diğer yüksek yoğunluklu metal ve alaşımlarının, fiyat, toksisite, radyoaktivite veya süneklik eksikliğine eğilimleri olmasından ötürü sakıncaları bulunuyordu

İyi bir sızma için, saf metaller iyi sonucu verir Çünkü saf metallerin gösterdiği büyük süneklik partiküller halinde uzanan jetin parçalanması geciktirir Doğrusal biçimli patlayıcılar (Linear Shaped Charge (LSC) Vşeklindeki profile ve değişen uzunlukta bir astara sahiptir Astar patlayıcı ile çevrili olup, patlayıcı sonra bu patlamayı korumak ve sınırlandırmak (bastırıp sıkıştırmak) için hizmete uygun bir malzeme ile kaplıdır Patlayıcı astar ucunun üstündeki patlayıcı ile ateşlenir Patlama astarı sürekli, bıçağa benzer(düzlemsel) bir jete dönüştürür Bu jet patlayıcı miktarına göre yoluna çıkan herhangi bir kalınlıktaki materyali keser

Karmaşık geometriklerin kesimi için doğrusal biçimli patlayıcıların esnek sürümleri de bulunmaktadır Bunun için kurşun ve yüksek yoğunlukta köpük ile kaplı biçimlendirilebiliresnek astar malzeme kullanılır PONElar haddelenmiş çelik kirişleri (RSJ) ve binaların kontrollü yıkımı gibi yapısal hedefleri kesmek için yaygın olarak kullanılmaktadır PONElar ayrıca uzay mekiklerin çok aşamalı roketlerini ayırmak için kullanılır

Shaped Charge Şekillendirilmiş Patlayıcı

Patlama yönünün kontrol altına alınabildiği patlayıcı türü özellikle tanksavar silahlarında yaygın olarak kullanılırCephane zırha çarptığında, merminin içindeki patlayıcı 360 derecelik bir küre şeklinde patlamak yerine, merminin burnuna – yani zırhın içine – doğru patlar merminin zırh delicilik özelliğini büyük oranda arttıran bir yöntemdir “şekillendirilmiş patlayıcı olarak da çevrilebilir, ama burada şekillendirilen şey aslen patlayıcı değil, merminin içidirBir parça bakırı günümüzde bakıra alternatif birçok değişik madde kullanılmaktadır (genelde ters v şeklinde) arka tarafından yüksek hızlı bir patlayıcının (rdx, c4 vs) itmesiyle sıvı duruma getirirsiniz ve çeliğin içerisinden su gibi geçer V şeklindeki bakırın ince ucunda patlayıcı patlatılır V tersine döner, sıvı gibi davranır, vurduğu çelik yüzeyden bir delik açarak içeri akar En basit yapısıyla Almanların panzerfaust (Panzer şeytanı) ya da mıknatıslı anti tank mayını gibi silahlarda görülebilir günümüzde saniyede 8 km hızla hareket eden bakırla köprülerin çelik ayakları kesilebilir, gemi veya tank gövdelerine delikler açılabilir Metallerin yüksek hızda sıvı gibi davranmalarından faydalanır

5406shapedchargepenetrationİkinci Dünya Savaşı: Bu savaşta pek çok farklı füzenin gelişmesi kaydedildi Amerikan, Antitank (AT) füzeleri bunlardan biri olup, Mart 1943’te ilk defâ Tunus’ta kullanılmıştır İlk önce 200 m olan menzili daha sonra 700 metreye kadar çıkarılmıştır Bu arada Munroe etkisi keşfedilmiştir Buna göre, patlayıcının içi boşaltılırsa, araba farının ışığı bir noktaya odakladığı gibi, patlama kuvveti odaklanmakta ve betonda veya zırhta beklenmedik derinlikte delikler açmaktaydı Füzelerin türleri geliştirilerek uçaklardan atılanları da elde edilmiştir İkinci Dünyâ Savaşında 10 cm çaplı füzeler uçaklara karşı İngilizler tarafından kullanılmış ve daha sonra çapları 12,5 santimetreye çıkarılmıştır

Sivil Endüstride Munroe Etkisi

Askeri alanda geliştirilen her türden füze ve roketin temel patlama özelliği olan bu etki günümüzde de devam etmekte olan birçok askeri silah ve aygıtın en önemli dayanak ve hareket noktalarından biridir Son olarak Alford şirketi tarafından geliştirilen Krakatoa adlı silahta karşımıza çıkmaktadırAskeri sanayiindeki bunca kullanımın yanı sıra endstrinin çeşitli kollarında da yaygın bir şekilde kullanılmaktadır

Billhasa çelik konstrüksiyonlu malzemelerin inşaat sektöründe yoğun bir şekilde kullanımın yaygınlaştığı günümüzde bu malzemelrin yıkılmalarının ortaya çıkardığı bu sorun Munroe etksine dayanarak geliştirilen patlayıcılarala rahatlıkla aşılmaktadır Devasa bina roket platformları ve köprüler bu patlayıcılarala saniyeler içinde hiçbir zarara mahal vermeksizin yerle yeksan edilmektedirAyrıca madencilik sektöründe de son yıllarda yerin derinliklerinde karşılaşılan büyük kaya kütlelerinin delinmesinde de bu etkiye dayalı teknolojilerin kullanıldığını görülmektedir


Kaynak:bilim dergisi