Forumda yenilikler devam etmektedir , çalışmalara devam ettiğimiz kısa süre içerisinde güzel bir görünüme sahip olduk daha iyisi için lütfen çalışmaların bitmesini bekleyiniz. Tıkla ve Git
x

Son konular

Tanzimat dönemi tiyatrosu hakkında bilgi

Tanzimat dönemi tiyatrosu hakkında bilgi
0
252

nicebayan

FD Üye
Katılım
Ara 24, 2016
Mesajlar
94,678
Etkileşim
2
Puan
38
Yaş
36
Web sitesi
nicebayan.com
F-D Coin
90
TANZİMAT DÖNEMİ TİYATROSU


A) Hikâyeİ İbrahim Paşa

Tanzimat devrinin birincil tiyatro eseridir Konusunu Kanuni devrinden bölge ve 4 perdeden 11 tablodan oluşan Hayrullah Efendi göre yazılan minik bir dramdır Konusu, Kanuni'nin Bağdat seferi esnasında Ordu Defterdarı İskender Çelebiyi haksız yere idam ettirdiği ve saltanat hırsına kapıldığı için Kanuni tarafından 1536 da idam edilen sadrazam İbrahim Paşa ile aynı devirde Darı da ün salmış mutasavvıf İbrahim Gülşeni ve Darı valisinin oğlu İbrahim Paşa'lar birbirine karıştırılarak Osmanlı imparatorluğu için ana tehlikenin son söylenen şahsiyetten geleceği söylenmek istenen piyeste, tarihi atmosferi tamamlamak için özellikle dil ve uslübun 16 yy yerinde olması uyarı çekicidir

B)Şair Evlenmesi

Şinasi kadar yazılan bir perdelik komedidir 1 yılında Çevirmenı Ahval de sertifika şeklinde yayınlanmış ve aynı sene kitap halinde basılmıştır konu olarak görücü usulü evlenme adetini işlemiştir Olay basittir lakin kuruluş sağlamdır Vakanın iki göre yürütülmesi, değişik ahali tabakalarından yerli karakterlerin bulunması orta oyununa ait özellikleri içerirken kesin bir edebi metin halinde olması, vakanın gelişme tarzı bakımından batılı tarzda bir eserdir Eserin böyle bir yapıda oluşu yazarın, orta oyuna alışılmış olan Türk seyircisini yadırgatmadan batılı tiyatroya ısındırmayı amaçlamıştır Şinasi, tiyatroyu da us ve bilgileri aktarma arabulucu olarak görmüştür Türk tiyatrosunun komedi türündeki birincil denemesi, drama türündeki Hayrullah Efendinin piyesine tarafından teknik bakımdan daha ileridedir Şinasi kendinden sonrakiler için de özendirme edici olmuştur

C) Birincil Manzum Piyes

Türk tiyatrosunun ilk manzum piyesini 1866 da Ali Haydar yazmıştır Üç adet piyesi vardır Bunlar; 1 Sergüzeşti Perviz 2 Sasaniyan hükümdarlarında ıı Ersaz'ın Sergüzeşti 3 Ruya Oyunu dur Bunlardan ilk ikisi trajedidir Yazan birincil piyesinin önsözünde Türk tiyatrosuna birincil trajediyi kazandırdığını söyler Ancak kuruş ve teması daha fazla dram karakteri taşır Doğal olarak manzum tiyatro çeşidinin ilk deneme olması, yazarın nazım tekniğine hâkimiyet zayıflığı dil ve uslübu cansızlaştırmıştır Son piyesi ise iki perdelik komedidir

D)Kişilik Komedisi

Bir yanlamasına tiyatroda oynanmak üzre çeviri piyesleri hazırlayan diğer yana da kendisi piyes yazan Ali Bey'in 1 Kokona Yatıyor,2 Davetlii istiskal,3 Düşüncesiz Berber adlı üç komedisi ile Letafet isimli (1899) bir tane operatı vardır Yazdığı komedyalar adamakıllı batılı tarzda kuruluşa sahiptır Sosyal meselelere dokunmaz Kolay kişilik komedisidir ama bu tarzın Türk tiyatrosundaki ilk örnekleridir

E) Recaizade Ekrem'in Vuslat'

Birincil denemesini Afife Anjelik ile 1870 de yapmıştır İkinci denemesi Atala yahud Amerika Vahşileridir Afife Anjelik, kocasının yokluğunda uşağının tecavüz teşebbüsüne karşı direnmiş genç bir kadının hikâyesini anlatır 4 perdelik ve şahısları Fransızdır Kitabın kapağında ve yayınlana gazetede telif diye gösterilmesi vakası Fransada geçmiş zabıta olayından alındığı ihtimalini güçlendirmektedir 1872 yılların başında Fransız yazar Şatobriyan dan çevirdiği Atala romanını piyes haline getirip bastırmıştır Kayda Değer bir diğer tiyatro eseri de vuslattır(1874) Evlilikte anne babanın yok çocukların karar vermesi gerektiği şeklindeki sosyal meseleyi ele olan dramın önsözünde, daha önceki denemelerinde yerli olay ve ifadelerin yer almayışından dolayı eleştirilmesine uyarı çekerek haklı olduklarını bunun için Milli bir piyes denemesi olarak Vuslat'ı yazdığını ifade eder Vuslat daha önce Namık Kemal 'in yayınlanan Zavallı Çocuk'taki temayı aynen tekrarlaması ve karakterler arasındaki benzerlikler sebebiyle değerini zayıflatmıştır

1914 yılında vefatından daha sonra basılan konusunu Binbir Gündüz Hikâyeleri'nden bölge Fazla Bilen Çok Yanılır komedisi çağdaş tiyatro türünün bütün özelliklerini taşır Tanzimat döneminin en iyi tiyatro yazarları aralarında yer alır

F) Romantik Dram

Namık Kemal, Osmanlı Tiyatrosu'nun modernleşmesi için çaba harcarken bir göre da oynanmak üzre piyesler yazmıştır 1867 yılında Avrupaya dışarı giden N Kemal, orada da tiyatro ile ilgilendi ve burada tiyatronun yalnızca ziyafet aracı olmadığını bununla beraber seyircinin kültür seviyesini yükseltme görevi de olduğunu farketti Binlerce insana hitap eden bu müessese, bir okuldu Paris'ten yazdığı mektuplarda tiyatronun “ahlak ve lisan mektebi olduğunu açıklama etmiştir Avrupadan dönünce Osmanlı Tiyatrosunun edebi heyetine girdi ve 1873 te “Vatan yahud Silistre'yi yazdı Oyun oynandıktan 1 hafta sonra Kıbrıs'a Magosa kasabasına kalebend olarak gönderildi3 sene içinde 600 defa oynandı Bu sırada N Kemal, Gülnihal'i (1875) yazıyordu Kıbrıs da kaldığı 38 ay içinde 4 piyes yazmıştır 1Zavallı Çocuk (1873)2Akif Bey (74),3 Kara Bela(1910),4Celalettin Harzemşah( 1875) bu piyeslerin tümü dram dır

Vatan yahud Silistre ile Celalettin Harzemşah konuları tarihi olaylardır Teknik bakımdam enkuvvetli eseri Gülnihaldir ancak vakanın geliştirilmesi, entrik unsurların işlenmesi, canlı karakterler olması onun bu eserini enerjik kılar Vatan yahud Silistre ise devrin yurtseverlik ve mertlik duygularını mükemmel işler Celalettin Harzemşah ise romantik dramın etkisiyle yazılmıştır Okunmak için yazılı, vakası da orta devir tarihinden alınmıştır Anekdot: tanzimat döneminin romantik dramın birincil örneğidir Özellikle yararlı bir davet olarak tanımladığı tiyatro ile ilgili fikirlerini Celalettin Harzemşah'ın Mukaddemesinden öğrenmek mümkündür Bu piyes, Abdülhak Hamid'in tarihi piyeslere yönelişini sağlamıştır

Not: N Kemal Zavallı Çocuk, R EkremVuslat, AHamid İçli Kız piyesleri aralarında yakın tema ve vaka benzerlikleri dikkat çeker

G) Ulusal Dram Terimi

Tiyatro alanındaki başka kayda değer kişilik ise Ahmet Mithat'tır 1872 yılında Yazık isimli dramı oynanmıştır Bu oyunun teması, batılılaşmanın aile üzerindeki tesiri ve evlenmedeki eski adetlerin tenkidi şeklindedir Burada birdenbire artı kadın ile evlenme tenkid edilmiştir Bazı kesimlerce ağır tenkidlere maruz kalan A Mithat, 1875 te Açık Baş adlı diğer bir komedisi ile halkın dini duygularını kötüye kullanan din istismarcılarını eleştirmiştir 12'ye yaklaşan eserlerinden 7 her birine basılmıştır 1875 te, Ahzı Sâr Yahut Avrupa'nın Eski Medeniyeti adlı dramı, insan hakları ve avrupadaki sınıf mücadelesini anlatmasına karşın başarısız bir dramdır 1883 te Çerkez Özdenler adlı piyesin kapağında “Ulusal Dram terimi ve “ayrıca tiyatroda oynanmak hem de roman gibi okunmak için yazılmıştır ifadesi yer alır Konusu Osmanlı İmparatorluğu azınlıklarından olan Çerkezlerin yaşayış tarzını anlatır 1883 te yazılan Fürsi Kadim'de Bir Felaket yoksa Siyavuş piyesi ise, konusunu eski İran tarihinden almıştır

Bu dönem II: Abdülhamit tarafından ciddi tiyatro içerikli oyunlara izin verilmediğinden nedeniyle, daha fazla müzikal ağırlama ağırlıklı eserler sahnelenmiş ve buna Hamid de uyarak Çengi yahut Daniş Çelebi (1883), Ziba (basılmamıştır) adlı tiyatro eserleri yazmıştır Haricinde Hükmi Dil 1884, Zuhuri Osmaniyan (1879) piyesler yazmıştır Sosyal meselelere üzerindeki hâkimiyetinin yanı sıra tiyatro tekniğini ikinci plana atmıştir

H) Kuralsız Üstad

Tanzimat tiyatrosu'nun en verimli ve en mühim şahsiyeti, kuşkusuz Abdülhak Hamit'dir Ilk denemesi (1873) Serüvenyı Aşk, Fransız ve İngiliz edebiyatlarından gelme tesir ile egzotik bir inşa uyarı çeker 1874 te Sabr u Sebat ile İçli Kız 'ı yazan arkasında Duhteri Hindu 'yu (1875) yazar Sabr u Sebat 'ta, atasözleri, ırk tekerlemeleri ve cinaslı anlatım vardır İçli Kız, Zavallı Çocuk piyesinin tesirindedir Duhteri Hindu 'da her yerde egzotik anlatıma döner Bunun sebebini de şöyle açıklar: Milli Tiyatro, herkese bildiği konuları aktarır oysa tanınmayan azınlıkların ve toplulukların hayatlarını, İslam veya Osmanlı tarihinin mükemmel olaylarını anlatmalıdır 1916 da yazılan Finten, 19yy sonundaki İngiltere'yi anlatır

Hamid, piyeslerinin bir kısmını nesir bir kısmını da manzum yazmıştır Yadir ı Harp (1917), Nazife(1878), Nesteren(1877), Eşber(1880), Tarhan (1916), İlhan(1918), Hakan(1953) vb Eserleri vardır Yirmi biri bulan tiyatro eserlerinin hepsi dramdır Genelde romantik dramın tesirindedir Hanid'in bütün piyeslerinde karakterler ön plandadır Psikolojik tahlillerine büyük ağırlık vermiştir Özellikle ihtirasların analiz ve tasvirinde güçlüdür Şüphesiz piyeslerinde tamamen sosyal konulardan uzaklaşmış değildir Vatan ve vatanseverlik konuları Liberta'da uyarı çeker Ilk piyeslerinde teknik yapıya dikkat ederken sonraları bunu ihmal etmiştir 1880 den sonraki piyeslerini okunmak için yazmıştır Bunun için perde bölünüşleri baştan savma olmuştur Perde sonlarına yaptığı ilaveler piyesin yapısını bozmuştur Nesteren ve Liberta'yı hece vezniyle yazarken diğerlerini aruz vezniyle yazmıştır Onun eserlerindeki en büyük hata dil ve uslüptadır Birincil piyesler hitabe diline yakınken sonraları uzaklaşmıştır ara sıra tüm tiyatro kalıplarını hiçe saymıştır O kurallar içinde kuralsız bir üstad olmuştur

Sonuç

Tüm gelişmeleri özetle özetleyecek olursak; Batılı anlamıyla tiyatro da Tanzimat döneminde görülür Bu dönemde geleneksel tiyatro içine giren türler (kukla, Karagöz, orta oyunu gibi) de varlığını sürdürmüştür Tanzimat ’ın birincil yıllarında İstanbul ’un çeşitli yerlerinde tiyatro binaları yapılmaya başlandı Önceleri özellikle İtalyan ve Fransız, sonradan da Ermeni tiyatro toplulukları bu binalarda oyunlar sergiledi Mihail Naum, Güllü Agop gibi Ermeniler ’in Türkçe oyunları da sergilemeleri önemli bir gelişmeye sebep oldu Güllü Agop 1868 ’ de kurduğu Osmanlı Tiyatrosunda ilk kez uyumlu olarak temsiller vermeye başladı; müzikli oyunlar dışarıda Türkçe oyunlar sergilemenin tekelini 10 yıl elinde tutmuştur Birçok Türk erkek tiyatro sanatçısı ilk kez bu tiyatroda sahneye çıkmıştır Müslüman Türk kadınının sahneye çıkması şeriat hükümlerine göre olanaksızdı Bu yüzden bazı bayan rollerini bir takım durumlarda yabancı kadınlar ya da erkekler oynamışlardır Bu tiyatro 1884 ’te Ahmet Mithat ’ın Çerkez Özdenler oyununu oynarken oyun bağımsızlık duyguları aşıladığı gerekçesi ile tiyatro kapatılmış, binası da yıktırılmıştır Bundan dolayı bu tarihten 1908 ’e değin değin Türk tiyatrolarına tuluat oyunları başat olmuştur

Mardiros Mınakyan ’ın kurduğu Osmanlı Dram Kumpanyası Türkçe oyunlar sahnelemeye devam etmiştir Türk edebiyatında ilk tiyatro yapıtı olarak Hayrullah Efendi ’nin(181766) Hikayei İbrahim Paşa ve İbrahimi Gülşen ’i (1844) adlı dramı gösterilmektedir Şinasi ’nin Şair Evlenmesi (1) ilk güldürü olarak kabul edilmektedir Ali Haydar (18361914) birincil felaket, Direktör Ali Bey (184499) de karakter güldürü örnekleri vermiştir Yazan, tercüman, tiyatroya maddi ve manevi destek sağlayan devlet adamı olarak Ahmet Vefik Paşa(182391) ’nın Tanzimat tiyatrosuna koskocoman katkısı olmuşturMoliere ’den yaptığı çeviri ve uyarlamaları çok önemlidir Feraizcizade Mehmed Şakir (18531911) duru bir Türkçe ve başarılı bir teknikle yazdığı oyunlardan ötürü “ Türk Moliere ’iolarak adlandırılmıştır Bu dönem tiyatrolarında genelde toplumsal ve tarihsel konular işlenmiştir Öbür türlere oranla Tanzimat döneminde tiyatro çok daha etkin olmuştur Bu bakımdan bir takım Tanzimat yazarları (Namık Kemal , Recaizade Mahmut Ekrem, Abdülhak Hamit) tiyatro oyunları da yazmıştır *
 

Similar threads

Tanzimat dönemi sanatçıları Tanzimat dönemi özellikleri Tanzimat dönemi ilkler TANZİMAT DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI Tanzimat Dönemi Türk Edebiyatının,1 ’ta Şinasi ’nin Agah Efendi ile birlikte çıkarttıkları Çevirmenı Ahval gazetesi ile başladığı kabul edilmektedir Tanzimat edebiyatının sürdüğü...
Cevaplar
0
Görüntüleme
99
TANZİMAT EDEBİATI Avrupa ’da Rönesans ’la başlayan uygarlığın dil, kültür, sanat ve teknik açılardan gelişmesi, Osmanlı Devletine bütün anlamıyla yansımamıştı Bunun bir sonucu olarak Batı teknik olarak kendini yenilemiş, 18 yüzyıldan sonra savaşlarda Osmanlıya aleyhinde ara sıra üstünlükler...
Cevaplar
0
Görüntüleme
82
Şinasi hayatı Şinasi kimdir Şinasi (18261871): Türk edebiyatinda yeniliklerin öncüsüdür 1 ’ta Tercümanı Ahval ’i (birincil özel gazete), 1862 ’de Tasviri Efkâr ’ı çıkardı Ilk makaleyi (Tercümanı Ahval mukaddimesi), birincil piyesi (Şair Evlenmesi) o yazdı Noktalama işaretlerini de birincil...
Cevaplar
0
Görüntüleme
118
TÜRK EDEBİYATINDA İLKLER üTürk edebiyatının birincil yazılı ürünleri Orhun Yazıtları'dır(MS 8 yüzyıl) Bu yazıtlar, edebiyatımızdaki birincil tavır (hitabe) eseri de sayılabilir üOrhun Yazıtları'nı ilk önce okuyup çözümleyen birey Danimarkalı alim Thomsen (1842 – 1927)'dir üŞiirleri...
Cevaplar
0
Görüntüleme
89
Osmanlı tiyatro oyunları Osmanlı Tiyatrosu Osmanlıdaki Tiyatro günümüz tiyatrosunun birçok olumsuz yanlarına ışık tutabilir 130 sene önce Batı Tiyatrosu örneğinde bir tiyatro kurarken ne seyircisi, ne tiyatro sanatçısı, teknik adamı, ne yazar ne de yönetmen ve sahne tasarımcısı vardı...
Cevaplar
0
Görüntüleme
134
858,479Konular
981,386Mesajlar
29,579Kullanıcılar
Kerem1919Son üye
Üst Alt