Tanzimat edebiyatının öncülerinden olan İbrahim Şinasi'nin ölüm yıl dönümü

Yazdığı yapıtlarla, oyunlarla Tanzimat edebiyatına büyük katkı sunan İbrahim Şinasi'nin hayatından ve edebiyatından kesitler...

Topçu yüzbaşısı olan babası Mehmed Ağa, 1829'da Osmanlı-Rus Savaşı sırasında vurularak ölünce, annesi onu yakınlarının dayanağıyla büyüttü. Şinasi, ilköğretimini Mahalle Sıbyan Mektebi'nde ve Feyziye Okulu'nda tamamladıktan sonra Tophane Müşiriyeti Mektubî Kalemi'ne kâtip adayı olarak girdi.

Yabancı lisan dersleri aldı

Burada misyonlu memurlardan İbrahim Efendi'den Arapça ve Farsça öğrendi. Tıpkı kalemde vazifeli eski ismi Chateauneuf olan Reşat Bey'den Fransızca dersi aldı.Bu misyonundaki çalışkanlığı ve başarısı nedeniyle, evvel memurluk sonra hulefalık derecesine yükseltildi.

1849'da bilgisini artırması için devlet tarafından Paris'e gönderildi. Burada edebiyat ve lisan bahislerindeki çalışmalarını sürdürdü. Oryantalist De Sacy Ailesi ile dostluk kurdu.

Ernest Renan'la tanıştı, Lamartine'in toplantılarını izledi. Oryantalist Pavet de Courteille'e çalışmalarında yardım etti. Dilbilimci Littré ile tanıştı. 1851'de Société Asiatique'e üye seçildi.

Memurluk hayatı...

1854'te Paris dönüşünde bir müddet Tophane Kalemi'nde çalıştı. Daha sonra Meclis-i Maarif Üyeliği'ne atandı. Encümen-i Daniş'te (ilimler akademisi) vazife yaptı. Koruyucusu Sadrazam Mustafa Reşit Paşa’nın vazifesinden ayrılması üzerine üyelikten çıkarıldı. Reşit Paşa, 1857'de yine sadrazam olunca, Şinaşi de eski vazifesine döndü.
1860'da Ağah Efendi ile birlikte Tercüman-ı Ahvâl Gazetesi'ni çıkardı. Devlet işlerini eleştirmesi ve Sultan Abdülaziz'e karşı girişilen aksiyonun düzenleyicilerinin yanında yer alması nedeniyle 1863'teki Meclis-i Maarif'teki vazifesine son verildi. Gazeteyi Namık Kemal'e bırakarak, 1865'te Fransa'ya gitti. Orada sözcük çalışmalarına yöneldi.

Batı ve Fransız kültürü

Şinasi, Batı, bilhassa de Fransız kültürü tesirinde eserler verdi. Ülkenin, Batı örnek alınarak eğitim alanında uygulanacak radikal sistemlerle gelişebileceğini savundu.

Batı hatta Fransız aktarmacılığını tek tahlil gördü. Bu maksatla yazarlığında çok istikametli bir uğraş içine girdi. Gazete çıkardı, makale, şiir ve oyun yazdı, kelamlık çalışmaları yaptı.
O da halkı, aydınlatılması gereken bir yığın olarak gören batıcılar üzere, değişmeyi mekanik bir hadise olarak algılama yanlışına düştü. Tanzimat'la başlayan Batılılaşma hareketinin öncülerinden biri olarak lisan, edebiyat ve fikir hayatının değişmesinde tesirli olmuştur.

Sade ve anlaşılır dil

Düzyazılarında sade bir lisan kullanılmıştır. Lisandaki yalınlaşma uğraşını, edebiyat ve tiyatro alanlarındaki yapıtlarıyla desteklemiştir. Batı şiirini tanıtma, yeni şiir biçimlerini edebiyata sokma gayesiyle Fransız şairlerinden çeviriler yapmıştır.

Şinasi öldü...

Société Asiatique Üyeliği'nden ayrıldı. 1867'de İstanbul'a döndü. Kısa bir mühlet sonra tekrar Paris'e gitti. Burada kaldığı iki yıla yakın müddette, Fransa Ulusal Kütüphanesi’nde araştırmalar yaptı. 1869'da İstanbul'a dönünce bir matbaa açtı ve yapıtlarının basımıyla uğraşmaya başladı. Kısa bir mühlet sonra da 13 Eylül 1871'de beyin tümöründen öldü.